Mẹ nhiễm HIV: Nuôi con bằng sữa mẹ có kiểm soát hay sữa thay thế?

3 giờ trướcBài gốc

1. Nuôi con bằng sữa mẹ và nguy cơ lây truyền HIV

HIV có thể lây từ mẹ sang con trong ba giai đoạn: Khi mang thai, trong lúc sinh và trong thời kỳ cho con bú. Nếu không được điều trị, nguy cơ lây nhiễm HIV qua sữa mẹ có thể từ 5 - 20%. Tuy nhiên, khi mẹ tuân thủ điều trị ARV đúng phác đồ và đạt tải lượng virus không phát hiện được, nguy cơ lây truyền giảm xuống rất thấp, gần như bằng 0. Do đó, việc tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ hay sữa thay thế cho mẹ nhiễm HIV là rất quan trọng.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng, phụ nữ nhiễm HIV nên tiếp tục cho con bú trong 6 tháng đầu, nếu bản thân đang điều trị ARV ổn định, tải lượng virus được kiểm soát và không có điều kiện thay thế sữa mẹ an toàn. Việc ngừng cho bú sớm hoặc pha trộn giữa sữa mẹ và sữa công thức có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và suy dinh dưỡng ở trẻ.

Việc tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ cho mẹ nhiễm HIV là rất quan trọng.

2. Khi nào nên chọn sữa thay thế hoàn toàn?

Trường hợp mẹ không thể hoặc không muốn tiếp tục cho con bú, hoặc không tuân thủ điều trị ARV đều đặn, có tổn thương vú (nứt đầu ti, viêm tuyến vú), hay tải lượng virus HIV chưa được kiểm soát, việc nuôi con bằng sữa thay thế hoàn toàn (sữa công thức) là lựa chọn an toàn hơn.

Tuy nhiên, sữa thay thế chỉ nên áp dụng khi đảm bảo đủ 5 tiêu chí AFASS do WHO đưa ra:

- Acceptable (Chấp nhận được): Gia đình, cộng đồng chấp nhận việc không cho bú mẹ.

- Feasible (Khả thi): Người mẹ có khả năng pha sữa đúng cách, có thời gian chăm sóc.

- Affordable (Có thể chi trả): Đủ điều kiện kinh tế để mua sữa liên tục.

- Sustainable (Duy trì được): Nguồn sữa thay thế đảm bảo lâu dài.

- Safe (An toàn): Có nguồn nước sạch và điều kiện vệ sinh để pha sữa.

Nếu không đảm bảo đủ các điều kiện này, cho bú mẹ có kiểm soát vẫn là lựa chọn tốt hơn, với sự giám sát y tế chặt chẽ.

Với điều trị ARV hiệu quả và tư vấn dinh dưỡng đúng cách, phụ nữ nhiễm HIV hoàn toàn có thể sinh con khỏe mạnh và không nhiễm HIV. Dù lựa chọn sữa mẹ hay sữa thay thế, yếu tố quan trọng nhất vẫn là duy trì điều trị ARV, tuân thủ hướng dẫn y tế và đảm bảo vệ sinh, dinh dưỡng an toàn cho trẻ.

3. Điều trị ARV – yếu tố then chốt bảo vệ trẻ sơ sinh

Thuốc kháng virus (ARV) giúp giảm tải lượng virus HIV trong máu mẹ xuống mức không phát hiện được, từ đó ngăn chặn lây truyền sang con trong thai kỳ, khi sinh và khi bú. Bộ Y tế Việt Nam hiện khuyến cáo tất cả phụ nữ nhiễm HIV mang thai hoặc cho con bú phải được điều trị ARV suốt đời, bất kể số lượng tế bào CD4 hay giai đoạn bệnh.

Trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm HIV cũng cần được uống dự phòng ARV ngay sau sinh, xét nghiệm HIV định kỳ, và theo dõi sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Việc lựa chọn hình thức nuôi con phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, khả năng tuân thủ điều trị và điều kiện sống của từng người mẹ. Vì vậy, phụ nữ nhiễm HIV cần được tư vấn đầy đủ, riêng biệt bởi bác sĩ sản khoa, bác sĩ điều trị HIV và chuyên gia dinh dưỡng trước và sau sinh.

Cán bộ y tế có vai trò hướng dẫn mẹ cách:

- Duy trì điều trị ARV đúng liều, đúng giờ.

- Giữ vệ sinh vú, phòng tránh nứt đầu ti, viêm tuyến vú.

- Theo dõi tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe của trẻ.

- Ngừng cho bú đúng thời điểm, chuyển sang ăn dặm và sữa thay thế phù hợp.

4. Giảm kỳ thị - nâng cao chất lượng chăm sóc

Kỳ thị vẫn là rào cản lớn khiến nhiều phụ nữ nhiễm HIV ngại chia sẻ tình trạng bệnh hoặc không đến cơ sở y tế. Điều này làm tăng nguy cơ lây truyền và mất cơ hội được chăm sóc thích hợp. Ngành y tế cần tăng cường truyền thông cộng đồng, đào tạo nhân viên y tế về tư vấn an toàn và bảo mật thông tin, giúp người bệnh tự tin tiếp cận điều trị, sinh con và nuôi con an toàn.

BS. Nguyễn Ngọc Hưng

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/me-nhiem-hiv-nuoi-con-bang-sua-me-co-kiem-soat-hay-sua-thay-the-169251030095426481.htm