Miễn học phí - 'bước ngoặt lịch sử' (Bài 3): Phấn đấu không chỉ vì vấn đề học phí...

5 giờ trướcBài gốc

Phải tạo phúc lợi xã hội

PV: Năm học mới, sự kiện mới với quyết sách miễn học phí. Từng là cán bộ quản lý trong ngành giáo dục tỉnh nhà, được biết ông đã có nhiều đóng góp cho cuộc hành trình đưa ra mức đóng học phí phù hợp từng đối tượng, từng cấp học?

Ông Vương Văn Việt:

Tôi nhớ thời kỳ làm Giám đốc Sở GD&ĐT Thanh Hóa, lúc đấy Chính phủ đã ban hành về khung học phí cho các trường công lập. Ngành giáo dục phối hợp với ngành tài chính - kế hoạch tham mưu cho UBND tỉnh, trình HĐND tỉnh ra nghị quyết về vấn đề mức đóng học phí cho học sinh ở các trường công lập.

Thanh Hóa có nhiều vùng, miền nên mức đóng học phí còn phải phụ thuộc vào điều kiện phát triển kinh tế của từng địa phương. Theo đó, thành phố, thị xã và các huyện đồng bằng mức đóng khác, miền núi ở khu vực cao, thấp cũng đóng khác. Để trình được mức như thế, ngành GD&ĐT phối hợp với ngành tài chính, kế hoạch đầu tư đã rất nhiều lần ngồi cùng nhau trao đổi, thống nhất.

Qua đó để thấy rằng, để thống nhất được mức học phí thì phải tính toán, cân nhắc rất kỹ. Vì nói đến học phí là nói đến thu nhập kinh tế của từng gia đình, từng người dân, đưa ra mức nào để phù hợp từng đối tượng, từng cấp học là điều rất cần được quan tâm.

PV: Thực tế, quyết định miễn học phí có tác động rất lớn đến công tác khuyến học?

Ông Vương Văn Việt:

Đối với công tác khuyến học, quyết định miễn học phí rất tuyệt vời vì lâu nay chúng ta phải vận động, tuyên truyền mỗi người dân, gia đình, dòng họ, mỗi cộng đồng dân cư,... muốn chăm lo cho sự học thì phải hỗ trợ, khuyến khích sự học đó.

Được miễn học phí không có nghĩa là dừng hỗ trợ, khuyến khích mà cần phải đẩy mạnh hơn nữa. Thực tế, điều kiện đời sống của gia đình Việt Nam nói chung, Thanh Hóa nói riêng, rất cần sự tiếp tục hỗ trợ cho các nhà trường, các học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Đây là mục tiêu, đối tượng cần phải hướng đến.

Chúng ta phải phấn đấu không chỉ vấn đề miễn học phí đâu mà phải tạo thêm nhiều phúc lợi GD&ĐT. Theo đó, ngoài miễn học phí còn hỗ trợ thêm kinh phí học tập. Ở các nước phát triển, ở Đức hay một số nước Châu Âu, học sinh không phải đóng học phí và mỗi tháng, mỗi cháu còn được hỗ trợ 200 Euro.

Chúng ta đang phấn đấu để vươn mình trở thành quốc gia hùng mạnh, đi cùng là việc hỗ trợ khuyến khích tăng thêm phúc lợi cho GD&ĐT thì rõ ràng sẽ trở thành nguồn động viên khuyến khích rất tốt cho các gia đình và bản thân các cháu trong độ tuổi, từ mầm non đến THPT, hướng tới là đại học, cao đẳng...

Quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí

PV: Chủ trương miễn học phí là minh chứng rõ ràng cho quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc lấy giáo dục làm nền tảng cho sự thịnh vượng và tiến bộ lâu dài. Tác động của chính sách đối với giáo dục tỉnh nhà như thế nào, thưa ông?

Ông Tạ Hồng Lựu:

Năm học 2025-2026, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có quy mô dự kiến 2.002 cơ sở giáo dục, với tổng số 30.152 lớp, với khoảng 966.190 trẻ/học sinh/học viên.

Miễn học phí không chỉ là một chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước ta, mà là một chiến lược dài hạn góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. Chính sách này sẽ mang lại những tác động tích cực và sâu rộng, đặc biệt với một tỉnh có quy mô giáo dục lớn như Thanh Hóa.

Theo đó, miễn học phí giúp các gia đình, đặc biệt là gia đình có thu nhập thấp và ở vùng sâu, vùng xa giảm bớt áp lực về kinh tế. Từ đó, tạo cơ hội tiếp cận tri thức bình đẳng cho mọi trẻ em, học sinh, bất kể hoàn cảnh gia đình, thu hẹp khoảng cách vùng miền và bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.

Khi rào cản tài chính được xóa bỏ, tỷ lệ hoàn thành giáo dục phổ thông sẽ tăng, đặc biệt ở khu vực điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, giúp người học có nhiều cơ hội học lên bậc cao hơn, nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp...

PV: Miễn học phí là bước tiến quan trọng song sẽ khó phát huy hiệu quả nếu phụ huynh vẫn nặng gánh bởi các khoản thu “ngoài”. Theo ông, giải pháp căn cốt là...?

Ông Tạ Hồng Lựu:

Khi miễn học phí, các cơ sở giáo dục phải đối mặt với số lượng người học gia tăng kéo theo áp lực lên đội ngũ nhà giáo và cơ sở vật chất, có nguy cơ làm giảm chất lượng giáo dục nếu không có sự chuẩn bị tốt. Để bảo đảm chất lượng, cần đầu tư mở rộng và nâng cấp hệ thống trường lớp, chất lượng nhà giáo, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, miền núi, nơi điều kiện học tập, cơ sở vật chất còn hạn chế.

Đồng thời quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí nếu có, kiểm soát chặt chẽ các khoản thu tự nguyện, nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện.

Bên cạnh đó, cần phải đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, phân cấp và tự chủ đi đôi với kiểm soát chặt chẽ. Khuyến khích các cơ sở giáo dục gửi toàn bộ số tiền thu được từ các dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục của nhà trường vào ngân hàng thương mại hoặc kho bạc Nhà nước, nơi mở tài khoản để quản lý, sử dụng theo quy định.

PV: Nhiều trường băn khoăn là nếu miễn học phí cho học sinh thì khoản chi thường xuyên của các nhà trường sẽ được thực hiện như thế nào?

Ông Tạ Hồng Lựu:

Tại Thanh Hóa, các cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông công lập thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, khoản thu học phí hiện vẫn đang là một trong những nguồn thu quan trọng, trực tiếp phục vụ cho hoạt động chi thường xuyên của nhà trường, đặc biệt là các khoản chi liên quan đến hỗ trợ giảng dạy, chăm sóc học sinh, duy tu cơ sở vật chất...

Tại khoản 1 và khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 217/2025/QH15 của Quốc hội quy định: 1. Kinh phí thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí do ngân sách nhà nước bảo đảm theo quy định của pháp luật về phân cấp quản lý ngân sách. 2. Ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí theo quy định của pháp luật.

Do đó, các nhà trường (cơ sở giáo dục công lập) sẽ được nhà nước hỗ trợ kinh phí để bù đắp chi phí khi thực hiện chính sách miễn học phí cho người học thuộc đối tượng được hưởng chính sách. Kinh phí này được ngân sách nhà nước giao dự toán hằng năm cho các cơ sở giáo dục, và được sử dụng để thực hiện các chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập theo quy định, đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Hiện nay, Chính phủ đang chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương ban hành các phương án, hướng dẫn, cơ chế cấp bù kinh phí cho các cơ sở giáo dục nhằm bảo đảm chất lượng giáo dục, không làm ảnh hưởng tới quyền lợi của học sinh cũng như điều kiện làm việc, giảng dạy của đội ngũ nhà giáo.

Miễn học phí không phải là không thu tiền người học

PV: Thưa Ths.NGƯT Hoàng Xuân Khánh! Ông đã có 39 năm công tác ở trường công lập và 8 năm công tác ở trường tư thục, quyết sách miễn học phí đang làm ông rất phấn chấn, thưa ông?

Ths.NGƯT Hoàng Xuân Khánh:

Phải nói là rất vui. Miễn học phí với giáo dục công lập, hỗ trợ học phí với giáo dục dân lập, tư thục góp phần rất lớn và tích cực cho việc an sinh xã hội, đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục; là động lực tích cực để phổ cập và xã hội hóa giáo dục.

Tôi thấy ở khoản 2 Điều 2, Nghị quyết 217/2025/QH15 về “Mức hỗ trợ học phí do HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định theo khung học phí do Chính phủ quy định nhưng không vượt mức thu học phí của cơ sở giáo dục dân lập, tư thục” là một điểm cộng để các địa phương quan tâm phát triển song song 2 loại hình công lập và tư thục trong GD&ĐT.

Điều này có nghĩa, mức hỗ trợ học phí cho tư thục có thể cao hơn cả tiền học phí công lập nếu tỉnh, thành phố có nguồn kinh phí dồi dào, sẽ giúp tư thục có điều kiện phát triển theo định hướng xã hội hóa giáo dục của từng tỉnh. Ví dụ: Thanh Hóa phấn đấu xã hội hóa khoảng 23% là trường tư thục, nhưng hiện mới chỉ được khoảng 3% thì cần kích cầu phù hợp.

PV: Có một số ý kiến cho rằng, vì sao đã miễn học phí lại còn thu tiền người học? Liệu có điều gì mâu thuẫn ở đây, thưa ông?

Ths.NGƯT Hoàng Xuân Khánh:

Miễn học phí không phải là không thu tiền người học, bởi học phí chỉ là một phần căn bản nhất trong các dịch vụ giáo dục. Là loại phí chi cho việc học đúng chuẩn quy định (gồm số tiết và hoạt động được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với từng lớp, từng bậc học. Ví dụ: lớp 1 = 25 tiết/ tuần; lớp 2, 3 = 28 tiết/ tuần; lớp 4, 5 = 30 tiết/ tuần.... Nhà nước cấp biên chế cán bộ giáo viên theo định mức chuẩn trên).

Hiện có một số hoạt động hỗ trợ giáo dục nếu thu phí thì rất dễ gây hiểu lầm như giáo dục kỹ năng sống, trông trẻ ngoài giờ... Tóm lại, nếu nhà trường tổ chức dạy học số tiết nhiều hơn quy định chuẩn thì số tiết ấy không thuộc diện kinh phí học phí do nhà nước hỗ trợ.

VI AN (thực hiện)

Nguồn Thanh Hóa : https://vhds.baothanhhoa.vn/mien-hoc-phi-buoc-ngoat-lich-su-bai-3-nbsp-phan-dau-khong-chi-vi-van-de-hoc-phi-38902.htm