Miền Trung liên tiếp xảy ra mưa lớn, sạt lở đất: Cần làm gì để hạn chế thấp nhất thiệt hại?

3 giờ trướcBài gốc

Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trao đổi với ông Bùi Văn Chanh, Trưởng phòng Dự báo Khí tượng Thủy văn, Đài Khí tượng Thủy văn Trung Bộ về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng tránh, nhằm giảm thiểu thiệt hại, ảnh hưởng do các vụ sạt lở đất gây ra.

Phóng viên (PV): Thưa ông Bùi Văn Chanh, là một nhà khoa học, nhà nghiên cứu về lĩnh vực khí tượng thủy văn, theo ông, đâu là nguyên nhân chính dẫn đến các vụ sạt lở đất ở miền Trung trong những ngày qua?

Ông Bùi Văn Chanh: Các yếu tố khách quan tác động đến sạt lở đất chủ yếu là: Cấu tạo về địa chất và địa mạo, độ dốc địa hình, thảm phủ thực vật, hiện trạng sử dụng đất và mưa.

Ông Bùi Văn Chanh, Trưởng phòng Dự báo Khí tượng Thủy văn, Đài Khí tượng Thủy văn Trung Bộ.

Trong đó, địa chất, địa mạo, độ dốc địa hình ít có sự biến đổi tại một vị trí nhất định; những yếu tố thay đổi nhiều hơn là thảm phủ thực vật, hiện trạng sử dụng đất và mưa.

Yếu tố thảm phủ, sử dụng đất và mưa là nguyên nhân chính, cùng với các tác nhân về địa chất, địa mạo, thổ nhưỡng, địa hình làm gia tăng nguy cơ sạt lở. Ngoài ra, còn có các yếu tố chủ quan là hoạt động kinh tế - xã hội của con người, như xây dựng công trình, khai thác khoáng sản, khai thác lâm sản...

PV: Theo ông, những địa bàn nào ở nước ta có nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất? Dấu hiệu cảnh báo và cách xử trí khi ở trong khu vực có nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất, nhất là khi đêm tối, có mưa lớn hoặc lũ ống, lũ quét kèm theo?

Ông Bùi Văn Chanh: Không chỉ miền Trung, mà các khu vực vùng núi khác ở nước ta cũng luôn tiềm ẩn nguy cơ cao xảy ra sạt lở. Tuy nhiên, miền Trung có cường độ mưa lớn và kéo dài hơn, nên nguy cơ xảy ra sạt lở cao hơn. Khu vực có địa hình dốc, độ dính kết đất đá kém và thảm phủ thực vật suy giảm, là những vùng có nguy cơ cao xảy ra sạt lở. Ngoài ra, hoạt động kinh tế - xã hội làm tăng độ dốc địa hình cục bộ ở khu vực sườn dốc, từ đó tăng nguy cơ sạt lở; khai thác khoáng sản làm giảm mức độ dính kết của đất đá, khai thác lâm sản quá mức hoặc trái phép làm giảm mật độ che phủ rừng.

Sạt lở đất thường xảy ra bất ngờ, nên dân cư sinh sống ở dưới hoặc trên sườn dốc có độ dốc lớn, mật độ cây cối thưa cần chú ý theo dõi dự báo thời tiết. Thường xuyên chú ý đến các hiện tượng như mưa lớn, có vết nứt dưới đất, cây ngã đổ, âm thanh lạ, đất đá rơi... Khi có mưa, chú ý quan sát cường độ mưa và dòng chảy sông suối khu gần khu vực sinh sống. Nếu trời mưa lớn nhưng dòng chảy giảm đột ngột, thì khi đó, ở phía trên dòng nước có thể đang bị ngăn tạm thời bởi cây, củi, rác và nguy cơ vỡ chỗ chặn dòng này rất cao, gây ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất.

Trong quá trình di chuyển qua những vùng đồi núi trong thời gian có mưa lớn, người dân cần hết sức đề phòng, không nên di chuyển qua các vùng có nguy cơ sạt lở cao, nhất là vào ban đêm. Nếu phải đi qua, cần chú ý quan sát trong quá trình di chuyển, phát hiện các tiếng động lạ, hiện tượng đất đá rơi, dòng chảy qua các khe suối qua đường, để chủ động thoát ra hoặc không đi vào vùng nguy hiểm.

Quân khu 5 triển khai phương án tìm kiếm, cứu nạn các nạn nhân mất tích sau vụ sạt lở đất xảy ra tại xã Hùng Sơn (TP Đà Nẵng).

PV: Thưa ông, hiện nay, các cơ quan khí tượng thủy văn ở Việt Nam có thể dự báo cụ thể nguy cơ xảy ra sạt lở đất theo các cấp độ cao, trung bình, thấp ở từng địa phương, từng khu vực hay trên các tuyến đường, trục giao thông huyết mạch, để chính quyền các cấp chủ động đưa ra các biện pháp ứng phó hay không?

Ông Bùi Văn Chanh: Trên thế giới hiện nay mới chỉ cảnh báo được nguy cơ sạt lở ở một vùng; tùy thuộc vào các yếu tố tác động, đặc biệt là mưa, để phân chia ra mức độ nguy cơ. Để cảnh báo cụ thể, chi tiết và tin cậy hơn, cần có dữ liệu chi tiết các yếu tố ảnh hưởng đến sạt lở, kết hợp với điều tra khảo sát các vị trí có nguy cơ.

Hiện tượng lũ quét, sạt lở rất phức tạp, tác động của nhiều yếu tố và mang tính cục bộ trong phạm vi nhỏ. Vì vậy. trên thế giới cũng chưa có khả năng dự báo sạt lở và mới ở mức độ cảnh báo nguy cơ. Hiện nay, các đơn vị dự báo đã xây dựng được bản đồ nguy cơ sạt lở đất đá theo các cấp độ, kết hợp với tăng mật độ các trạm quan trắc tự động, radar thời tiết, mô hình số trị phục vụ cảnh báo lũ quét, sạt lở; gần đây, hệ thống cảnh báo lũ quét và sạt lở đất được vận hành, nhằm nâng cao mức độ tin cậy và chi tiết.

Chó nghiệp vụ tham gia tìm kiếm các nạn nhân mất tích do sạt lở đất ở xã Hùng Sơn (TP Đà Nẵng).

PV: Trước những diễn biến phức tạp của thời tiết, nhất là nguy cơ xảy ra sạt lở đất ở miền Trung trong thời gian tới, ông có khuyến cáo gì đối với cấp ủy, chính quyền, nhân dân các địa phương để hạn chế thấp nhất thiệt hại và bảo đảm an toàn cho người và tài sản?

Ông Bùi Văn Chanh: Để giảm nguy cơ do lũ quét, sạt lở, cần tăng mật độ che phủ thực vật, các hoạt động kinh tế - xã hội giảm thiểu gia tăng độ dốc địa hình, hoặc có giải pháp công trình phù hợp; di dời dân cư sinh sống ở các khu vực có nguy cơ sạt lở cao đến vùng an toàn. Các công trình hạ tầng, khu dân cư, khi xây dựng, cần nghiên cứu kỹ hơn về tác động của sạt lở và có quy trình vận hành chặt chẽ, bảo đảm ứng phó trong các tình huống xuất hiện các nguy cơ sạt lở. Xây dựng phương án ứng phó với sạt lở đất cho cụm, khu dân cư sinh sống trong vùng có nguy cơ và thường xuyên, chủ động theo dõi diễn biến thời tiết, nhất là mưa lớn, cũng như các hiện tượng bất thường trên bề mặt, để sớm triển khai các biện pháp ứng phó kịp thời.

Bên cạnh đó, người dân cần được tập huấn và tự trang bị kiến thức, kinh nghiệm ứng phó nguy cơ lũ quét, sạt lở đất; nâng cao ý thức bảo vệ rừng và tuân thủ hướng dẫn của địa phương. Chính quyền địa phương chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến kỹ năng ứng phó lũ quét, sạt lở; song song với việc cung cấp thông tin nhanh chóng về mưa lũ, cần tăng cường kiểm tra khu vực sườn dốc, để kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường, nguy cơ lũ quét, sạt lở.

PV: Xin cảm ơn ông!

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/xa-hoi/cac-van-de/mien-trung-lien-tiep-xay-ra-mua-lon-sat-lo-dat-can-lam-gi-de-han-che-thap-nhat-thiet-hai-1012499