Tắc kè đuôi vàng tên khoa học (Cnemaspis psychedelica), một số tài liệu còn gọi là thằn lằn ngươi tròn Hòn Khoai, là một loài thằn lằn trong họ Gekkonidae.
Các nhà khoa học nghiên cứu về bò sát đã phát hiện tắc kè đuôi vàng ở đảo Hòn Khoai, tỉnh Cà Mau năm 2010, tắc kè đuôi vàng là một loài bò sát đặc hữu cực kỳ quý hiếm của Việt Nam.
Theo nghiên cứu hệ thực vật ở Hòn Khoai có hơn 1.400 loài gồm cây ăn trái, cây lấy gỗ, cây làm thuốc… Động vật cũng khá phong phú với các loài khỉ, gà rừng, trăn hoa, kỳ đà, sóc bụng trắng, trong đó có loài tắc kè đuôi vàng quý hiếm số lượng trưởng thành ước tính khoảng trên 700 cá thể.
Tắc kè đuôi vàng có vẻ đẹp mỹ miều được mệnh danh là "nữ hoàng sắc đẹp" với lưng màu xám xanh đến đỏ tía nhạt; thân, đuôi màu cam. Trên cổ có những đốm vàng dạng lưới và các sọc đen dày. Hai bên sườn có màu cam với 3-4 vạch mảnh màu vàng tươi.
Về mặt sinh thái, loài bò sát này kiếm ăn đêm, thức ăn là những loài côn trùng sống trong khu vực. Chúng đẻ 2 trứng ở các bọng cây, kẽ nứt vách đá vào đầu mùa mưa hằng năm.
Tắc kè đuôi vàng kiếm ăn vào ban đêm, tuy nhiên vẫn có thể gặp chúng vào ban ngày. Nơi sinh sống của chúng thường ở các tảng đá thuộc rừng tự nhiên trên các hòn đảo.
Trong Sách Đỏ IUCN, chúng nằm trong diện loài Nguy cấp. Mối đe dọa chính của loài này là mất môi trường sống do các hoạt động xây dựng và du lịch và đặc biệt là hoạt động săn bắt trái phép.
Vào năm 2021, tắc kè đuôi vàng được công nhận là loài cực kỳ nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm IB của Nghị định 84/2021/NĐ-CP của Chính phủ. Những đối tượng xâm hại loài này sẽ đối diện với nguy cơ bị truy tố hình sự.
P.V (Tổng hợp)