Mỗi năm Việt Nam tốn gần 10 tỷ USD nhập khẩu linh kiện ô tô

2 giờ trướcBài gốc

Cần có những điều chỉnh về thu hút đầu tư, chính sách thuế… để ngành công nghiệp ô tô Việt Nam có thể bứt phá - là ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý tại Tọa đàm “Nội địa hóa ngành ô tô Việt Nam với nền kinh tế độc lập, tự chủ” do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 18/9.

Theo các chuyên gia, con số thực tế hiện nay cho thấy, tỷ lệ nội địa hóa đối với dòng xe nhỏ hiện chỉ đạt khoảng 10%. Con số này quá thấp so với mục tiêu 40% đặt ra cho năm 2020 và là khoảng cách xa so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia hay Malaysia. Một sản phẩm phải có tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu 40% mới được công nhận xuất xứ hàng hóa, do đó với 10% tỷ lệ nội địa hóa, chúng ta gần như chưa thể gọi là "sản xuất tại Việt Nam" mà chủ yếu vẫn là lắp ráp.

Tỷ lệ nội địa hóa ngành ô tô Việt Nam hiện vẫn rất thấp so với mục tiêu.

Đối với một số dòng xe chuyên dụng như xe buýt hay xe tải, tỷ lệ này có thể cao hơn nhưng cũng chưa đạt yêu cầu. Hệ quả trực tiếp của tình trạng này là Việt Nam phải chi khoảng 10 tỷ USD mỗi năm để nhập khẩu linh kiện, thiết bị, tạo áp lực lớn lên cán cân thương mại. Phần lớn giá trị gia tăng của một chiếc ô tô "made in Vietnam" vẫn chảy ra nước ngoài, hạn chế sự phát triển đột phá và khiến nền kinh tế khó vươn lên các bậc thang giá trị cao hơn.

TS Ngô Nhật Thái có hơn 30 năm kinh nghiệm, trực tiếp tham gia quá trình thành lập các liên doanh ô tô Mekong, Toyota, Suzuki…, ông cho rằng, tỷ lệ nội địa hóa thấp xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó các vướng mắc về chính sách và đặc thù thị trường đóng vai trò then chốt. “Mặc dù tiềm năng, quy mô thị trường hiện tại của Việt Nam vẫn còn nhỏ so với các cường quốc ô tô. Tổng sản lượng tiêu thụ hàng năm chỉ khoảng 500.000 xe, lại bị chia nhỏ cho hàng chục thương hiệu và hàng trăm mẫu mã khác nhau. Điều này khiến sản lượng cho từng loại linh kiện trở nên quá thấp, không đủ để các nhà đầu tư mạo hiểm xây dựng nhà máy sản xuất tại chỗ vì không đảm bảo hiệu quả kinh tế”, TS Ngô Nhật Thái phân tích.

Bên cạnh đó, theo TS Ngô Nhật Thái, các hãng ô tô lớn trên thế giới đều có hệ thống nhà cung cấp (OEM) toàn cầu đã được tối ưu hóa. Doanh nghiệp Việt Nam rất khó chen chân vào chuỗi cung ứng khép kín này nếu không có những chính sách đủ mạnh để "ép" các hãng xe phải đưa nhà cung cấp của họ vào Việt Nam, hoặc tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước tham gia.

Trong khi đó TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương (Bộ Công Thương) cho rằng, chính sách để thúc đẩy nâng cao tỷ lệ nội địa hóa ô tô của Việt Nam hiện chưa đủ mạnh và thiếu tính ràng buộc. Đơn cử như các cam kết về tỷ lệ nội địa hóa và chuyển giao công nghệ của các nhà đầu tư nước ngoài khi vào Việt Nam thường không có ràng buộc pháp lý chặt chẽ, dẫn đến tình trạng "hứa nhưng không làm" mà không có chế tài xử lý. Chính sách chủ yếu vẫn xoay quanh công cụ thuế, nhưng điều này là chưa đủ. Cùng với đó, một số hạn chế trong chính sách thuế cũng khiến các nhà sản xuất ưu tiên cho nhập khẩu hơn là nội địa hóa.

Cần có các giải pháp mạnh mẽ cả về chính sách, khoa học kỹ thuật để ngành ô tô có thể bứt phá.

Cần có các giải pháp đột phá, đó là quan điểm của GS.TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng giáo sư Nhà nước. “Thay vì để thị trường bị chia nhỏ, chính sách cần hướng tới việc điều tiết thị phần, buộc các nhà sản xuất phải hợp tác với nhau để dùng chung linh kiện, từ đó tạo ra sản lượng đủ lớn để sản xuất trong nước. Quan trọng hơn, cần đưa ra các yêu cầu bắt buộc về lộ trình nội địa hóa và chuyển giao công nghệ, có cơ chế giám sát và chế tài rõ ràng. Cùng với đó cần có giải pháp để các hãng xe phải liên doanh với doanh nghiệp Việt Nam theo tỷ lệ góp vốn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước tiếp cận và hấp thụ công nghệ”, GS.TS Hoàng Văn Cường khuyến nghị

Ở góc độ khác, TS Nguyễn Văn Hội cho rằng, để ngành công nghiệp ô tô phát triển mạnh mẽ hơn, Việt Nam cần xây dựng "hàng rào kỹ thuật" và tiêu chuẩn quốc gia đối với các vấn đề xung quanh lĩnh vực này. “Việt Nam cần xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật riêng cho ô tô và linh kiện, từ ắc quy, trạm sạc xe điện cho đến hệ thống chiếu sáng, phanh lái… Đây là một công cụ hữu hiệu để định hướng sản xuất trong nước theo tiêu chuẩn của Việt Nam, vừa phù hợp thông lệ quốc tế, vừa tạo lợi thế cho các nhà sản xuất nội địa”, TS Nguyễn Văn Hội đánh giá

Các chuyên gia đều cho rằng, con đường để ngành công nghiệp ô tô Việt Nam thực sự "lớn" còn nhiều chông gai. Tuy nhiên, với một thị trường tiềm năng và sự quyết tâm thay đổi, một hệ thống chính sách đột phá, đồng bộ và thực chất sẽ là chìa khóa để nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, xây dựng một ngành công nghiệp ô tô tự chủ, đóng góp xứng đáng vào sự thịnh vượng của quốc gia.

Phan Hoạt

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/the-gioi-phuong-tien/moi-nam-viet-nam-ton-gan-10-ty-usd-nhap-khau-linh-kien-o-to-i781695/