Máy bay đánh chặn giá rẻ: vũ khí mới trong chiến lược phòng không Ukraine

một ngày trướcBài gốc

Máy bay không người lái đánh chặn đang trở thành một phần quan trọng trong chiến lược phòng thủ mới của Ukraine.

Cuối tháng 7, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết Kiev cần 6 tỷ USD để chi trả cho việc sản xuất thiết bị này, đặt mục tiêu 1.000 chiếc mỗi ngày.

Trong hơn ba năm kể từ khi xung đột bùng phát, máy bay không người lái đã chuyển từ công cụ hỗ trợ thành phương tiện tác chiến chủ lực. Cả hai bên đều sử dụng chúng để trinh sát, điều chỉnh hỏa lực, thả bom và tấn công mục tiêu cố định hoặc di động. Tuy nhiên, việc triển khai máy bay không người lái ồ ạt cũng gây áp lực lên các hệ thống phòng không. Theo một số nguồn tin, những tên lửa đánh chặn truyền thống vốn có chi phí cao và nguồn cung hạn chế đã không còn đủ để đối phó với mật độ tấn công gia tăng.

Máy bay không người lái đánh chặn xuất hiện như một giải pháp thay thế. Được điều khiển từ mặt đất qua camera gắn trên thiết bị, những chiếc máy bay này có thể truy đuổi và va chạm trực tiếp vào máy bay không người lái của đối phương. Với tốc độ ước tính hơn 300 km/h, các chuyên gia khẳng định chúng đủ nhanh để tiếp cận và tiêu diệt mục tiêu trước khi chúng đến được nơi cần phá hoại.

Hiệu quả về chi phí là một yếu tố then chốt khiến Ukraine đẩy mạnh phát triển loại thiết bị này. Theo Đại tá Serhiy Nonka, chỉ huy Trung đoàn phòng không 1.129 của Ukraine, việc sử dụng máy bay đánh chặn giúp tiêu diệt mục tiêu với chi phí chỉ bằng 20% so với tên lửa phòng không. Đây là bước tiến lớn trong bối cảnh ngân sách quốc phòng đang chịu nhiều áp lực.

Ông Nonka cũng cho biết, kể từ khi đơn vị triển khai máy bay đánh chặn, phạm vi hoạt động của các thiết bị bay không người lái lạ xâm nhập đã giảm đáng kể. Nếu trước đây những thiết bị này có thể bay sâu vào khu vực kiểm soát của Ukraine, thì hiện nay chúng thường giữ khoảng cách xa hơn nhằm tránh nguy cơ bị phát hiện và ngăn chặn. Mặc dù các thông số kỹ thuật cụ thể không được công bố, kết quả ghi nhận trên thực địa cho thấy đây là bước tiến đáng kể trong việc củng cố năng lực phòng thủ trên không.

Điểm đáng chú ý là phần lớn máy bay không người lái đánh chặn hiện không đến từ nguồn cung chính quy của quân đội Ukraine mà được tài trợ bởi các tổ chức từ thiện quân sự. Một trong những đơn vị lớn nhất là “Come Back Alive”, hiện đang hỗ trợ thiết bị cho khoảng 90 đơn vị tác chiến.

Theo ông Taras Tymochko, đại diện tổ chức “Come Back Alive”, kể từ khi dự án khởi động cách đây một năm, các thiết bị do tổ chức này hỗ trợ đã được triển khai tại hơn 90 đơn vị, góp phần ngăn chặn hơn 3.000 thiết bị bay không người lái, trong đó gần 50% được ghi nhận chỉ trong hai tháng gần đây.

Tổ chức này ước tính tổng giá trị các thiết bị bay bị vô hiệu hóa vào khoảng 195 triệu USD, trong khi chi phí đầu tư cho toàn bộ dự án đánh chặn chỉ bằng một phần nhỏ. Những con số này được xem là minh chứng cho hiệu quả kinh tế của mô hình phòng thủ linh hoạt, tận dụng sáng kiến từ cộng đồng và ứng dụng công nghệ nội địa.

Tuy nhiên, giới chuyên gia lưu ý máy bay đánh chặn không phải là giải pháp toàn diện cho mọi tình huống. Theo ông Sam Bendett, chuyên gia về công nghệ quốc phòng tại Trung tâm An ninh Mỹ mới (CNAS), các thiết bị này hoạt động hiệu quả khi đối phó với mục tiêu bay ở tốc độ thấp hoặc trung bình, nhưng còn hạn chế trước những mục tiêu tốc độ cao hoặc sử dụng động cơ phản lực.

Máy bay không người lái đánh chặn của Ukraine, tháng 9/2024. Ảnh: Militarny

“Máy bay đánh chặn là một phần trong giải pháp tổng thể, nhưng không thể thay thế hoàn toàn các hệ thống phòng không truyền thống. Các hệ thống đánh chặn hiện tại cần được nâng cấp liên tục nếu muốn duy trì lợi thế” - ông Bendett nhận định.

Một số loại máy bay không người lái của đối phương hiện đã được thiết kế để bay ở độ cao lớn hơn và di chuyển với tốc độ vượt quá khả năng truy đuổi của các thiết bị đánh chặn sử dụng động cơ cánh quạt. Đây là thách thức mới đối với lực lượng phòng không Ukraine trong nỗ lực bảo vệ không phận.

Thực tế cho thấy các lực lượng tham chiến cũng đang điều chỉnh chiến thuật để thích nghi với sự xuất hiện của máy bay đánh chặn. Theo sĩ quan Oleksy Barsuk, người tiên phong trong việc triển khai loại thiết bị này tại Trung đoàn 1.129, các máy bay không người lái trước đây thường bay ở độ cao từ 800 đến 1.000 mét. Tuy nhiên, hiện nay chúng đã nâng độ cao lên 3.000 đến 5.000 mét nhằm tránh bị phát hiện và đánh chặn. Mặc dù các máy bay đánh chặn được trang bị camera, khả năng phóng to của hệ thống quan sát vẫn có giới hạn, khiến việc truy bắt mục tiêu ở độ cao lớn trở nên phức tạp hơn.

Một số chuyên gia nhận định sự lan rộng của máy bay không người lái đánh chặn không chỉ phản ánh một xu hướng chiến thuật mới, mà còn cho thấy cả hai bên đang bước vào một cuộc đua công nghệ ngày càng quyết liệt.

Theo ông Bendett, lực lượng Nga cũng đang phát triển các thiết bị đánh chặn tương tự để đối phó với các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái.

“Chúng ta đang thấy ngày càng nhiều video từ cả hai bên ghi lại cảnh máy bay không người lái truy đuổi và va chạm trên không. Đây là dấu hiệu cho thấy các công nghệ phòng thủ phi truyền thống đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong xung đột hiện đại” - ông Bendett nhận định.

Ông Bendett cho rằng loại hình đối đầu mới này sẽ còn lan rộng trong thời gian tới, khi các bên không ngừng thử nghiệm và cải tiến công nghệ. Máy bay đánh chặn sẽ không chỉ được sử dụng ở Ukraine mà còn có thể xuất hiện trong kho khí tài của nhiều quốc gia khác.

Theo các chuyên gia, việc phát triển máy bay không người lái đánh chặn cũng mang tính biểu tượng trong bối cảnh xung đột kéo dài với mức độ tiêu hao lớn về nguồn lực.

Jack Watling, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng Hoàng gia Anh (RUSI) cho biết, khi nguồn cung tên lửa phòng không truyền thống ngày càng hạn chế, các mô hình quốc phòng linh hoạt, tận dụng công nghệ dân sự và sự hỗ trợ từ cộng đồng có thể tạo ra khác biệt đáng kể trên chiến trường.

Ông nhấn mạnh: “Những công nghệ có thể sản xuất nhanh, dễ triển khai và do chính xã hội dân sự tài trợ đang dần đóng vai trò quan trọng trong môi trường xung đột hiện đại.”

Tùng Lâm

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/may-bay-danh-chan-gia-re-vu-khi-moi-trong-chien-luoc-phong-khong-ukraine.795735.html