Mẹ Việt Nam Anh hùng đón con về qua những nén hương trầm

13 giờ trướcBài gốc

Mẹ Việt Nam Anh hùng Phạm Thị Nhỏ (phường Điện Bàn Đông, TP Đà Nẵng) bên di ảnh 2 người con liệt sĩ

Những ngày tháng 7, Mẹ Phạm Thị Nhỏ nhắc về hai người con liệt sĩ của Mẹ nhiều hơn. Ở tuổi 100, Mẹ không còn nhớ rõ từng chi tiết về thời chiến nữa. Mẹ luôn miệng: "Thằng Công với con Bình ngoan lắm! Nhưng vì Tổ quốc chúng nó đều bỏ mẹ mà hy sinh…". Mỗi lần nhớ tới hai người con quả cảm của mình, Mẹ lại rưng rưng, thắp nén nhang, đôi tay run run lau đi lau lại hai bức ảnh trắng đen…

Âm thầm giữ ký ức

Ngày trước, khi còn minh mẫn, mỗi lần có người ghé thăm, Mẹ Việt Nam Anh hùng (VNAH) Phạm Thị Nhỏ lại không ngơi những câu chuyện ngày xửa ngày xưa. Giờ đây, ký ức một thời được truyền qua lời kể của cháu dâu Võ Thị Lượng, người đã gắn bó cùng Mẹ hơn 30 năm qua. Là dâu con, cũng là người được sinh ra tại Điện Bàn, chị Lượng tự hào về vùng đất giàu truyền thống Cách mạng Cẩm Sa (trước đây thuộc xã Điện Nam, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam). Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ, làng Cẩm Sa bị địch đánh phá khốc liệt. Vùng đất kiên trung, anh dũng này cũng là nơi có nhiều liệt sĩ nhất cả nước (343 liệt sĩ). Lịch sử trong huyết quản, chị thuật lại đời Mẹ VNAH Phạm Thị Nhỏ…

Mẹ Việt Nam Anh hùng Phạm Thị Nhỏ bên di ảnh người con trai liệt sĩ

Năm tròn 20 tuổi, cô gái Phạm Thị Nhỏ bắt đầu tham gia cách mạng. Những năm 1945, Phạm Thị Nhỏ tích cực góp sức vào phong trào phụ nữ cứu quốc, vận động nhân dân bảo vệ cán bộ hoạt động bí mật. Gia đình trở thành nơi nuôi bộ đội, giấu quân thù. Hết kháng chiến chống thực dân Pháp, Mẹ Phạm Thị Nhỏ lại tiếp tục tham gia chống đế quốc Mỹ. Dẫu bầu bì, lại một mình nuôi con nhỏ nhưng Mẹ vẫn miệt mài tiếp tế lương thực, tải thương cho chiến trường Điện Bàn, Đại Lộc. Mẹ bám đất, giữ làng, làm nhiệm vụ giao liên ở địa bàn xã Điện Nam. Bao lần đối mặt với hiểm nguy, bị quân địch bắt giữ, hành hạ, tra tấn nhưng Mẹ vẫn giữ một lòng kiên trung, tinh thần bất khuất của người phụ nữ Việt Nam. Năm 1972, quân đội Mỹ thả bom, rồi đến năm 1973 chúng nã đại bác, 2 người con của Mẹ là Hồ Thị Bình và Hồ Minh Công lần lượt hy sinh.

"Nơi đây, khi chiến tranh qua đi, hầu hết những người mẹ vẫn ở đó. Họ không lập gia đình, không xây dựng tổ ấm mới. Họ quẩn quanh trong vùng ký ức về những đứa con đã hy sinh và ở vậy đến khi "về với con". Họ sống như cô Nhỏ của tôi, không chỉ chăm chút mộ liệt sĩ mà còn nuôi bộ đội sau hòa bình. Từ năm 1980 đến năm 2000, ngôi nhà nhỏ của cô là chỗ ở của tổ dẫn đường thuộc Đại đội radar 41, Trung đoàn 929, Sư đoàn 372. Cô lo cho các anh như những đứa con của mình!", chị Lượng nghẹn ngào kể.

Lực lượng dân quân địa phương tham gia dọn dẹp nhà cửa cho Mẹ Việt Nam Anh hùng ở làng Cẩm Sa

Không chỉ Mẹ Nhỏ mà rất nhiều Mẹ VNAH ở làng Cẩm Sa này dù con cháu đã ly hương nhưng vẫn giữ đất, giữ nhà để mong những đứa con vẫn có nơi chốn để quay về. Mỗi người con liệt sỹ của các Mẹ có một ngày giỗ riêng nhưng cứ đến dịp 27/7 hằng năm, cả làng lại có một đám giỗ chung. Khi những nén hương nghi ngút, con cháu quay quần bên mâm cơm, họ lại được bà, được mẹ, được chị ôn lại những kỷ niệm, nhắc về người thân đã anh dũng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc…

Lời nhắn cho thế hệ nối tiếp

Hòa bình hôm nay không phải là điều hiển nhiên mà có, đó là nước mắt, là xương máu của biết bao thế hệ đã ngã xuống vì Tổ quốc. Có những người chiến sĩ đã rời xa vòng tay của người thân, gác lại những ước mơ của tuổi thanh xuân để bước vào chiến trường lửa đạn. Và cũng có bao người mẹ, người vợ tiễn chồng con đi mà không biết ngày trở về. Để rồi khi hòa bình lập lại, họ sống âm thầm, lặng lẽ trong nỗi mất mát…

Một hoạt động tri ân Mẹ Việt Nam Anh hùng Phạm Thị Nhỏ do khối phố Cẩm Sa tổ chức

Mỗi năm đến dịp 27/7, ngôi nhà của Mẹ Nhỏ lại rộn ràng hơn ngày thường. Những người bộ đội thuộc Đại đội radar 41 nhớ bà bán hàng xén ngày nào chắt chiu từng đồng nuôi quân; đại diện các cơ quan, ban ngành, đoàn thể địa phương, đoàn viên thanh niên quây quần làm mâm cơm tình nghĩa. Trong ngôi nhà nhỏ không chỉ có Mẹ Nhỏ chờ Công và Bình của Mẹ về mà còn có những tấm lòng biết ơn các anh hùng, liệt sĩ. "Cô Nhỏ từng tâm sự với tôi rằng: Hai đứa chúng nó đi chắc sợ cô buồn nên "mang về" cho cô một đàn con, một đàn cháu… Có lẽ cũng nhờ Công và Bình mà cô mới sống khỏe đến giờ. Sau này, cô không còn thắp hương được cho hai đứa nữa, các cháu nhớ giúp cô hương khói để hai anh chị biết đường về, không quạnh hiu dưới đó nghe", chị Lượng hồi tưởng. Không đợi Mẹ Nhỏ nhắc, vào ngày giỗ của 2 liệt sĩ, Ngày Thương binh - Liệt sĩ hay ngày rằm, mùng Một hằng tháng, vợ chồng chị Lượng lại mua bánh trái, cùng Mẹ thắp nén hương cho 2 liệt sĩ.

Tháng 4/2025, hài cốt của 3 chiến sĩ đặc công Đà Nẵng được tìm thấy tại khu vực thôn Đông, xã Điện Nam cũ (nay là khối phố Cẩm Sa, phường Điện Bàn Đông, TP Đà Nẵng)

Theo ông Phạm Văn Bình, Bí thư Chi bộ khu phố Cẩm Sa, trong những hình ảnh, bút tích, gia phả… được lưu tại Nhà truyền thống làng Cẩm Sa, làng có 5 tướng lĩnh Công an, Quân đội, 7 Anh hùng Lực lượng vũ trang, 343 liệt sĩ và hơn 100 Mẹ VNAH. Nhưng đến nay chỉ còn 4 Mẹ VNAH, trong đó có Mẹ Phạm Thị Nhỏ còn tại thế. "Khi còn minh mẫn, các Mẹ là nhân chứng sống cho bản trường ca bi tráng về một thời kháng chiến anh hùng và lòng yêu nước, tinh thần anh dũng hy sinh. Khi các Mẹ không còn, những kỷ niệm của các Mẹ đã được gửi lại cho con cháu, để thế hệ hôm nay nêu cao trách nhiệm, viết tiếp câu chuyện hòa bình", ông Phạm Văn Bình bộc bạch.

Lần thứ 3 trong ngày, Mẹ Phạm Thị Nhỏ bước đến sát di ảnh của hai con, thắp nén nhang trên bàn thờ… Hương trầm nghi ngút bay làm mắt mẹ chợt cay, hay nỗi nhớ thương đã làm vết chân chim ngấn lệ. Giờ đây, có những chuyện Mẹ đã không còn nhớ rõ nhưng hình hài những đứa con của mình vẫn khắc sâu trong tâm trí Mẹ. Tình mẹ - âm thầm, bền bỉ - quyện trong làn khói trầm, tỏa suốt hơn 50 năm qua như nhắc nhở thế hệ hôm nay về lòng yêu nước, về đạo lý "uống nước nhớ nguồn".

Thúy Hiền

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/me-viet-nam-anh-hung-don-con-ve-qua-nhung-nen-huong-tram-20250725151424822.htm