Tại phiên họp, trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, việc xây dựng Luật nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện pháp luật, hướng tới xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp.
Theo ông Dũng, về bãi bỏ thủ tục, dự thảo Luật bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở tại cơ quan chuyên môn về xây dựng đối với tất cả các thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt, theo nguyên tắc cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần. Đồng thời, sửa đổi quy định về cấp giấy phép xây dựng theo hướng mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, đơn giản hóa thủ tục. Công trình thuộc đối tượng miễn thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng.
Toàn cảnh phiên họp (Ảnh: Phạm Thắng)
Dự thảo Luật cũng đơn giản hóa tối đa về điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép xây dựng, theo đó sẽ giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7 ngày). Cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh trong quản lý năng lực hoạt động xây dựng theo hướng bãi bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, chuyển sang “hậu kiểm”. Và, cắt giảm điều kiện đối với quy định chứng chỉ hành nghề (không yêu cầu cấp chứng chỉ hành nghề, chỉ quy định về điều kiện kinh nghiệm nghề nghiệp đối với một số chức danh).
Bộ Xây dựng cũng đề xuất có hiệu lực ngay đối với quy định về các công trình thuộc đối tượng được miễn giấy phép xây dựng tại khoản 2 Điều 43, khoản 3, 4 và 5 Điều 95 của dự thảo Luật.
Thẩm tra dự án luật, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường Trần Văn Khải cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Xây dựng với những lý do như đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Về quản lý chất lượng, nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng, có ý kiến đề nghị bổ sung quy định nguyên tắc trong quản lý chất lượng công trình theo hướng “làm tốt ngay từ đầu”, chuyển trọng tâm từ kiểm tra, phát hiện sang phòng ngừa, kiểm soát chất lượng trong suốt quá trình khảo sát, thiết kế, thi công và bảo trì. Đồng thời, cần quy định rõ “người gây lỗi phải bồi thường”, chỉ xử lý hình sự với hành vi cố ý, gian dối để phân định vi phạm kỹ thuật và hình sự. Cách tiếp cận này giúp nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp, bảo đảm chất lượng, an toàn và minh bạch trong đầu tư xây dựng.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, sau khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành thì ở địa phương vướng trong các lĩnh vực xây dựng, đất đai, môi trường, hộ tịch, tư pháp, tài chính. Do đó, nếu Luật Xây dựng (sửa đổi) lần này được Quốc hội thông qua, Chính phủ kịp thời ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn sẽ giúp phân cấp, phân quyền hiệu quả cho địa phương. Đồng thời, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật để bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan, giảm chồng chéo pháp luật, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, tạo khung pháp lý ổn định để thu hút đầu tư.
Liên quan đến quy định về miễn giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội tán thành việc mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng, đề nghị nghiên cứu quy định về hậu kiểm rõ ràng, công khai thông tin, tránh lạm dụng hoặc buông lỏng kiểm tra, bảo đảm yêu cầu kỹ thuật, môi trường, phòng cháy chữa cháy, quyền lợi của người dân, khắc phục hạn chế trong cấp phép xây dựng.
“Nhiều sai sót, vi phạm trong xây dựng phát sinh không phải do sự tồn tại của cơ chế cấp phép mà do thiếu minh bạch, nhất quán trong quy định về loại công trình, điều kiện và thẩm quyền cấp phép. Do đó, cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để giấy phép trở thành công cụ bảo vệ quyền lợi người dân và trật tự xã hội. Bất cứ việc gì thì chúng ta cũng phải đặt lợi ích người dân lên trên hết và trước hết”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Việt Thắng