Khi tỳ khí hư nhược, việc ăn uống sẽ gặp cản trở, nhiều người gặp tình trạng chán ăn. Ảnh minh họa: H.W.
Người bị tỳ khí hư có khả năng trao đổi chất yếu, những thứ độc hại cần được tiêu hao như mỡ thừa lại bị tồn đọng trong cơ thể, Lý Đông Viên gọi đây là tình trạng "tà khí dôi dư".
Những thứ độc hại tồn đọng trong cơ thể này bị Đông y gọi là đàm thấp, nên những người ăn ít cũng béo thường có đàm thấp trong cơ thể, nếu họ muốn giảm béo thì phải tìm cách bổ tỳ và loại bỏ đàm thấp.
Tình trạng Béo do làm việc quá sức (Obesity due to overwork) là hậu quả thường gặp nhất của chứng tỳ khí hư. Khi quá bận rộn, người ta thường không thể kiểm soát được chế độ ăn của mình, kiếm được cái gì thì ăn cái đó, lấp đầy bụng cho xong chuyện, đương nhiên không thể cân nhắc nhiệt lượng của thức ăn, cũng không sức đâu mà kiểm soát chúng, điều này sẽ khiến chúng ta ngày càng béo hơn.
Cũng có người không hề béo, nhưng khi đi khám sức khỏe toàn diện lại phát hiện mình bị gan nhiễm mỡ, mọi người mới trêu rằng số mỡ ít ỏi trên người anh ấy đều mọc trên gan hết rồi. Những người gặp phải tình trạng này hầu hết đều thường thức khuya hoặc phải trực đêm.
Dù họ không có thói quen ăn khuya, hoặc ăn bữa khuya có nhiệt lượng rất thấp, nhưng họ vẫn khó tránh được việc bị béo phì hoặc gan nhiễm mỡ.
Theo lý luận Đông y gọi là "Tử Ngọ lưu chú", những người như vậy rơi vào tình trạng chức năng trao đổi chất hỗn loạn, do họ không cho gan nghỉ ngơi vào giờ Sửu - tức là khoảng 1-3h đêm, cũng là khoảng thời gian mà can kinh (kinh mạch gan) trực ban. Nên thực tế thì lối sinh hoạt đi ngược lại quy luật tự nhiên này sẽ càng tiêu hao tỳ khí và làm tỳ suy yếu.
Người bị béo do làm việc quá sức thường giảm béo không thành công, bởi vì vấn đề tỳ khí hư không thể cải thiện bằng cách nhịn ăn hay xổ ruột. Thậm chí việc nhịn ăn hay xổ ruột còn khiến tình trạng tỳ khí hư trở nên nghiêm trọng hơn.
Thế nên ban đầu họ xuống cân khá nhanh, nhưng dần dần hiệu quả không rõ ràng nữa, hoặc là cân nặng sẽ tăng trở lại. Dù sao loại bỏ tình trạng tỳ khí hư, nguyên nhân căn bản dẫn đến vấn đề béo do làm việc quá sức, không phải chuyện một sớm một chiều.
Còn một kiểu người nữa cũng ăn nhiều nhưng vẫn gầy, nhưng không giống với cô gái ăn được rất nhiều bò bít-tết bên trên, họ có thể trạng tương tự với người mắc tiểu đường, hoặc người bị cường tuyến giáp trạng (hay gọi là cường giáp), là kết quả của sự hưng phấn giả, Đông y quy kết tình trạng này là "vị hỏa dôi dư".
Người như vậy không những hay đói bụng, còn rất dễ khát, triệu chứng bệnh của họ sẽ biểu hiện rõ ràng hơn cô gái ăn nhiều bò bít-tết, trông họ luôn tiều tụy mỏi mệt, da dẻ bong tróc thiếu nước, cần được điều trị ngay.
Chỉ cần bạn biết rõ mình béo có phải do tỳ khí hư hay không, thì khi giảm béo bạn có thể sử dụng thuốc bổ tỳ kèm theo để chúng có thể cải thiện tình trạng tỳ khí hư từ tận gốc rễ, giảm béo sẽ trở thành niềm vui bất ngờ đi kèm với các phương thuốc kinh điển trên.
Đông Đồng/ Huy Hoàng Books & NXB Thanh niên