Miễn viện phí toàn dân: Đột phá an sinh, giảm gánh nặng y tế, không ai bị bỏ lại phía sau

12 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo tiến tới miễn viện phí cho toàn dân, dư luận kỳ vọng vào một chính sách y tế nhân văn, giúp người dân giảm gánh nặng chi phí Khám chữa bệnh (KCB). VietTimes đã có cuộc trao đổi với bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) - để làm rõ những nội dung cốt lõi của chính sách này.

Chính sách miễn viện phí toàn dân ưu tiên số một là trẻ em.

-Thưa bà, nói đến miễn viện phí toàn dân, nhiều người hiểu là vào bệnh viện (BV) sẽ không mất tiền. Liệu nhận thức đó có đúng không?

- Đây là chủ trương hết sức nhân văn, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta. Thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư và Thủ tướng, Bộ Y tế đang khẩn trương nghiên cứu và xây dựng phương án, lộ trình để triển khai. Chính sách này vẫn phải dựa trên nền tảng trụ cột là bảo hiểm y tế (BHYT), đồng thời thực hiện có lộ trình.

Nhà nước và quỹ BHYT sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân - đặc biệt là trẻ em, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người yếu thế, đối tượng chính sách xã hội. Phần dịch vụ y tế theo yêu cầu, vượt mức cơ bản, thì người bệnh vẫn phải chi trả một phần.

Chính sách miễn viện phí vì thế phải gắn chặt với bao phủ BHYT toàn dân, mọi người đều tham gia BHYT để chia sẻ rủi ro, người có điều kiện lo cho người nghèo, người khỏe đỡ người yếu; cùng với hỗ trợ của ngân sách nhà nước để người bệnh không phải trả thêm chi phí khi không may mắc bệnh.

Bà Trần Thị Trang: Chính sách miễn viện phí gắn chặt với bao phủ BHYT toàn dân.

-Việc miễn viện phí sẽ tác động như thế nào đến hệ thống tài chính y tế hiện nay?

- Đây là một cuộc cải cách rất lớn. Chi phí cho chính sách này không hề nhỏ. Ví dụ, riêng việc khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất 1 lần mỗi năm cho toàn dân, với chi phí trung bình khoảng 300.000 đồng/lần, sẽ cần thêm khoảng 25.000 tỷ đồng mỗi năm cho khoảng 84 triệu dân là các đối tượng chưa được hưởng chính sách theo quy định của pháp luật lao động (khoảng 16 triệu lao động hiện đang được người sử dụng lao động chi trả).

Ngoài ra, các chương trình sàng lọc, phát hiện sớm một số bệnh phổ biến, gói dịch vụ y tế cơ bản do trạm y tế thực hiện cũng cần bổ sung kinh phí.

Do đó, sẽ cần tính đến khả năng của Quỹ BHYT, ngân sách nhà nước để xác định các bệnh nào cần sàng lọc, dịch vụ y tế nào được đưa vào miễn phí theo lộ trình và đối tượng ưu tiên bảo đảm khả năng cân đối, tính khả thi.

Đồng thời tăng mức hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế theo lộ trình đối với học sinh, sinh viên, người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ cận nghèo và đối tượng chính sách xã hội để tăng bao phủ BHYT; từng bước tăng tỷ lệ thanh toán, mở rộng phạm vi quyền lợi BHYT theo đối tượng ưu tiên phù hợp với lộ trình tăng mức đóng để giảm bớt gánh nặng tài chính cho người bệnh.

Để cân đối, nhà nước sẽ kết hợp nhiều nguồn lực: Ngân sách nhà nước, quỹ BHYT và huy động nguồn xã hội hóa. Ngoài ra, nhiều chuyên gia khuyến cáo cần xem xét trích nguồn thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu bia, nước ngọt, vừa có tác dụng phòng bệnh, vừa tạo nguồn lực cho miễn viện phí.

Ước tính năm 2025 quỹ BHYT chi khoảng 163 nghìn tỷ. Để thực hiện chính sách miễn viện phí, bên cạnh bổ sung từ ngân sách nhà nước, việc tăng dần mức đóng BHYT theo lộ trình là cần thiết. Hiện mệnh giá thẻ BHYT mới là 4,5% mức lương cơ sở, trong khi luật cho phép tối đa 6%. Tăng mức đóng, quỹ BHYT mới đủ nguồn để mở rộng phạm vi quyền lợi và tăng tỷ lệ chi trả. Tuy nhiên, với đối tượng chính sách xã hội, nhóm yếu thế, nhà nước sẽ hỗ trợ toàn bộ hoặc phần lớn mức đóng này.

Chính sách miễn viện phí ưu tiên nhóm yếu thế và trẻ em.

-Chính sách này sẽ ưu tiên cho những nhóm đối tượng nào, thưa bà?

- Ưu tiên số một là trẻ em, nhất là trẻ dưới 6 tuổi, rồi người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng chính sách xã hội.

Ngoài ra, sẽ mở rộng chính sách ưu tiên cho người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người có mức sống trung bình, đặc biệt là người dân vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số - những nhóm có nguy cơ bị "bỏ lại phía sau". Đồng thời, tỷ lệ đồng chi trả sẽ giảm dần, đặc biệt với bệnh nhân nghèo mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bệnh mạn tính có chi phí điều trị cao.

Những người có thu nhập cao cũng sẽ được hưởng quyền lợi cơ bản, nhưng không được nhà nước hỗ trợ mức đóng BHYT và vẫn phải đồng chi trả khi sử dụng dịch vụ theo yêu cầu.

-Bà có thể nói rõ hơn về việc giảm đồng chi trả và tăng tỷ lệ thanh toán BHYT?

- Hiện nay, ở Việt Nam, tỷ lệ chi tiền túi/trực tiếp từ hộ gia đình trên tổng chi y tế còn cao (trung bình thế giới là 17,2%, Thái Lan: 9,2%, Singapore: 24,7%, Trung Quốc: 33,6%, Malaysia: 37,8%…). Mục tiêu cần giảm tỷ lệ chi tiền túi của người dân xuống ít nhất là bằng mức trung bình thế giới vào năm 2035.

Bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế).

Cách làm là từng bước giảm tỷ lệ đồng chi trả, tăng phạm vi chi trả của BHYT. Tới đây, sẽ đánh giá hiệu quả và khả năng cân đối để có lộ trình tăng dần tỷ lệ thanh toán phù hợp với mức đóng theo đối tượng ưu tiên đặc biệt với trẻ em, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng chính sách xã hội, các nhóm yếu thế.

Bên cạnh đó cần tăng cường hơn nữa cơ chế kiểm soát hiệu quả phòng chống lạm dụng, trục lợi, lạm thu, tăng chỉ định dịch vụ y tế.

-Ngoài KCB, người dân sẽ được hưởng thêm các dịch vụ nào?

- Có ba nội dung chính mà người dân được hưởng là:

Được khám sức khỏe định kỳ miễn phí mỗi năm một lần tại trạm y tế xã với các chỉ số xét nghiệm cơ bản, x-quang tim-phổi, siêu âm ổ bụng... Việc này có thể triển khai ngay từ năm 2026.

Được sàng lọc sớm và quản lý bệnh tật theo vòng đời, từ bào thai đến khi già. Người dân sẽ được lập hồ sơ sức khỏe, theo dõi và sàng lọc một số bệnh lý theo yếu tố nguy cơ.

Ngoài ra còn gói dịch vụ y tế cơ bản có tính chất dự phòng, nhằm ngăn ngừa bệnh tật, giảm tỷ lệ mắc và tử vong, tiết kiệm chi phí điều trị giai đoạn muộn.

Chính sách miễn viện phí tập trung ưu tiên cho trẻ nhỏ

-Thưa bà, để thực hiện được những điều đó, hệ thống y tế cơ sở cần thay đổi như thế nào?

- Đòi hỏi phải nâng cấp toàn diện y tế cơ sở, từ chức năng nhiệm vụ, mô hình tổ chức, nhân lực đến trang thiết bị, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, phải có đủ bác sĩ để khám, chữa bệnh ngoại trú, chỉ định xét nghiệm, cận lâm sàng, theo dõi và quản lý bệnh mạn tính.

Bên cạnh đó, cần phát triển mạng lưới bác sĩ gia đình, tăng cường đào tạo, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại cơ sở, bảo đảm người dân được tiếp cận dịch vụ y tế thuận tiện, chất lượng, bình đẳng. Mỗi năm cần tăng cường bác sĩ về làm việc có thời hạn tại Trạm y tế xã. Ngân sách nhà nước cần có chính sách hỗ trợ hằng tháng vượt trội về thu nhập để thu hút và “giữ chân” nhân lực, bác sĩ làm việc tại trạm y tế xã, cơ sở y tế dự phòng và một số lĩnh vực, đối tượng ưu tiên.

-Người dân vẫn còn tâm lý muốn lên tuyến trung ương, dù bệnh nhẹ. Vậy làm sao để thay đổi điều đó trong bối cảnh miễn viện phí?

- Điều này rất quan trọng. Chính sách miễn viện phí không đồng nghĩa với việc người dân "đi đâu thì đi, khám gì cũng miễn phí", mà vẫn phải tuân thủ quy trình chuyển chuyển cơ sở KCB, phân luồng theo cấp chuyên môn.

Nếu người bệnh đi không đúng cấp chuyên môn hoặc khám vượt mức cần thiết, họ vẫn phải chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí, kể cả khi có BHYT. Điều này nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng quỹ BHYT, giảm quá tải cấp trên và tăng năng lực tuyến cơ sở.

Để làm được điều đó thì y tế cơ sở, trạm y tế xã, BV khu vực liên xã phải đủ mạnh, đủ năng lực để “hữu xạ tự nhiên hương”, người dân tin tưởng chất lượng chuyên môn sẽ không “vượt cấp”.

-Người thu nhập cao có được hưởng các quyền lợi trong chính sách này không, thưa bà?

- Người thu nhập cao vẫn được hưởng các dịch vụ y tế cơ bản do BHYT chi trả như khám định kỳ, sàng lọc bệnh sớm, các dịch vụ thiết yếu – đây là nguyên lý cơ bản của BHYT, của một nền y tế công bằng trong tiếp cận. Tuy nhiên, họ sẽ không được nhà nước hỗ trợ đóng BHYT và nếu sử dụng dịch vụ kỹ thuật cao cấp hoặc thuốc đắt tiền, thì phải tự chi trả phần lớn đúng với tinh thần “lấy người khỏe lo cho người bệnh, người giàu san sẻ với người nghèo, người yếu thế”.

BHYT là một cơ chế chia sẻ rủi ro, không phân biệt giàu nghèo trong quyền được bảo vệ trước bệnh tật. Nhưng trong đóng góp và hỗ trợ thì có phân tầng, để bảo đảm công bằng và bền vững.

-Bà có thể chia sẻ lộ trình cụ thể để đạt được mục tiêu miễn viện phí toàn dân?

- Đây là một chính sách lớn và sẽ triển khai theo lộ trình đến năm 2030–2035, theo đối tượng ưu tiên và phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách nhà nước, mức đóng BHYT. Trước mắt, từ năm 2026 có thể bắt đầu thực hiện khám sức khỏe định kỳ cho toàn dân. Các bước tiếp theo là giảm dần tỷ lệ đồng chi trả, tăng chi trả của quỹ BHYT, mở rộng gói dịch vụ y tế cơ bản và sàng lọc sớm bệnh tật.

Mục tiêu cuối cùng là bảo đảm mọi người dân – không phân biệt vùng miền, giàu nghèo – được tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu, cơ bản mà không phải lo lắng về tài chính. Chúng tôi không đặt mục tiêu “miễn phí tuyệt đối”, mà hướng đến giảm tối đa chi phí tiền túi của người dân, tăng độ bao phủ BHYT, giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, bình đẳng, hiệu quả, bền vững và không ai bị bỏ lại phía sau!

-Cảm ơn bà đã trao đổi!

Thanh Hằng

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/mien-vien-phi-toan-dan-dot-pha-an-sinh-giam-ganh-nang-y-te-khong-ai-bi-bo-lai-phia-sau-post186283.html