Miếu Bà - Tam Thượng Linh Từ: Di tích linh thiêng giữa non nước Quảng Bình

17 giờ trướcBài gốc

Cổng của miếu Bà cho thấy đây là ngôi miếu cổ. Ảnh: V.H

Miếu Bà được xây dựng theo lối kiến trúc cổ truyền của người Việt, bao gồm ba tòa chính: Tiền đường - nơi thờ các vị thần linh; Trung đường - thờ Bà Chúa Xứ và danh tướng Nguyễn Uông; Hậu cung - nơi thờ các vị tiên. Phía sau ngôi miếu là lối lên “Cổng Trời” kỳ vĩ, có bàn cờ tiên gợi nên không gian huyền bí giữa chốn linh sơn.

Tọa độ của miếu được đánh giá là đắc địa về phong thủy: lưng tựa núi, mặt hướng biển Đông; bên trái là Lèn Bảng và Quốc lộ 12A, bên phải là 99 ngọn núi lớn nhỏ soi bóng xuống dòng sông Gianh uốn lượn. Vị thế này không chỉ tạo nên vẻ đẹp trác tuyệt cho cảnh quan mà còn tăng thêm tính linh thiêng theo quan niệm dân gian “sơn thủy hữu tình, địa linh nhân kiệt”.

Miếu Bà từng là một công trình cổ kính có từ trước thời vua Gia Long (1802), gắn với truyền thuyết về Công chúa Bảo Ngọc - con gái Nguyễn Kim, phu nhân của chúa Trịnh Kiểm. Tương truyền, chính bà đã lập nên miếu để thờ Bà Chúa Xứ, cha mình là Nguyễn Kim và anh trai Nguyễn Uông - một danh tướng thời Lê - Trịnh. Trong khuôn viên miếu hiện nay, tầng cao nhất thờ Thượng Thiên Thánh Mẫu, tầng thứ hai thờ Thần Hoàng, tầng dưới cùng thờ công đồng.

Trải qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đặc biệt là giai đoạn ác liệt trong chiến tranh chống Mỹ, vùng đất Quảng Bình trở thành “tọa độ lửa” hứng chịu hàng triệu tấn bom đạn. Miếu Bà cũng không nằm ngoài sự tàn phá ấy. Bom đạn và thời gian đã vùi lấp ngôi miếu, khiến bao thế hệ người dân không còn biết đến sự hiện diện của di tích này.

Tắc môn nằm trước cổng. Ảnh: V.H

Phải đến những năm gần đây, khi đất nước thanh bình, công cuộc phục dựng di tích mới bắt đầu. Từ năm 2015 đến 2018, nhờ công sức và tâm huyết của người dân địa phương cùng các cá nhân có tâm với văn hóa dân tộc, Miếu Bà đã được khôi phục lại trên diện tích gần 5.000m². Tháng 3 năm 2018, khu đất của miếu được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho mục đích tín ngưỡng, mở ra chặng đường phát huy giá trị của di tích trong đời sống văn hóa tinh thần cộng đồng.

Một sự kiện đặc biệt mang màu sắc linh thiêng đã xảy ra trong quá trình phục dựng: vào lúc 8 giờ 45 phút ngày 7 tháng 3 năm Bính Thân (2016), khi người dân đang khai thác đá tại núi Lèn Bảng thì một khối nhũ đá hình dáng tựa tiên ông bất ngờ rơi từ độ cao hàng trăm mét nhưng không vỡ. Thiếu tướng Nguyễn Hữu Dánh đã biết đến câu chuyện kỳ lạ ấy và thỉnh nhũ đá về đặt tại Miếu Bà, như một biểu tượng trời ban, càng làm tăng thêm linh khí cho nơi đây.

Ngày nay, trong khuôn viên Miếu Bà, ngoài các ban thờ chính, còn có các điện thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên, tượng Quán Thế Âm Bồ Tát, Miếu Sơn Thần, Tam Tòa Thánh Mẫu thuộc hệ thống Tứ Phủ công đồng, Lầu Cậu, Lầu Cô,… tạo thành một không gian tín ngưỡng phong phú, kết tinh niềm tin tâm linh của người Việt.

Tam tòa Thánh mẫu công đồng Tứ phủ. Ảnh: V.H

Đặc biệt, tại Miếu Bà còn diễn ra chương trình Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt - Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, được UNESCO ghi danh vào tháng 12/2016. Các nghi lễ hầu đồng, hát chầu văn, rước lễ, dâng hoa… được tổ chức đúng nghi thức, thể hiện đậm đà bản sắc văn hóa dân gian, đồng thời đáp ứng nhu cầu tâm linh của con người như cầu sức khỏe, cầu bình an, cầu tài lộc, cầu quốc thái dân an,… và khơi dậy đạo lý “uống nước nhớ nguồn” trong cộng đồng.

Phía sau miếu Bà là đường lên cổng trời, có cả bàn đá Tiên Ông. Ảnh: V.H

Trong khuôn viên miếu có khối đá, theo người dân nơi đây là họ thờ thần Kim quy. Ảnh: V.H

Mỗi năm, vào ngày 12 tháng 3 âm lịch, Miếu Bà lại tưng bừng mở hội. Lễ hội kéo dài 3 ngày với nhiều hoạt động đặc sắc: rước kiệu, tế lễ, múa lân, hát chầu văn, trò chơi dân gian… thu hút đông đảo người dân và du khách từ khắp nơi đổ về. Đây không chỉ là dịp để cộng đồng bày tỏ lòng thành kính với thần linh và các bậc tiền nhân, mà còn là cơ hội để gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống giữa nhịp sống hiện đại.

Đông đảo người dân tham gia buổi thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ. Ảnh: VH

Lễ hội Miếu Bà không chỉ mang đậm yếu tố tâm linh mà còn là sinh hoạt cộng đồng giàu tính nhân văn, góp phần quan trọng trong việc bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể gắn liền với bản sắc dân tộc.

Miếu Bà - Tam Thượng Linh Từ không chỉ là một công trình tín ngưỡng hàng trăm năm tuổi mà còn là biểu tượng cho sức sống bền bỉ của văn hóa dân tộc giữa phong ba lịch sử. Sự hồi sinh của ngôi miếu hôm nay là kết quả của lòng tri ân, của tâm nguyện hướng về cội nguồn, là minh chứng cho niềm tin mãnh liệt vào những giá trị vĩnh hằng của văn hóa và tâm linh người Việt.

Viết Hải

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/mieu-ba-tam-thuong-linh-tu-di-tich-linh-thieng-giua-non-nuoc-quang-binh-a28991.html