Miễn học phí cho học sinh: Chính sách kiến tạo tương lai, tư tưởng nhân văn vì con người

2 ngày trướcBài gốc

Nền giáo dục miễn phí là lý tưởng xuyên suốt của Đảng và Bác Hồ

Trao đổi với Báo Đại biểu Nhân dân, GS.TS Phạm Tất Dong, cố vấn của Hội Khuyến học Việt Nam nhấn mạnh: "Quyết sách của Bộ Chính trị về miễn học phí cho học sinh từ mầm non tới THPT không chỉ mang lại niềm vui cho hàng triệu gia đình mà còn đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực giáo dục. Đặc biệt, trong bối cảnh đất nước đang đối mặt với nhiều khó khăn, quyết định này thể hiện sự nỗ lực lớn của Bộ Chính trị trong việc cải thiện đời sống nhân dân và nâng cao chất lượng giáo dục nước nhà".

GS.TS Phạm Tất Dong, nguyên Phó Ban Tuyên giáo TƯ, nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khuyến học Việt Nam, hiện là cố vấn của Hội Khuyến học Việt Nam

GS Phạm Tất Dong chia sẻ, nhớ lại thời còn học tại trường Đại học sư phạm, chúng tôi được đón nhận lý tưởng của Đảng, của cụ Hồ là làm sao phải thực hiện được một nền giáo dục miễn phí. Kể từ đó, tôi luôn cho rằng miễn phí học tập là một điều gì đó ưu việt trong giáo dục và trở thành điều mà thế hệ chúng tôi ấp ủ thực hiện.

Dẫu vậy, nhìn vào thực tế hiện nay, giáo dục ngày càng gắn liền với vấn đề tài chính, khiến tôi trăn trở không biết bao giờ chúng ta mới có thể thực sự hiện thực hóa nền giáo dục miễn phí.

Vậy nên quyết sách vừa qua của Bộ Chính trị đã đáp ứng kỳ vọng lâu nay của nhân dân và tháo gỡ những băn khoăn của tôi về vấn đề này. Dù không còn con, cháu trong độ tuổi đến trường, tôi vẫn cảm nhận được niềm vui của các bậc phụ huynh khi con em họ được miễn học phí.

Tuy nhiên, bên cạnh học phí, các khoản phụ phí vẫn là một gánh nặng lớn đối với nhiều gia đình. Thực tế, có những khoản thu còn cao hơn cả học phí, khiến nhiều phụ huynh lo lắng. Tôi đã đọc được trên các phương tiện báo chí rằng nhiều người sẵn sàng đóng học phí nhưng lại e ngại các khoản thu đi kèm, có thể lên đến hàng triệu đồng. Vì vậy, bên cạnh việc miễn học phí, Nhà nước cũng cần xem xét lộ trình giảm dần và tiến tới miễn các khoản phụ phí để giảm bớt áp lực tài chính cho phụ huynh.

Một điểm nữa tôi cho rằng cần phải nghiên cứu kỹ và sớm có chính sách đó là việc kéo học phí trường tư gần với mức miễn phí như trường công nhất có thể.

Chúng ta vẫn đang tiến hành phổ cập giáo dục với một chương trình bắt buộc. Vậy tại sao học sinh này được đón nhận miễn phí mà học sinh khác lại phải đóng học phí mới được thụ hưởng?

Ví dụ điển hình là ở Nhật Bản, học sinh không phân biệt giàu, nghèo đều cùng được sử dụng bữa ăn trưa. Bữa ăn trưa của họ không phải để no bụng, đó là dự án nâng cao tầm vóc cho thế hệ sau để những đứa trẻ Nhật khi trưởng thành sẽ cao lớn và khỏe mạnh, không thua kém các quốc gia khác. Đặt trong tình huống này, nếu con cái nhà giàu không được thụ hưởng bữa ăn trưa, họ cũng sẽ thắc mắc, có thể họ giàu nhưng họ không hiểu ý nghĩa về bữa ăn trưa, nhưng con cái họ thì cần để cùng được nâng cao tầm vóc như các bạn đồng trang lứa khác.

Quay trở lại câu chuyện trường công – tư ở Việt Nam cũng vậy. Trường công đã thực hiện miễn phí, tôi rất hoan nghênh và hy vọng rằng một lúc nào đó, sẽ có chính sách hỗ trợ để học sinh đóng học phí ít hơn hiện nay.

Tôi mong rằng tiếp nối sự thấu hiểu đã đưa ra quyết định miễn học phí, các nhà lãnh đạo có thể nghiên cứu kỹ hơn nữa để sớm có những chính sách mới tạo ra sự bình đẳng, công bằng giữa tất cả trẻ em ở trong lứa tuổi phổ cập.

Miễn học phí là bám sát xu hướng phát triển của thời đại

Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục, ĐHQGHN PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng, Bộ Chính trị quyết định miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên toàn quốc từ năm học 2025-2026 là một niềm vui lớn.

Quyết định này thể hiện tầm nhìn kiến tạo tương lai, tư tưởng nhân văn vì con người của những người đứng đầu Đảng và Nhà nước. Một chủ trương phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế tri thức và một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền được giáo dục cơ bản cho mọi trẻ em.

Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội PGS.TS Trần Thành Nam (Ảnh: Duy Thông)

Chính sách này là ước mơ nhiều năm của ngành giáo dục, một sự thấu hiểu và quan tâm thiết thực giúp giảm gánh nặng tài chính cho từng gia đình, góp phần nâng cao tỷ lệ đi học và giảm thiểu tình trạng bỏ học do khó khăn kinh tế. Đây là một bước đi đúng hướng nhằm hiện thực hóa mục tiêu phổ cập giáo dục phổ thông và đảm bảo sự công bằng trong tiếp cận giáo dục, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Tôi tin rằng, chính sách này sẽ có những tác động tích cực đến chất lượng giáo dục nói chung, đặc biệt sẽ nâng cao chất lượng giáo dục ở những địa bàn còn nhiều khó khăn về kinh tế xã hội.

Giáo dục phổ thông miễn phí là xu hướng của các quốc gia phát triển, nhằm đảm bảo quyền tiếp cận kiến thức cho tất cả thành viên trong xã hội, phù hợp với xu hướng xây dựng xã hội học tập, hướng đến học tập suốt đời. Đó cũng là tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt và nhất quán của Tổng Bí thư Tô Lâm được thể hiện qua một bài viết mới đây là “Học tập suốt đời”.

Từ góc độ tâm lý, chính sách này có thể giúp giảm áp lực về kinh tế đối với các gia đình, đặc biệt là những gia đình trẻ. Khi chi phí giáo dục được giảm thiểu, các gia đình sẽ nhiều điều kiện để đầu tư chất lượng hơn cho từng đứa con.

Cụ thể khi giảm bớt các gánh nặng học phí thường xuyên, các nguồn lực của gia đình có thể được chuyển hướng đầu tư cho con em trong trang bị sách vở, đồ dùng học tập đầy đủ hơn hay đầu tư phát triển năng lực toàn diện của đứa trẻ như các hoạt động ngoại khóa rèn luyện kỹ năng của công dân thế kỷ 21.

Cá nhân tôi còn hy vọng chính sách nhân văn này có thể ảnh hưởng được đến tất cả thế hệ trẻ, không chỉ giới hạn ở học sinh học trong hệ thống công lập.

Trong bối cảnh giáo dục công lập không thể đáp ứng đủ nhu cầu học tập của người dân, nếu chính sách có thể hỗ trợ cho những học sinh học ngoài hệ thống công lập một khoản (dưới dạng voucher) còn phần phụ trội sẽ do các gia đình chi trả thì chính sách sẽ bao phủ toàn diện và cũng tạo điều kiện hỗ trợ để giáo dục ngoài công lập có sức cạnh tranh nâng cao chất lượng giáo dục phục vụ sự nghiệp chung.

Thực hiện triệt để chủ trương công bằng trong tiếp cận giáo dục

Trao đổi với báo chí, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính, Bộ GD-ĐT Trần Thanh Đạm cho biết, tác động rõ ràng nhất của chính sách miễn học phí là tạo cơ hội tiếp cận cho học sinh lứa tuổi từ mầm non tới THPT. Đồng thời thực hiện được chủ trương, đường lối của Đảng, thể hiện sự ưu việt của chế độ; thực hiện triệt để chủ trương công bằng trong tiếp cận giáo dục, đáp ứng mục tiêu "không để ai bị bỏ lại phía sau".

Theo ông Đạm, hầu hết các gia đình ở nước ta đều có con em trong độ tuổi mầm non, phổ thông nên chính sách này sẽ giảm bớt nỗi lo về học phí của phụ huynh. Quyết sách này sẽ nhận được sự mong đợi và đồng thuận rất cao của cộng đồng, xã hội.

Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính, Bộ GD-ĐT Trần Thanh Đạm (Ảnh: Duy Thông)

Bên cạnh đó, có thể khẳng định chính sách này sẽ góp phần nâng cao dân trí đồng đều trên khắp cả nước; mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong tương lai, tạo ra lực lượng lao động trình độ cao, đóng góp vào công cuộc phát triển và xây dựng đất nước thịnh vượng.

Theo lộ trình, từ 1.9.2025, Nhà nước sẽ tiến hành miễn học phí cho trẻ em từ lứa tuổi mầm non tới THPT, có thể nói đây là quyết sách rất ý nghĩa về cả kinh tế và tinh thần, đặc biệt với con em, phụ huynh, quản lý giáo dục tại các khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn.

Về phía các trường dân lập tư thục, Bộ GD-ĐT đang phối hợp với các Bộ, ngành làm việc với các địa phương, nghiên cứu tham mưu cấp thẩm quyền để có quy định cụ thể đảm bảo tính phù hợp để bao phủ được chính sách miễn học phí.

Hiện nay, quy định về miễn giảm, hỗ trợ cấp bù học phí và chi phí sinh hoạt cho học sinh tại các trường dân lập, tư thục đã được nêu rõ trong Luật Giáo dục 2019 và các nghị định của Chính phủ.

Theo Luật Giáo dục 2019, các cơ sở giáo dục dân lập, tư thục được quyền chủ động xây dựng mức thu học phí và giá các dịch vụ giáo dục, đào tạo (trừ các dịch vụ do Nhà nước định giá). Mức thu này phải đảm bảo bù đắp chi phí và có tích lũy hợp lý, đồng thời cơ sở giáo dục có trách nhiệm công khai, giải trình với người học và xã hội.

Các cơ sở giáo dục dân lập, tư thục cũng phải thuyết minh chi tiết về chi phí giáo dục bình quân trên mỗi học sinh, mức thu học phí hàng năm, mức thu học phí cho toàn cấp học đối với giáo dục mầm non, phổ thông. Ngoài ra, họ phải công khai lộ trình và tỷ lệ tăng học phí trong các năm tiếp theo, đảm bảo không quá 10%/năm đối với mầm non, phổ thông. Việc công khai này phải tuân thủ quy định pháp luật và có trách nhiệm giải trình với người học, xã hội.

Học sinh thuộc diện miễn, giảm học phí hoặc được hỗ trợ tiền đóng học phí tại các cơ sở giáo dục dân lập, tư thục sẽ được Nhà nước hỗ trợ tối đa bằng mức học phí của các cơ sở giáo dục công lập chưa tự bảo đảm chi thường xuyên trên cùng địa bàn.

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, thời gian tới, Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp với các bộ, ngành và địa phương để nghiên cứu, xem xét và quyết định các phương án triển khai phù hợp. Trước mắt, cần đảm bảo điều kiện trường lớp và tính công bằng trong tiếp cận giáo dục của học sinh.

Bên cạnh đó, xuất phát từ thực tiễn phát triển của hệ thống giáo dục tư thục, Bộ GD-ĐT sẽ tiếp tục nghiên cứu, tham mưu các quy định liên quan đến học phí, mức cấp bù và chính sách hỗ trợ phù hợp.

Việc miễn học phí bậc THPT có thể ảnh hưởng đến định hướng phân luồng học sinh từ THCS lên THPT hoặc vào hệ thống giáo dục nghề nghiệp. Ngoài ra, thách thức lớn nhất vẫn là vấn đề ngân sách và trách nhiệm đảm bảo nguồn lực tài chính để thực hiện chính sách này.

Một số khó khăn khác cũng cần được xem xét, bao gồm việc đầu tư mở rộng hệ thống trường lớp công lập, nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học tại các địa phương.

Trong thời gian tới, Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp với các bộ, ngành để rà soát kỹ các quy định pháp luật liên quan, đồng thời đánh giá tác động một cách toàn diện. Trên cơ sở đó, Bộ sẽ tham mưu những chính sách phù hợp nhằm giảm thiểu tối đa các khó khăn trong quá trình triển khai miễn học phí.

Quốc Việt

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/mien-hoc-phi-cho-hoc-sinh-chinh-sach-kien-tao-tuong-lai-tu-tuong-nhan-van-vi-con-nguoi-post406342.html