Khu vực Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai chìm trong biển nước.
Núi lở, đất chảy khắp vùng cao
Sáng 19-11, tại xã Hùng Sơn, thành phố Đà Nẵng một tiếng nổ lớn bất ngờ vang lên từ khu vực sạt lở làm đất đá từ sườn đồi cũ tiếp tục sạt xuống mạnh. Đây là khu vực sạt lở núi khiến 3 người mất tích, lực lượng chức năng đang nỗ lực tìm kiếm. Trước đó 1 ngày, ngọn núi đối diện vị trí này cũng xảy ra một tiếng nổ lớn làm rung chuyển cả khu vực. Ngay sau vụ nổ, chính quyền địa phương đã di dời khẩn cấp 9 hộ với 40 nhân khẩu của hai thôn Ating và Arooi đến Trường Tiểu học Gary và trụ sở Ủy ban nhân dân xã Gary (cũ) để bảo đảm an toàn. Hai tiếng nổ liên tiếp trong vòng chưa đầy 24 giờ cho thấy nền địa chất khu vực đang rất yếu, nguy cơ sạt trượt tiếp tục diễn biến phức tạp trong điều kiện mưa lớn kéo dài. Tại trụ sở Công an xã Hùng Sơn cơ sở 2 xuất hiện thêm nhiều vết nứt mới nghiêm trọng hơn, đe dọa trực tiếp đến sự an toàn của cán bộ, chiến sĩ và tài sản. Do mưa lớn, gây ra nhiều vết nứt mới trên các sườn đồi xã biên giới Hùng Sơn vì vậy những ngày qua, để đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân, chính quyền địa phương đã di dời khẩn cấp trong đêm gần 500 hộ với 1.347 nhân khẩu.
Liên quan đến vụ sạt lở núi khiến 3 người mất tích tại khu vực thôn Pứt chiều 19-11, lực lượng chức năng đã phát hiện một thi thể tại hiện trường cách khu vực sạt lở 500 mét. Tại hiện trường, thi thể đang trong giai đoạn phân hủy. Tuy nhiên theo nhận định của tổ tìm kiếm, đây là thi thể đàn ông và rất có thể là thi thể của ông Hôíh Zi Nút, 1 trong 3 nạn nhân bị vùi lấp trong vụ sạt lở tại thôn Pứt ngày 14-11. Sau khi đánh dấu vị trí, tổ tìm kiếm đã bàn giao cho lực lượng chức năng để tiếp tục đưa thi thể lên khỏi khu vực sạt lở, tiến hành các thủ tục an táng theo quy định.
Tại xã Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi, ngày 19-11, chính quyền địa phương phải di dời khẩn cấp toàn bộ giáo viên và học sinh Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Tiểu học và THCS Sơn Long, khi ta-luy dương phía sau trường tiếp tục nứt toác và có nguy cơ trượt dịch theo diễn biến địa chất bất thường. Theo UBND xã Sơn Tây, chỉ trong một đêm, nhiều vết nứt lớn xuất hiện ngay sau khu nhà bán trú và dãy phòng ở của giáo viên, với dấu hiệu dịch chuyển nền đất rõ ràng, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở bất cứ lúc nào. Bí thư Đảng ủy xã Sơn Tây, ông Đinh Trường Giang, cho biết lực lượng chức năng đang theo dõi sát hiện trường, sẵn sàng ứng phó nếu xuất hiện điểm sụt trượt mới. Cùng lúc, tại xã Măng Bút, điểm trường thôn Xô Thác (thuộc Trường mầm non Đắk Nên) cũng bị sạt lở ta-luy dương, đất đá tràn xuống sân trường, một số vị trí bị khoét sâu sát tường phòng học, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nếu mưa còn tiếp diễn. Trên Tỉnh lộ 676 – tuyến kết nối duy nhất của xã, hàng loạt điểm sạt lở xuất hiện liên tiếp, đất đá tràn kín mặt đường, cộng với các đoạn ngầm tràn bị nước dâng cao khiến giao thông gần như tê liệt. Người dân buộc phải quay xe tìm đường vòng nhưng việc di chuyển vô cùng khó khăn. Không chỉ tuyến chính, các trục đường liên thôn như Đăk Da, Đăk Ang, Đăk Kla, Đăk Lóa, Đăk Ring, Đăk Lai đều bị sạt lở, nhiều nơi sụt cả ta-luy dương lẫn ta-luy âm. Cầu treo thôn Tu Thôn bị đất đá vùi lấp mố cầu, hư hỏng nặng phần thành cầu, tiềm ẩn nguy cơ đổ sập nếu mưa lớn tiếp tục. Nhiều nhà dân cũng bị sạt lở gây hư hỏng nặng.
Tìm thấy 1 thi thể vụ sạt lở núi ở Hùng Sơn.
Tại phường Quy Nhơn tỉnh Gia Lai, tình trạng sạt lở cũng diễn ra nghiêm trọng. Ông Nguyễn Đức Toàn, Chủ tịch UBND phường cho biết tại khu vực Hải Minh, một vụ sạt lở lớn khiến đất, nước tràn xuống làm một căn nhà sập hoàn toàn, hai người cao tuổi mắc kẹt. Lực lượng cứu hộ đã đưa được một cụ ông ra ngoài an toàn, còn cụ bà mắc kẹt đã không qua khỏi. Trong khi đó, tại núi Một, tình trạng sạt lở bắt đầu từ khoảng 2 giờ 15 rạng sáng và vẫn tiếp diễn. Đất đá tiếp tục tràn xuống khu vực chân núi thuộc khu phố 57, gây nguy hiểm cho người dân. Theo ghi nhận, đoạn nứt trên mặt đường đã kéo dài đến khoảng 70m. Chính quyền địa phương đã tổ chức giăng dây, cắm biển cảnh báo để ngăn người dân vào khu vực nguy hiểm.
Đồng bằng chạy lũ xuyên đêm ngày
Tại phường Quy Nhơn Bắc, nước lũ bao trùm toàn bộ 16 khu phố. Các khu vực phía Nam đường Đào Tấn và phía Bắc đường Hùng Vương là nơi ngập nặng nhất, nước dâng tới 3m, nhiều căn nhà chỉ còn lộ phần nóc. Bí thư Đảng ủy phường Trần Thị Như Hoa cho biết, hơn 10.000 hộ dân bị ảnh hưởng, trong đó phường Trần Quang Diệu cũ và các khu 1–4 của phường Nhơn Phú cũ là vùng ngập sâu nhất, nhiều gia đình phải leo lên mái nhà chờ cứu hộ trong đêm. Ngay trong đêm và rạng sáng 19-11, Công an tỉnh Gia Lai, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh cùng chính quyền phường triển khai lực lượng tiếp cận các điểm ngập sâu. Xe thiết giáp, xuồng cứu hộ, lực lượng cơ động liên tục được huy động. Hơn 3.000 hộ dân được sơ tán, ưu tiên người già, trẻ em và các khu vực có nguy cơ sạt lở.
Theo Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Gia Lai, mưa lũ đã khiến 10.256 hộ với 42.525 nhân khẩu bị cô lập hoặc ngập sâu. Phường Quy Nhơn Đông có 3.815 hộ bị ngập; phường Quy Nhơn Tây có 3.500 hộ; phường Quy Nhơn Bắc và xã Tuy Phước ngập diện rộng. Trước tình hình khẩn cấp, Giám đốc Công an tỉnh Gia Lai đã kích hoạt phương án cứu hộ cấp độ cao nhất, huy động 11 trung đội xung kích với 534 cán bộ, chiến sĩ. Lực lượng chia thành nhiều mũi, lội nước, chèo xuồng, dùng dây chuyên dụng tiếp cận từng hộ dân bị mắc kẹt. Đến 8 giờ sáng 19-11, lực lượng công an đã sơ tán 1.246 hộ với 4.270 nhân khẩu.
Công an Đắk Lắk sơ tán người dân khỏi vùng ngập lụt nguy hiểm.
Thượng tá Nguyễn Hoàng Tuấn, Trưởng phòng Cảnh sát PCCC&CNCH Công an tỉnh Gia Lai cho biết, trong đêm 18 và rạng sáng 19-11, hàng trăm cuộc gọi cầu cứu liên tục được người dân gửi đến. Đơn vị đã ứng cứu khoảng 400 hộ, tập trung tại hai địa bàn ngập nặng nhất là Quy Nhơn Đông và Quy Nhơn Tây. Nhiều người dân sau khi được giải cứu vẫn còn bàng hoàng. Bà Trần Thị Hào (xã Tuy Phước) kể lại: nước dâng quá nhanh khiến gia đình không kịp trở tay, còn bà Trần Thị Hòa (phường Quy Nhơn Đông) xúc động khi lực lượng công an kịp thời tiếp cận lúc trong nhà đã xuất hiện rắn theo dòng nước tràn vào. Sau khi kiểm tra tình hình ngập lụt trên địa bàn, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn yêu cầu lực lượng cứu hộ tập trung tối đa phương tiện và nhân lực, đồng thời đề nghị các hồ chứa thượng nguồn ngừng xả nước để giảm áp lực lũ cho vùng hạ du.
Đến 16 giờ ngày 19-11, Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Đắk Lắk cho biết, hiện Thủy điện Sông Ba Hạ đã nâng mức xả lũ lên 16.100m3/giây. Mức xả lũ này được xem là cao nhất trong lịch sử xả lũ thủy điện ở Việt Nam, cao hơn với mức xả lũ lịch sử vào năm 2009. Thủy điện sông Ba Hạ đang xả lũ với lưu lượng lớn bởi vì mưa từ thượng nguồn lưu vực sông Ba đổ về nhiều. Theo bản đồ ngập lũ hạ lưu sông Ba, khi Thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ ở lưu lượng trên 14.000 m3/giây thì trên 80% khu dân cư dọc hạ lưu sông Ba sẽ bị ngập nặng. Cũng theo Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự tỉnh Đắk Lắk, hiện nhà máy thủy điện An Khê - Ka Nak (nằm trên địa bàn tỉnh Gia Lai) cũng đang xả lũ với lưu lượng lớn, 1.000 m3/giây. Thủy điện Krông HNăng cũng đang xả lũ với lưu lượng gần 1.400 m3/giây. Với lưu lượng xả lũ của các nhà máy thủy điện như hiện nay, các khu vực dọc sông Ba ở phía Đông tỉnh Đắk Lắk đang bị ngập rất nặng, nhiều nơi bị ngập lên đến gần 5 mét khiến hàng nghìn ngôi nhà đang chìm trong nước.
Công an tỉnh Gia Lai xuyên đêm ứng cứu người dân vùng ngập lụt
Thủy điện Ba Hạ xả lũ.
Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Đắk Lắk cũng huy động toàn bộ ca nô, xuồng cứu hộ; Quân khu 5 cũng tăng cường để tiếp cận các khu vực nguy hiểm. Tuy nhiên, tại nhiều xã như Đồng Xuân, Tuy An Bắc, Tuy An Đông, Ô Loan… nước chảy xiết và ngập quá sâu nên phương tiện cứu hộ không thể tiếp cận, đặc biệt là 135 người thuộc 40 hộ dân ở xã Đồng Xuân đang bị mắc kẹt trong lũ. Chiều cùng ngày, Công an tỉnh Đắk Lắk cũng đã tăng cường hàng trăm cán bộ, chiến sĩ thuộc các đơn vị phía Tây tỉnh xuống các xã, phường phía Đông tỉnh để hỗ trợ công tác cứu hộ.
Làm việc khẩn với tỉnh Đắk Lắk ngày 19-11, Phó Thủ tướng Hồ Quốc Dũng nhấn mạnh đợt lũ này vượt ngoài dự báo, cao hơn mọi mốc lịch sử, diễn biến nhanh và nguy hiểm nên yêu cầu tỉnh đặt công tác cứu dân lên ưu tiên số 1. Phó Thủ tướng yêu cầu tỉnh huy động toàn bộ lực lượng, phối hợp chặt chẽ với Quân khu 5 tìm mọi cách tiếp cận, bằng mọi giá cứu dân, đưa toàn bộ người dân mắc kẹt ra nơi an toàn. Lực lượng Công an phải lập chốt tại các điểm ngập sâu, sạt lở, tuyệt đối không cho người dân và phương tiện mạo hiểm đi lại; tăng cường tối đa phương tiện cứu hộ, điều chuyển ngay cho các địa phương đang bị ngập sâu và chia cắt; bảo đảm đầy đủ lương thực, nước uống, đặc biệt là lương khô cho người dân khu vực sơ tán, không để xảy ra tình trạng thiếu đói, thiếu nước; duy trì thông tin liên lạc thông suốt trong mọi tình huống… Phó Thủ tướng Hồ Quốc Dũng cho biết: Chính phủ tiếp tục điều lực lượng từ phía nam chi viện; nếu thời tiết cho phép sẽ huy động máy bay trực thăng của Quân khu 5 để tìm kiếm và cứu dân tại các điểm bị cô lập.
Hà Vy - Trần Tân