Tại Việt Nam, hệ thống chính sách về kinh tế tuần hoàn đang từng bước hoàn thiện với Luật Bảo vệ Môi trường 2020, Đề án và Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn. Đặc biệt, Quyết định 21 về Danh mục Phân loại Xanh được xem là một bước ngoặt.
Đây là những nhận định được đưa ra bởi ông Vũ Thái Trường - Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và môi trường, UNDP Việt Nam tại "Hội thảo Phát triển bền vững 2025: Động lực cho Kỷ nguyên bền vững" do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức sáng 27/11.
Động lực của tăng trưởng xanh
Theo ông Trường, kinh tế tuần hoàn không chỉ là giải pháp môi trường mà còn là chiến lược kinh tế thông minh, có thể mang lại lợi ích kinh tế 4.500 tỷ USD đến năm 2030, tạo việc làm và mở rộng thị trường xanh.
“Lần đầu tiên Việt Nam có một hệ thống phân loại xanh thống nhất ở cấp quốc gia, giúp doanh nghiệp xác định rõ hoạt động xanh và tiếp cận vốn xanh với chi phí thấp hơn”, ông Trường nhấn mạnh.
Kinh tế tuần hoàn không chỉ là giải pháp môi trường mà còn là chiến lược kinh tế thông minh, có thể mang lại lợi ích kinh tế 4.500 tỷ USD đến năm 2030, tạo việc làm và mở rộng thị trường xanh.
Ông Vũ Thái Trường - Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường - UNDP Việt Nam.
Từ góc nhìn của UNDP tại Việt Nam, các Nghị quyết 57, 59, 66, 68 đã tạo nền tảng thể chế quan trọng cho giai đoạn phát triển mới, khẳng định khu vực tư nhân là động lực trung tâm của tăng trưởng xanh. Tuy vậy, thách thức lớn nhất hiện nay vẫn là khoảng cách giữa chính sách và thực thi, khi nhận thức và năng lực triển khai còn chưa đồng đều giữa các ngành và địa phương.
Ông Trường cho rằng cần ưu tiên các ngành dễ tạo chuyển biến như nông nghiệp, nhựa, dệt may, điện tử, vật liệu xây dựng, đồng thời phát triển thị trường nguyên liệu thứ cấp, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng cường năng lực cho doanh nghiệp để kinh tế tuần hoàn thực sự vận hành hiệu quả.
Chia sẻ về tài chính xanh và huy động vốn quốc tế, ông Trịnh Hà - Chuyên gia chiến lược Exness Investment Bank cho rằng, các dự án năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời tại Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tiếp cận dòng vốn FDI.
Ông Trịnh Hà - Chuyên gia chiến lược Exness Investment Bank.
Theo ông Hà, thực tế thị trường cho thấy nhiều doanh nghiệp đã huy động thành công nguồn vốn giá rẻ từ quốc tế. “PC1 đã vay vốn từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) với lãi suất chỉ khoảng 4-5%, kèm chi phí thu xếp vốn thấp, thấp hơn đáng kể so với tín dụng trong nước”, ông dẫn chứng.
Cùng với đó, xu hướng tài chính xanh đang phát triển mạnh trên toàn cầu. Nhiều tổ chức tài chính quốc tế triển khai các gói vay ưu đãi cho năng lượng sạch. Ở trong nước, một số ngân hàng cũng đã triển khai tín dụng xanh với lãi suất thấp hơn thị trường 1-2%.
Theo ông Hà, doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn xanh thông qua ba kênh chính: Vay trực tiếp từ các định chế tài chính quốc tế, phát hành trái phiếu xanh, hoặc niêm yết trên thị trường chứng khoán nước ngoài. “Niêm yết quốc tế là con đường khó, nhưng là chìa khóa để tiếp cận các quỹ đầu tư lớn”, ông nói.
Trong bối cảnh Quy hoạch điện VIII và khung giá điện mới được ban hành, ông Trịnh Hà nhận định, nếu tận dụng tốt nguồn vốn xanh giá rẻ, các doanh nghiệp năng lượng tái tạo hoàn toàn có thể nâng cao hiệu quả đầu tư và tỉ suất hoàn vốn.
“Trao cho rác một vòng đời mới”
Chia sẻ về hành trình phát triển bền vững tại doanh nghiệp, ông Lê Anh - Giám đốc Phát triển bền vững Nhựa tái chế Duy Tân cho biết, trong bối cảnh vấn đề rác thải nhựa ngày càng được quan tâm, năm 2021, nhà máy tái chế nhựa ứng dụng công nghệ bottle-to-bottle của Duy Tân chính thức đi vào vận hành.
Ông Lê Anh - Giám đốc Phát triển bền vững Nhựa tái chế Duy Tân.
Những chai nhựa đã qua sử dụng được thu gom, làm sạch, tái chế thành hạt nhựa và tiếp tục thổi thành chai mới. “Kinh tế tuần hoàn trong ngành nhựa thực ra đã ở rất gần chúng ta, khi nhiều sản phẩm đồ uống trên thị trường hiện nay đã sử dụng nhựa tái chế với tỉ lệ từ 50-100%”, ông Lê Anh nói.
Tuy nhiên, thị trường chỉ thực sự dịch chuyển mạnh khi có tác động từ chính sách. Một thực tế đáng chú ý là giá nhựa tái sinh hiện cao hơn nhựa nguyên sinh khoảng 1,3 lần.
Dù vậy, nhiều doanh nghiệp vẫn phải lựa chọn vì hai lý do là trách nhiệm môi trường và yêu cầu từ các hành lang chính sách phát triển bền vững. Theo ông Lê Anh: “Nếu nhựa bị thải ra môi trường, phải mất hàng trăm năm mới phân hủy, trong khi tái sinh giúp trao cho rác một vòng đời mới”.
Bên cạnh công nghệ, lực lượng thu gom phi chính thức cũng đang dần được tổ chức lại. Những người từng mưu sinh từ ve chai nay được gọi là “Green Warrior - những chiến binh xanh”, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi thu gom, tái sinh rác thải.
Bên cạnh công nghệ, lực lượng thu gom phi chính thức cũng đang dần được tổ chức lại, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi thu gom, tái sinh rác thải.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Giám đốc cấp cao Khối Chiến lược Nguồn nhân lực, Thương hiệu & Nhà cung cấp, AEON Việt Nam cho biết, Việt Nam đang được đánh giá rất cao về môi trường đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh quan hệ song phương Việt Nam - Nhật Bản ngày càng bền chặt, tạo điều kiện thuận lợi cho AEON đẩy mạnh mở rộng sau hơn 10 năm hiện diện tại thị trường Việt Nam.
AEON cũng ghi nhận sự dịch chuyển rõ rệt trong thói quen tiêu dùng, khi người dân ngày càng ưu tiên các sản phẩm xanh, sạch, có nguồn gốc rõ ràng. “Trong 3 năm trở lại đây, tỉ trọng hàng organic và sản phẩm sạch trên quầy kệ AEON tăng rất mạnh, phản ánh rõ nhu cầu vì sức khỏe của người tiêu dùng”, bà Huệ cho biết.
Song song với mở rộng thị trường, AEON đặc biệt chú trọng đồng hành và đào tạo nhà cung cấp địa phương theo lộ trình 3 giai đoạn, từ chuẩn bị năng lực, nâng cao tiêu chuẩn sản xuất đến hướng tới xuất khẩu.
Nguyễn Phương Anh