Mặt tối sau tham vọng thúc đẩy vũ khí nội địa của Ukraine

10 giờ trướcBài gốc

Tham vọng “vũ khí nội địa” của Ukraine

Ukraine đang nỗ lực xây dựng một ngành công nghiệp quốc phòng mạnh mẽ, sản xuất hàng nghìn quả đạn pháo, xe bọc thép và máy bay không người lái với nhiều mẫu mã và khả năng khác nhau. Điều này được Kiev coi là một thành công then chốt trong cuộc chiến với Nga.

Các thành viên Lữ đoàn 28 chuẩn bị khai hỏa pháo Kostiantynivka. Ảnh: Josh Olley/UNITED24 Media

Ước tính đã có hàng tỷ USD chảy từ quân đội Ukraine sang các nhà sản xuất vũ khí trong nước, với sự hỗ trợ tài chính từ các nước châu Âu. Nhưng phần lớn các khoản chi phí đều được giữ bí mật. Điều này khiến một số người cho rằng, Ukraine chưa thực sự kiểm soát chặt chẽ việc mua sắm quân sự.

Một vấn đề đáng lo ngại đối với các kiểm toán viên Ukraine đang xem xét chi tiêu quân sự là việc cơ quan mua sắm của nước này liên tục trao các hợp đồng cho các công ty đưa ra giá thầu cao hơn đối thủ cạnh tranh mà không sự giải thích rõ ràng. Một số nguồn tin tiết lộ hàng chục hợp đồng như vậy đã được ký kết trong khoảng thời gian hơn một năm. Ngoài ra còn các trường hợp giao hàng muộn hoặc thiếu và việc thanh toán trước cho những loại vũ khí chưa từng được bàn giao.

Ukraine đang đối mặt với thách thức lớn khi nước này tìm cách thoát khỏi sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp đạn dược và vũ khí từ phương Tây, do thiếu sự ủng hộ của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump và năng lực quân sự hạn chế của châu Âu. Kiev hiện đang thúc đẩy sản xuất trong nước và tăng cường tiếp cận thị trường vũ khí quốc tế, trong đó có những thỏa thuận được châu Âu tài trợ một phần.

Tổng thống Ukraine Zelensky hồi tháng 8 cho biết Kiev hiện đã tự chủ được gần 60% vũ khí. Các nhà máy của nước này sản xuất máy bay không người lái sát thương, robot mặt đất, các loại lựu pháo thông thường, xe bọc thép cùng nhiều loại vũ khí khác.

Ukraine cũng đã chỉnh sửa các loại máy bay không người lái dân sự giá rẻ để thực hiện nhiệm vụ tấn công và trinh sát, tiết kiệm được một khoản chi phí lớn. Vũ khí sản xuất trong nước sẽ trở thành nền tảng cho an ninh của Ukraine, có thể trở thành phương tiện răn đe để duy trì hòa bình trong tương lai sau khi giao tranh kết thúc. Tuy nhiên, các cựu quan chức và các phân tích cho rằng, để thực hiện chiến lược này Ukraine phải loại bỏ tình trạng tham nhũng, kiểm soát chặt chẽ mua sắm vũ khí, khí tài.

Mặt trận mới nhưng kẽ hở cũ

Các kiểm toán viên chính phủ đã kiểm tra các giao dịch mua sắm do Cơ quan Mua sắm Quốc phòng Ukraine thực hiện từ đầu năm 2024 đến tháng 3 năm nay và cho biết không phát hiện bất cứ trường hợp nào tham ô, tham nhũng. Tuy nhiên, bản đánh giá dài 465 trang kết luận hàng chục hợp đồng mua đạn pháo, máy bay không người lái và các loại vũ khí khác đã không được trao cho nhà thầu đưa ra mức giá thấp nhất. Dữ liệu cho thấy chênh lệch giữa giá thầu thấp và giá trị hợp đồng thực tế do Cơ quan Mua sắm Quốc phòng Ukraine trao lên tới ít nhất 5,4 tỷ hryvnia, tương đương 129 triệu USD.

Giám đốc Cơ quan Mua sắm Quốc phòng Ukraine Arsen Zhumadilov, cho biết những nhà thầu có giá thấp hơn đôi khi bị từ chối vì họ "có thể không đáp ứng các tiêu chuẩn bắt buộc về chất lượng vũ khí, thời hạn giao hàng, điều khoản thanh toán hoặc các tiêu chí thiết yếu khác". Ông lưu ý, cơ quan này gần đây đã cải tổ các hoạt động thương thảo hợp đồng để đảm bảo sự công bằng, đồng thời bắt đầu loại bỏ dần các hợp đồng có sự tham gia của những công ty trung gian, vốn được hưởng hoa hồng theo doanh số.

Sau cuộc khi xung đột nổ ra vào năm 2022, quân đội Ukraine đã nhận được vũ khí và đạn dược từ hai nguồn. Ukraine tiếp nhận vũ khí, trang thiết bị từ các nước phương Tây chẳng hạn như xe tăng Abrams và lựu pháo M777. Ngoài ra, Bộ Quốc phòng nước này cũng mua vũ khí từ ngành công nghiệp nội địa và từ các thị trường vũ khí quốc tế.

Chính phủ Ukraine đã thành lập cơ quan mua sắm này như một nhánh độc lập của Bộ Quốc phòng vào năm 2023, sau khi nhiều phương tiện truyền thông Ukraine đưa tin về một loạt các khoản chi tiêu đáng ngờ, trong đó có cả việc chi trả quá nhiều cho khẩu phần ăn và quần áo của binh sỹ Những tiết lộ này đã dẫn đến việc Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov từ chức. Nhiều vấn đề cũng nảy sinh trong Cơ quan Mua sắm Quốc phòng Ukraine, khiến 2 giám đốc bị sa thải.

Cơ quan Mua sắm Quốc phòng Ukraine có ngân sách khoảng 10 tỷ USD. Phần lớn trích từ nguồn thuế của Ukraine, còn lại là các khoản trợ cấp từ châu Âu. Các nước châu Âu đã cam kết hỗ trợ hơn 1,6 tỷ USD cho Ukraine để mua vũ khí từ chính ngành công nghiệp của nước này. Kiev mua vũ khí từ các nhà máy sản xuất thành lập từ thời Liên Xô và từ hàng trăm công ty khởi nghiệp công nghệ quốc phòng trên khắp nước này.

Cho đến năm 2024, phần lớn các giao dịch mua bán được thực hiện thông qua những tổ chức trung gian. Hầu hết các tổ chức này được hưởng mức chênh lệch 3% trên doanh số. Theo các cuộc kiểm toán, 83% số lượng hợp đồng của cơ quan mua sắm quốc phòng có sự tham gia của bên trung gian, còn lại, số hợp đồng mua trực tiếp từ các nhà cung cấp rất ít ỏi.

Để loại bỏ tình trạng quan liêu, tham nhũng trong mua sắm vũ khí, Ukraine đang thử nghiệm các mô hình mua sắm mới, theo đó tạo ra một thị trường trực tuyến cho phép các chỉ huy quân đội mua vũ khí không người lái trực tiếp từ các nhà cung cấp, chỉ bằng một hoặc hai cú nhấp chuột. Giám đốc Cơ quan Mua sắm Quốc phòng Ukraine, ông Zhumadilov đã cho đây là "một bước ngoặt trong lĩnh vực cung ứng quân sự".

Hồng Anh/VOV.VN Theo New York Times

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/mat-toi-sau-tham-vong-thuc-day-vu-khi-noi-dia-cua-ukraine-post1236895.vov