Mô hình đầu tư PPP thành công cần được nhân rộng hơn nữa trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo

4 giờ trướcBài gốc

Kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mang tính bản lề, vừa phải đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vừa phải thích ứng với các chuẩn mực quốc tế về phát triển mới.

Trong bối cảnh đó, nhu cầu đầu tư vào hạ tầng, công nghệ và đổi mới sáng tạo rất lớn, trong khi ngân sách nhà nước có hạn, nguồn lực xã hội chưa được huy động đầy đủ.

Dự án cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh đang được triển khai để bàn giao và thông xe đúng tiến độ. Ảnh: MH

Đầu tư PPP trở thành công cụ then chốt để bổ sung nguồn vốn, phân tán rủi ro, tận dụng trí tuệ quản trị từ khu vực tư nhân. Đặc biệt, PPP không chỉ là cơ chế huy động vốn đầu tư mà còn là giải pháp chiến lược để Nhà nước và doanh nghiệp cùng kiến tạo giá trị mới.

Câu chuyện về ứng dụng PPP trong dự án cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh có thể được coi là minh chứng cho sự thành công của mô hình này.

Mô hình đầu tư PPP giúp hiện thực hóa dự án hạ tầng khó triển khai

Cao Bằng là tỉnh có diện tích rộng lớn, có vị trí chiến lược quan trọng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời có rất nhiều lợi thế để phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, trong suốt nhiều năm qua, Cao Bằng vẫn là một trong những tỉnh miền núi khó khăn của cả nước.

Một yếu tố quan trọng khiến kinh tế Cao Bằng gặp khó chính là hạ tầng giao thông còn chưa phát triển mạnh. Từ Cao Bằng, muốn tiếp cận các tỉnh, thành khác chỉ có 2 tuyến quốc lộ: Quốc lộ 3 (Hà Nội - Thái Nguyên - Bắc Kạn - Cao Bằng) và quốc lộ 4A (Hà Nội - Lạng Sơn - Cao Bằng). Thời gian di chuyển từ 6 - 7 giờ, qua những khu vực địa hình quanh co, hiểm trở.

Chính vì vậy, nhu cầu cần có hạ tầng giao thông phát triển tốt, giúp Cao Bằng kết nối tốt hơn với các tỉnh, thành phố lớn là rất bức thiết. Trong bối cảnh đó, dự án cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh có vai trò quan trọng.

Với một dự án được thực hiện trong thời gian dài, việc lựa chọn phương án tài chính phù hợp là điều kiện tiên quyết để đảm bảo thành công của dự án.

Tại dự án này, Tập đoàn Đèo Cả đã đề xuất mô hình huy động vốn PPP++. Trong đó, nhà thầu đồng thời là nhà đầu tư, cùng triển khai thi công dự án theo mô hình tổng thầu EC và EPC thay vì các nhà thầu đơn lẻ. Ở mô hình này, vốn đầu tư dự án được huy động từ nhiều nguồn khác nhau, tăng hiệu quả huy động, giảm thiểu rủi ro trong suốt quá trình thực hiện dự án.

Theo ông Lê Thanh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả, việc giải quyết bài toán hạ tầng của tỉnh Cao Bằng rất cần thiết bởi hiện tại, tỉnh đương đầu với tình trạng “bốn không” bao gồm: không sân bay, đường sắt, cảng biển, đường thủy trong khi đây là những điều kiện rất cần thiết để đảm bảo cho sự phát triển kinh tế xã hội.

Sau khi dự án được hoàn thành, thời gian di chuyển từ Hà Nội lên Cao Bằng có thể chỉ còn khoảng 3,5 tiếng, rút ngắn một nửa so với hiện nay. Ảnh: MH

Đại diện tập đoàn Đèo Cả cho rằng mô hình này có thể được nhân rộng ra nhiều địa phương khác, bởi dự án cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh được triển khai trên địa bàn đặc biệt khó khăn mà vẫn đảm bảo được sự thành công của dự án.

Tuy nhiên, đại diện tập đoàn Đèo Cả cũng chia sẻ về những khó khăn gần đây, khi triển khai dự án đương đầu với tình trạng mưa lũ làm hỏng một phần hạ tầng đã xây dựng, đồng thời phá hoại nhiều máy móc gây thiệt hại hàng chục tỉ đồng. Mưa lũ đã qua đi nhiều tuần nhưng nhiều khu vực vẫn không thể tiếp cận để tiếp tục thi công.

Nhìn lại thời gian phát triển dự án cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh, ông Đỗ Trọng Khánh - Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Cao Bằng- cho biết ban đầu dự án đã đương đầu với không ít khó khăn bởi ít nhà đầu tư mặn mà.

Địa hình Cao Bằng hiểm trở, rất khó thi công, đồng thời bài toán lợi nhuận cho chủ đầu tư không đảm bảo. Sau đó, dự án được triển khai theo luật PPP.

Nói về triển vọng của dự án, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Cao Bằng nhấn mạnh sự thành công của các dự án PPP như dự án Đồng Đăng – Trà Lĩnh có được là nhờ thu hút vốn từ nhà nước và thu hút sự sáng tạo và nguồn lực tài chính từ khu vực tư nhân.

Dù có những thách thức trong triển khai dự án thời gian gần đây, ông Khánh tin rằng việc khai thác vận hành từ quý III-2026 là hoàn toàn khả thi.

Triển khai nhân rộng mô hình PPP ra nhiều lĩnh vực khác

Mở rộng ra, ông Phạm Thy Hùng, Phó cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu – Bộ Tài chính đánh giá mô hình hợp tác công tư PPP đã chứng minh được thành công không chỉ trong lĩnh vực hạ tầng mà còn trong rất nhiều lĩnh vực khác, như đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ.

Ông Phạm Thy Hùng, Phó cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu – Bộ Tài chính. Ảnh: NGỌC DIỆP

Theo Phó cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu, bất kỳ một sự hợp tác giữa công- tư nào trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đều đã được chấp nhận theo quy định của Nghị định 180. Nghị định này có một số điểm đột phá, trong đó có quy định về nhóm sản phẩm trong hợp tác công- tư chuyên biệt lĩnh vực khoa học công nghệ và chuyển đổi số, ví dụ các dự án xây dựng hạ tầng số, phát triển công nghệ chiến lược.

Nghị định cũng đơn giản hóa tối đa quy trình thủ tục cũng như nội dung cho phép quyết định lựa chọn nhà đầu tư nhanh chóng và đơn giản nhất. Trong trường hợp này, nếu nhà đầu tư sở hữu quyền sử dụng công nghệ chiến lược thì sẽ được chỉ định để thực hiện dự án.

Đồng thời, quy trình thực hiện cũng cắt bỏ bước lập chủ trương đầu tư giúp cho thời gian thực hiện và triển khai dự án PPP trong khoa học công nghệ, chuyển đổi số rút ngắn đi rất nhiều.

Hướng đến mục tiêu phát triển khoa học công nghệ và tăng trưởng hai con số, hình thức hợp tác đầu tư PPP góp phần quan trọng trong thực hiện mục tiêu đó. Hợp tác PPP rất phù hợp với lĩnh vực này bởi ngoài tận dụng được nguồn lực về vốn của tư nhân, lĩnh vực tư nhân có thể bổ trợ được cho phía nhà nước về năng lực quản trị, vận hành và những ý tưởng sáng tạo.

Nhà nước hiện cũng có chính sách đặt hàng doanh nghiệp lớn sản xuất các sản phẩm chiến lược, rồi khối doanh nghiệp tư nhân tham gia vào để thương mại hóa các nghiên cứu khoa học, tránh tình trạng nghiên cứu khoa học rất nhiều nhưng chủ yếu “chất đống trong kho”, không có tính thực tiễn như trước đây.

NGỌC DIỆP

Nguồn PLO : https://plo.vn/mo-hinh-dau-tu-ppp-thanh-cong-can-duoc-nhan-rong-hon-nua-trong-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-post878861.html