Máy tính lượng tử có thể đảo chiều ưu thế quân sự

40 phút trướcBài gốc

Máy tính lượng tử đang nổi lên như yếu tố có thể định hình lại cán cân quyền lực quân sự. Nhiều chuyên gia cảnh báo “Q-Day” – thời điểm máy tính lượng tử phá vỡ mã hóa cổ điển – có thể xuất hiện trong thập niên 2030, tạo ưu thế thông tin vượt trội cho bên đi trước. Trung Quốc tăng tốc đầu tư quy mô lớn, trong khi Mỹ đặt mốc 2035 để hoàn tất chuyển sang mã hóa hậu lượng tử, cho thấy cuộc đua công nghệ đang dịch chuyển sang lĩnh vực mật mã và truyền thông an toàn.

Máy tính lượng tử sẽ thay tàu sân bay để vẽ lại sức mạnh quân sự thế giới

Tổng quan: từ tranh luận chính trị đến ưu thế thông tin

Cuộc tranh luận tại quốc hội Nhật Bản giữa Thủ tướng Sanae Takaichi và một chính trị gia đối lập về các tình huống khẩn cấp liên quan Đài Loan (Trung Quốc) làm gia tăng căng thẳng khu vực. Tuy nhiên, các nhà phân tích lưu ý kịch bản xung đột có thể bị định hình bởi “vũ khí” mới là máy tính lượng tử. Khi khả năng lượng tử trưởng thành, vai trò quyết định không chỉ thuộc về tàu sân bay hay tiêm kích thế hệ mới, mà còn nằm ở năng lực bẻ khóa và kiểm soát thông tin.

Mối đe dọa lượng tử: tác động trực tiếp đến mật mã quân sự

Jesse Van Griensven (Đại học Waterloo, CEO EigenQ) ví von: với máy tính cổ điển, hack làm mất tiền tài khoản; với máy tính lượng tử, “tiền của cả ngân hàng đều mất”. Ông cảnh báo các hệ thống trọng yếu như sân bay, nhà máy điện, mạng viễn thông và lực lượng quân sự có thể bị vô hiệu hóa, đưa Hoa Kỳ “trở về thời đại đồ đá” mà không cần bắn một viên đạn nào.

Nền tảng của rủi ro này nằm ở khả năng phá vỡ các lược đồ mã hóa khóa công khai như RSA và ECC. Với thuật toán Shor, một máy tính lượng tử đủ mạnh có thể giải các bài toán mà siêu máy tính cổ điển cần hàng thế kỷ, trong vài ngày hoặc vài tuần. Khoảng cách năng lực này là bước nhảy về chất, trực tiếp đe dọa tính bảo mật của thông tin quân sự.

Chiến lược thu hoạch bây giờ, giải mã sau

Ryan Fedasiuk (Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ) cho biết công nghệ lượng tử chưa phải “công tắc ma thuật” để lập tức tắt lưới điện hoặc xâm nhập mọi hệ thống. Nguy hiểm hơn là chiến lược “thu hoạch bây giờ, giải mã sau”: dữ liệu bị đánh cắp hôm nay, vốn được mã hóa an toàn, có thể bị giải mã khi năng lực lượng tử đến ngưỡng. Điều này đe dọa hồi tố đến các hoạt động quân sự và tình báo trong thập niên 2000–2010, khi dữ liệu có thể trở nên dễ đọc vào thập niên 2030.

Đầu tư và triển khai: Trung Quốc tăng tốc, trọng tâm truyền thông lượng tử

Tháng 3, Zheng Shanjie cho biết một quỹ do chính phủ hậu thuẫn sẽ huy động 1 nghìn tỉ nhân dân tệ (140 tỉ USD) cho “công nghệ cứng”, gồm bán dẫn, năng lượng tái tạo và máy tính lượng tử. Theo Morgan Peirce (Trung tâm An ninh Mỹ mới), Trung Quốc tài trợ truyền thông lượng tử ở quy mô lớn hơn nhiều so với Mỹ hoặc nơi khác, tập trung vào phân phối khóa lượng tử nhằm bảo đảm truyền thông chống bẻ khóa kể cả trước máy tính lượng tử.

Trung Quốc đã xây dựng hạ tầng truyền thông lượng tử quy mô lớn, với mạng lưới kéo dài hàng nghìn kilômét, kết nối các đô thị và cơ sở. Trọng tâm này nhằm tạo lợi thế so sánh về bảo mật thông tin trong bối cảnh cuộc đua lượng tử diễn ra quyết liệt.

Hệ quả chiến thuật nếu chậm chuyển đổi

Nếu tại thời điểm xung đột, Mỹ hoặc Lực lượng Tự vệ Nhật Bản chưa hoàn tất chuyển sang hệ thống kháng lượng tử trong khi Trung Quốc sở hữu năng lực lượng tử liên quan đến mật mã, rủi ro mất kiểm soát nền tảng chỉ huy-điều khiển sẽ tăng. Từ tàu sân bay đến UAV có thể bị dẫn hướng sai nếu liên kết dữ liệu bị giải mã và can thiệp.

Ưu thế thông tin thời gian thực – giải mã thông tin liên lạc đối phương, nắm vị trí lực lượng, kế hoạch tác chiến và điểm yếu phòng thủ – sẽ tạo lợi thế bất đối xứng sâu sắc. Dù vậy, đây là kịch bản có điều kiện và không đồng nghĩa với khả năng tự động chiếm ưu thế nếu bên phòng thủ kịp chuyển đổi.

Lộ trình chuyển sang mã hóa hậu lượng tử

Năm 2022, cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden ban hành bản ghi nhớ yêu cầu các cơ quan liên bang chuyển sang thuật toán kháng lượng tử trước năm 2035. Theo Peirce, có khả năng mốc xuất hiện máy tính lượng tử có thể phá mã hóa khóa công khai là vào năm 2035, thậm chí sớm hơn theo một số phân tích. Quy mô chuyển đổi rất lớn, đòi hỏi cập nhật hệ thống, đào tạo và kiểm thử để tránh sinh lỗ hổng mới.

Lindsay Gorman (Quỹ Marshall Đức ở Washington) nhận định “máy tính lượng tử chịu lỗi phổ quát” có đặc tính gần với mô hình “người thắng lấy tất cả”. Tuy nhiên, để đạt tác động tàn phá, một đối thủ cần giữ bí mật năng lực và chọn thời điểm triển khai. Khi có tín hiệu bên nào tiến gần đích, các chương trình khẩn cấp chuyển sang mã hóa hậu lượng tử sẽ được kích hoạt, có thể tránh kịch bản xấu nếu hành động sớm.

Ứng dụng quân sự ngoài mật mã

Bên cạnh mật mã, máy tính lượng tử mở ra tiềm năng tối ưu hóa hậu cần, điều phối lực lượng, định tuyến và phân bổ tài nguyên theo thời gian thực. Năng lực mô phỏng vật liệu ở cấp độ phân tử có thể hỗ trợ phát triển vật liệu siêu bền, vũ khí năng lượng định hướng và cảm biến thế hệ mới. Trong xử lý dữ liệu, nó có thể bổ trợ Trí tuệ Nhân tạo quân sự, từ phân tích ảnh vệ tinh đến nhận dạng mục tiêu, nâng tốc độ và độ chính xác ra quyết định.

Bảng tóm lược mốc và rủi ro chính

Kết luận

Cuộc đua máy tính lượng tử là cạnh tranh về năng lực tính toán và ưu thế thông tin. Quốc gia đạt ngưỡng phá mã trước sẽ nắm lợi thế chiến lược, nhưng hiệu ứng “ngày tận thế” không phải là tất yếu nếu tiến hành chuyển đổi mã hóa hậu lượng tử kịp thời. Việc đầu tư đồng thời vào phát triển và phòng vệ lượng tử là yêu cầu cấp bách để duy trì ưu thế quân sự trong thập niên tới.

CTVX

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/may-tinh-luong-tu-co-the-dao-chieu-uu-the-quan-su-406876.html