Miễn học phí cho học sinh: Một quyết định phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế tri thức

5 giờ trướcBài gốc

PGS. TS. Trần Thành Nam cho rằng, chính sách miễn học phí cho học sinh thể hiện tư tưởng nhân văn vì con người của Đảng và Nhà nước ta. (Ảnh Duy Thông)

Trong phiên họp Bộ Chính trị ngày 28/2 vừa qua, sau khi nghe báo cáo của Chính phủ về khả năng cân đối tài chính trong và sau quá trình tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Bộ Chính trị quyết định thực hiện miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước. Thời điểm thực hiện từ đầu năm học mới 2025-2026.

Báo Thế giới và Việt Nam đã có cuộc trao đổi với PGS. TS. Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục (ĐHQGHN) xung quanh quyết sách này.

Ông đánh giá như thế nào về quyết định này của Bộ Chính trị? Đây có phải là một bước tiến lớn của ngành giáo dục nước ta?

Với tư cách là một phụ huynh, tin Bộ Chính trị quyết định miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên toàn quốc từ năm học 2025-2026 là một niềm vui lớn.

Bởi quyết định này thể hiện tầm nhìn kiến tạo tương lai, tư tưởng nhân văn vì con người của những người đứng đầu Đảng và Nhà nước. Một chủ trương phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế tri thức và một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền được giáo dục cơ bản cho mọi trẻ em.

Chính sách này là ước mơ nhiều năm của ngành giáo dục, một sự thấu hiểu và quan tâm thiết thực giúp giảm gánh nặng tài chính cho từng gia đình, góp phần nâng cao tỷ lệ đi học và giảm thiểu tình trạng bỏ học do khó khăn kinh tế. Đây là một bước đi đúng hướng nhằm hiện thực hóa mục tiêu phổ cập giáo dục phổ thông và đảm bảo sự công bằng trong tiếp cận giáo dục, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Tôi tin rằng, chính sách này sẽ có những tác động tích cực đến chất lượng giáo dục nói chung, đặc biệt sẽ nâng cao chất lượng giáo dục ở những địa bàn còn nhiều khó khăn về kinh tế xã hội.

Dưới góc nhìn của ông, việc miễn học phí toàn bộ cho học sinh từ mầm non đến THPT công lập sẽ tác động như thế nào đến chất lượng giáo dục và sự phát triển của thế hệ trẻ?

Có thể nói, chính sách miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên toàn quốc từ năm học 2025-2026 là một bước tiến quan trọng trong việc giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình.

Điều này không chỉ giúp đảm bảo quyền được giáo dục cơ bản cho mọi trẻ em mà còn góp phần nâng cao tỷ lệ đi học và giảm thiểu tình trạng bỏ học do khó khăn kinh tế.

Cũng phải nói rằng giáo dục phổ thông miễn phí là xu hướng của các quốc gia phát triển, nhằm đảm bảo quyền tiếp cận kiến thức cho tất cả thành viên trong xã hội, phù hợp với xu hướng xây dựng xã hội học tập, hướng đến học tập suốt đời. Đó cũng là tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt và nhất quán của Tổng Bí thư Tô Lâm được thể hiện qua một bài viết mới đây là “Học tập suốt đời”.

Từ góc độ tâm lý, chính sách này có thể giúp giảm áp lực về kinh tế đối với các gia đình, đặc biệt là những gia đình trẻ. Khi chi phí giáo dục được giảm thiểu, các gia đình sẽ nhiều điều kiện để đầu tư chất lượng hơn cho từng đứa con.

Cụ thể khi giảm bớt các gánh nặng học phí thường xuyên, các nguồn lực của gia đình có thể được chuyển hướng đầu tư cho con em trong trang bị sách vở, đồ dùng học tập đầy đủ hơn hay đầu tư phát triển năng lực toàn diện của đứa trẻ như các hoạt động ngoại khóa rèn luyện kỹ năng của công dân thế kỷ 21.

Cá nhân tôi còn hy vọng chính sách nhân văn này có thể ảnh hưởng được đến tất cả thế hệ trẻ, không chỉ giới hạn ở học sinh học trong hệ thống công lập.

Trong bối cảnh giáo dục công lập không thể đáp ứng đủ nhu cầu học tập của người dân, nếu chính sách có thể hỗ trợ cho những học sinh học ngoài hệ thống công lập một khoản (dưới dạng voucher) còn phần phụ trội sẽ do các gia đình chi trả thì chính sách sẽ bao phủ toàn diện và cũng tạo điều kiện hỗ trợ để giáo dục ngoài công lập có sức cạnh tranh nâng cao chất lượng giáo dục phục vụ sự nghiệp chung.

Giáo dục phổ thông miễn phí là xu hướng của các quốc gia phát triển, nhằm đảm bảo quyền tiếp cận kiến thức cho tất cả thành viên trong xã hội. (Ảnh: Thu Lan)

Bên cạnh miễn học phí, theo ông cần làm gì để nâng cao chất lượng giáo dục?

Bên cạnh việc miễn học phí, chúng ta cũng cần phải tiếp tục đặt trọng tâm vào chất lượng giáo dục bằng cách tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị dạy học. Đó là, cải thiện cơ sở vật chất, trường lớp kiên cố, trang thiết bị và công nghệ thông tin để tạo môi trường học tập hiện đại và thân thiện cho học sinh.

Đồng thời, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên để nâng cao chất lượng và đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục. Giải quyết vấn đề thiếu giáo viên, đặc biệt là ở giáo dục mầm non, tiểu học.

Tiếp tục đổi mới chương trình và phương pháp giáo dục một cách triệt để. Áp dụng các phương pháp giáo dục tích cực, lấy trẻ làm trung tâm, tích hợp, cá nhân hóa để đảm bảo sự phát triển toàn diện. Đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục để đảm bảo hiệu quả của các giải pháp cải tiến.

Có thể nói, để thực hiện được triệt để chủ trương này cần có một nguồn lực và sự quyết tâm rất lớn. Ngoài ngân sách Nhà nước, cần huy động nguồn lực xã hội và sự tham gia của phụ huynh trong việc hỗ trợ và giám sát chất lượng giáo dục.

Để đảm bảo tính hiệu quả của chính sách, cần có thêm những giải pháp nào, thưa ông?

Việt Nam đang đối mặt với thách thức về dân số già và tỷ lệ sinh con thấp. Tỷ lệ sinh con trung bình những năm gần đây đều thấp hơn mức sinh thay thế và có xu hướng giảm dần.

Mặc dù Chính phủ đã thực hiện chính sách khuyến sinh cho phép sinh con thứ ba nhằm thúc đẩy tỷ lệ sinh và giải quyết vấn đề dân số già nhưng nếu không đi kèm nhiều biện pháp toàn diện trong đó có các giải pháp hỗ trợ kinh tế thì sẽ khó cải thiện.

Đặc biệt trong bối cảnh hiện tại, sinh con không còn mang lại giá trị kinh tế như trước đây (là bảo hiểm xã hội của cha mẹ khi về già) mà thiên về giá trị tình cảm. Do đó, chính sách miễn học phí sẽ thực sự chia sẻ gánh nặng chi phí nuôi và giáo dục con cái để các gia đình tự tin hơn khi quyết định có thêm thành viên mới.

Cả hai chính sách ra đời cùng thời điểm thể hiện tầm nhìn chung của Đảng và Nhà nước về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và phát triển dân số bền vững. Thực hiện chính sách khuyến sinh đã đi đôi với việc chia sẻ hỗ trợ tài chính cho các gia đình trẻ nuôi dạy và giáo dục con nhỏ.

Miễn học phí giúp giảm áp lực tài chính về giáo dục, trong khi chính sách khuyến sinh nhằm tăng tỷ lệ sinh bằng cách cho phép sinh con thứ ba và có thể kèm theo các hỗ trợ chính sách khác.

Tuy nhiên, để cả hai chính sách này đạt hiệu quả, cần có sự kết hợp với các biện pháp hỗ trợ khác. Cụ thể, hỗ trợ tài chính cho các gia đình có con nhỏ, không chỉ dừng lại ở miễn phí giáo dục mà còn hỗ trợ kinh phí viện phí từ bảo hiểm y tế cho cặp vợ chồng sinh từ con thứ hai trở đi.

Đồng thời, cải thiện cơ sở vật chất cơ sở giáo dục như đầu tư vào cơ sở vật chất cho giáo dục và dịch vụ chăm sóc trẻ em. Đảm bảo nhiều không gian an toàn cho trẻ. Bên cạnh đó, tiếp tục đổi mới chương trình và phương pháp giáo dục để đảm bảo chất lượng và sự phát triển toàn diện cho trẻ em. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng và phụ huynh trong việc hỗ trợ và giám sát chất lượng giáo dục.

Với việc ban hành cùng lúc những chính sách về khuyến sinh và hỗ trợ tài chính giáo dục, chúng ta đang tạo ra một môi trường hỗ trợ toàn diện cho các gia đình, giúp họ cảm thấy tự tin hơn khi quyết định sinh con và đảm bảo tương lai nguồn nhân lực chất lượng cho kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Xin cảm ơn ông!

Nguyệt Hà (thực hiện)

Nguyệt Hà

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/mien-hoc-phi-cho-hoc-sinh-mot-quyet-dinh-phu-hop-voi-xu-the-phat-trien-cua-nen-kinh-te-tri-thuc-306286.html