Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân. Ảnh: Quochoi.vn
Triển khai mô hình mới từ 1-7
Theo Luật mới được thông qua, có hiệu lực thi hành từ 1-7-2025, hệ thống tổ chức của Tòa án nhân dân chuyển từ 4 cấp còn 3 cấp. Cụ thể, từ 1-7, kết thúc hoạt động của 3 tòa án nhân dân cấp cao, không tổ chức tòa án nhân dân cấp huyện.
Mô hình tổ chức của Tòa án nhân dân gồm: Tòa án nhân dân Tối cao; Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là Tòa án nhân dân cấp tỉnh); Tòa án nhân dân khu vực; Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (gọi chung là tòa án chuyên biệt); Tòa án quân sự Trung ương, Tòa án quân sự quân khu và tương đương, Tòa án quân sự khu vực (gọi chung là Tòa án quân sự).
Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn
Báo cáo trước khi Quốc hội biểu quyết, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí cho biết, có nhiều ý kiến liên quan đến việc thành lập Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Tòa án nhân dân Tối cao đã chỉnh lý các quy định về tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế như dự thảo Luật.
Cụ thể, Luật mới quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn, trình tự, thủ tục tố tụng giải quyết tranh chấp; tiếng nói, chữ viết dùng trong tố tụng, việc áp dụng pháp luật tại tòa án chuyên biệt. Thẩm phán giải quyết tranh chấp và các nội dung khác có liên quan đến tổ chức và hoạt động của tòa án chuyên biệt do Quốc hội quy định.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể và quy định về phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án chuyên biệt theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao.
Dự thảo Luật vừa được Quốc hội thông qua quy định số lượng thành viên Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao có không ít hơn 23 người và không quá 27 người (hiện là 13 đến 17 người). Tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao được quy định theo hướng "mở rộng nguồn".
Có ý kiến cho rằng, việc mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao sẽ hạ thấp tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm và không thu hút được nhân lực chất lượng cao. Về nội dung này, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí nêu rõ quan điểm nhất quán lựa chọn, bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao bảo đảm các tiêu chuẩn cao và chặt chẽ. Việc bổ sung điều kiện bổ nhiệm tuy có mở rộng nguồn nhưng vẫn bảo đảm nhân sự được bổ nhiệm phải là thẩm phán Tòa án nhân dân và có đủ các điều kiện, tiêu chuẩn khác tương đương hoặc cao hơn so với tiêu chuẩn, điều kiện của luật hiện hành.
Số lượng Kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao không quá 27 người
Chiều cùng ngày, với đa số đại biểu tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND).
Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn
Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình dự án Luật, Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, một trong những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm là khoản 26, Điều 1 về việc sửa đổi, bổ sung Điều 93.
Cụ thể, Điều 93 quy định tổng biên chế, số lượng, cơ cấu tỷ lệ ngạch Kiểm sát viên, Điều tra viên của VKSND tối đa không quá 27 người.
Về nội dung này, Đảng ủy VKSND Tối cao đã xây dựng Tờ trình báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng về Đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy VKSND theo định hướng không tổ chức cấp huyện.
Trong đó, Đề án đã nêu rõ giải pháp về tổ chức bộ máy của VKSND Tối cao như sau: “Tăng số lượng Kiểm sát viên VKSND Tối cao tương đương với số lượng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao, tăng lên theo Đề án của Đảng ủy Tòa án nhân dân Tối cao từ 19 người lên 27 người nhằm bảo đảm nguồn nhân lực để thực hiện nhiệm vụ công tố, kiểm sát xét xử đối với hoạt động của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao".
Trong dự thảo Luật vừa được Quốc hội thông qua, Khoản 26 về sửa đổi, bổ sung Điều 93 về tổng biên chế, số lượng, cơ cấu tỷ lệ ngạch Kiểm sát viên, Điều tra viên của VKSND như sau: Số lượng Kiểm sát viên VKSND Tối cao không quá 27 người. Tổng biên chế của VKSND và Viện Kiểm sát quân sự do Viện trưởng VKSND Tối cao đề nghị cấp có thẩm quyền quyết định.
Số lượng Kiểm sát viên, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Kiểm sát viên tại mỗi cấp VKSND; số lượng, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Điều tra viên của VKSND Tối cao do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định theo đề nghị của Viện trưởng VKSND Tối cao sau khi có ý kiến của Chính phủ.
Số lượng Kiểm sát viên, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Kiểm sát viên tại mỗi cấp Viện Kiểm sát quân sự; số lượng, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Điều tra viên của Viện Kiểm sát quân sự Trung ương do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định theo đề nghị của Viện trưởng VKSND Tối cao sau khi thống nhất với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Căn cứ tổng biên chế, số lượng Kiểm sát viên được giao, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Kiểm sát viên tại mỗi cấp Viện kiểm sát, Viện trưởng VKSND Tối cao quyết định phân bổ biên chế, số lượng Kiểm sát viên của các VKSND; phân bổ biên chế, số lượng Kiểm sát viên của các Viện Kiểm sát quân sự sau khi thống nhất với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025.
Đình Hiệp