Quản lý tinh lực không những cần xem đầu vào, mà còn cần chú ý đến đầu ra
Ngày còn nhỏ, chắc chắn các bạn cũng đã từng gặp bài toán như thế này: Một hồ nước vừa được bơm nước, vừa thoát nước. Nếu tốc độ thoát nước lớn hơn tốc độ bơm nước, cái hồ đó sẽ không bao giờ đầy được.
Quản lý tinh lực cũng chính là một đề toán, không những cần xem đầu vào mà còn cần chú ý cả đầu ra. Bạn không thể vừa bổ sung vào, vừa tiêu hao quá mức. Hãy làm rõ cái gì sẽ mang đến năng lượng cho mình, cái gì rút đi tinh thần và sức lực của bạn.
Ví dụ, việc di chuyển đi làm hằng ngày chính là “cửa thoát” rút cạn tinh thần và sức lực của rất nhiều người. Mỗi sáng chiều, đi tàu điện ngầm trong các giờ cao điểm ở thành phố lớn là một kiểu lao động thể chất nặng nhọc, chưa đến văn phòng đã cảm thấy tinh thần và sức lực bị hao mòn mất một nửa.
Mối quan hệ quyết định chất lượng cuộc sống của mỗi người. Ảnh: Your Tango.
Theo thống kê, tại Trung Quốc, có hơn 14 triệu người đang phải chịu đựng cảnh di chuyển đi làm kéo dài đến hơn 60 phút cho một lượt đi. Tôi có một học viên người Thượng Hải, mỗi ngày đến công ty, anh ấy phải mất hai tiếng rưỡi cho mỗi một lượt đi và về. Ngồi tròng trành trên xe trong thời gian dài dẫn đến xương chậu có vấn đề, cuối cùng anh ấy không thể không thay đổi công việc khác.
Ngoài “thoát nước” thì “thoát khí” cũng là điều thường thấy. “Khí” trong “tinh khí thần” có mối liên hệ không thể tách rời với cảm xúc. Cảm xúc tích cực sẽ khiến chúng ta đối diện với công việc và cuộc sống với một trạng thái tinh thần tốt. Tâm trạng tốt, nhìn ai cũng thấy đúng. Tâm trạng không vui vẻ, dù là đồng nghiệp, con cái, chồng hay vợ, nhìn ai cũng thấy không thuận mắt, làm bất cứ việc gì cũng không đủ kiên nhẫn.
Tuy nhiên, có bao giờ bạn nghĩ xem điều gì đã ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn chưa? Nếu bạn từng viết nhật ký cảm xúc, bạn sẽ phát hiện ra cảm xúc của chúng ta biến động phần lớn là do các mối quan hệ - quan hệ thân thiết, quan hệ bố mẹ và con cái, quan hệ đồng nghiệp, quan hệ cấp trên và cấp dưới. Mối quan hệ tốt sẽ giúp bạn được nuôi dưỡng. Nhưng nếu những mối quan hệ này khiến bạn rơi vào cảm xúc tiêu cực trong một thời gian dài, sẽ làm cạn kiệt “Khí” của bạn.
Ngoài mối quan hệ với con người, mối quan hệ với công việc cũng vô cùng quan trọng. Chúng ta làm việc tám tiếng một ngày, nếu bạn không có cảm giác hài lòng, thành tựu, thậm chí không có cả cảm giác an toàn trong đó, thì công việc như vậy chỉ đang bào mòn sức lực của bạn. Không mệt mới là lạ!
Ngược lại, nếu một người thực sự yêu thích công việc mình đang làm, niềm vui mà công việc đó mang lại cũng giống như “sạc đầy pin”. Đúng như câu nói: “Hãy yêu việc mình làm và làm việc mình yêu.” Bạn hãy thử tưởng tượng, nếu bạn yêu đương với công việc của mình, vậy thì tinh thần bạn sẽ hăng hái đến mức nào?
Cho nên, quản lý tinh thần và sức lực không chỉ xét đến đầu vào, mà cần chú ý cả đầu ra. Hãy tìm ra những việc và những người khiến bạn đặc biệt hao tốn năng lượng, rồi điều chỉnh lại các mối quan hệ ấy mới giúp bản thân không bị “thoát khí”.
Quản lý tinh lực không dựa vào kỷ luật bản thân hay sức mạnh ý chí, mà dựa vào thói quen
Cứ mỗi dịp năm mới, rất nhiều người đều quyết chí lên kế hoạch phải dậy sớm, rèn luyện sức khỏe, giảm cân, đọc sách, thiền định, thế nhưng đến cuối năm nhìn lại thì chẳng kiên trì được một việc nào. Nhất là việc rèn luyện sức khỏe, tấm thẻ tập gym làm từ đầu năm đến cuối năm đã trở thành thẻ tắm, chỉ thêm hai ba ngày nữa thì chiếc thẻ đó sẽ được sang tên cho người khác.
Điều này là hết sức bình thường. Sức mạnh ý chí của một người không thể cứ dùng mãi không cạn, mà nó là nguồn tài nguyên vô cùng quý hiếm. Sử dụng ý chí cần điều động năng lượng cực kỳ lớn, nếu dựa dẫm vào ý chí trong một thời gian dài cũng tương tự với áp lực mãn tính, sẽ làm giảm đi khả năng miễn dịch. Quản lý tinh lực hiệu quả nghĩa là biết dồn ý chí quý giá nhất cho những việc thực sự quan trọng đối với bạn, chứ không phải việc gì cũng dựa vào ý chí để hoàn thành, cuối cùng việc không thành còn bị mang tiếng là “thiếu ý chí”.
Có thể bạn sẽ nghĩ tại sao những người thành công lại có thể kỷ luật được như thế, vừa làm việc, vừa rèn luyện sức khỏe, lại chỉ ngủ có bốn tiếng đồng hồ? Thực ra, họ có thể làm được những điều này không chỉ dựa vào ý chí, mà còn dựa vào thói quen.
95% hành vi của con người là những phản ứng tự động hoặc phản ứng đối phó với tình huống căng thẳng hay khẩn cấp nào đó, trong khi chỉ có 5% là bị ý thức chi phối. Cho dù là chế độ ăn uống lành mạnh hay rèn luyện sức khỏe, trước khi hình thành thói quen, những thứ đó đều sẽ bào mòn ý chí của bạn. Và một khi thói quen đã hình thành, nếu không làm sẽ cảm thấy không đúng.
Muốn xây dựng một thói quen mới, trước tiên hãy đặt mình vào một môi trường được chọn lọc kỹ càng, cố gắng hết sức để mọi nhân tố trong môi trường đó đều có thể thúc đẩy bạn thay đổi.
Ví dụ, nếu muốn giảm cân, bạn không được ngày ngày tụ tập với những người có thói quen ăn uống không lành mạnh. Mỗi lần nhìn thấy người khác đang ăn, bạn sẽ nảy sinh cơn thèm, việc kiềm chế bản thân sẽ trở nên vô cùng khó khăn.
Lấy ví dụ khác, thay vì việc mở gói bim bim khoai ra rồi tự nhủ “chỉ ăn một miếng thôi”, chi bằng hãy kiểm soát bản thân dứt khoát đừng mua. Để bảo vệ cho sức mạnh ý chí vốn đã khan hiếm, nhất định không được đặt bản thân rơi vào hoàn cảnh dễ tạo ra thói quen xấu.
Tiếp theo, bạn cần thiết lập một cơ chế để những người bên cạnh duy trì việc đưa ra những lời phản ánh chân thực và khích lệ tích cực cho bạn.
Trước đây, khi thấy người ta thuê huấn luyện viên (PT) trong phòng tập, tôi cảm thấy thật phí tiền. PT cũng không làm được gì, chẳng qua là đứng bên cạnh hô “Một, hai, làm lại một cái nữa. Cố lên, đừng nằm. Đứng lên, thực hiện thêm một cái nữa, tốt lắm!” khi bạn đang thực hiện động tác sao?
Sau này, các buổi đào tạo cho lãnh đạo cấp cao mới khiến tôi hiểu ra, cho dù là những người thành công có ý chí kiên cường đến đâu, họ muốn thay đổi cũng là điều vô cùng khó khăn. Thậm chí có thể nói, người càng thành công lại càng khó thay đổi. Là một huấn luyện viên, tôi đã phát huy được vai trò của mình, chính là đưa ra những lời đánh giá chân thực cho họ bằng một “tình yêu nghiêm khắc”, không ngừng cổ vũ họ “Cố lên, đừng nằm, thêm một cái nữa!”.
Nếu quản lý tinh lực quan trọng nhất là tăng năng lượng, vậy làm thế nào để đạt hiệu quả cao trong việc nâng cao khả năng tái tạo tinh thần và sức lực của mình? Để làm được điều đó, chúng ta cần “dưỡng tinh”, “bổ khí” và “thức tỉnh thần”.
Cao Lâm/Bách Việt Books-NXB Văn học