Mong manh triển vọng thỏa thuận hạt nhân Iran

18 giờ trướcBài gốc

Chuyên gia Iran làm việc tại một cơ sở hạt nhân của nước này. Ảnh: AP

Tuy nhiên, hiện quan điểm của các bên vẫn còn khoảng cách lớn, lại liên quan những vấn đề lợi ích cốt lõi.

Vòng đàm phán quyết định

Cuộc thương lượng tiếp theo giữa Iran và Mỹ, dự kiến diễn ra trong tuần này, được đánh giá có ý nghĩa quyết định, có thể tạo bước ngoặt lớn trong tiến trình đàm phán hạt nhân Iran. Tuy nhiên, lịch trình cụ thể vẫn chưa được thống nhất khi hai bên thông báo thời điểm khác nhau.

Trong tuyên bố ngày 10/6, Bộ Ngoại giao Iran cho hay vòng đàm phán hạt nhân gián tiếp tiếp theo giữa Iran và Mỹ đang được lên kế hoạch và dự kiến được tổ chức ngày 15/6 tới, tại Thủ đô Muscat của Oman. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baqaei nêu rõ, Bộ trưởng Ngoại giao Abbass Araghchi làm Trưởng đoàn đàm phán.

Trong khi đó, thông tin từ Nhà trắng lại cho biết, Tổng thống Mỹ Donald Trump chốt lịch cuộc họp diễn ra vào ngày 12/6. Tổng thống Trump đánh giá tuần này là thời điểm quyết định liệu hai bên có thể đạt được thỏa thuận nhằm tránh phải can thiệp quân sự hay không.

Phát biểu ý kiến sau cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 9/6, Tổng thống Trump cho biết, Mỹ đã đưa ra “đề xuất hợp lý” với Iran. Ông Trump khẳng định, Mỹ đang nỗ lực để đạt được một thỏa thuận với Iran mà không phải tính đến phương án quân sự. Tuy nhiên, Mỹ cũng không loại trừ khả năng mọi việc diễn ra theo chiều hướng khác.

Tuyên bố của Tổng thống Trump nêu trên được đưa ra trong bối cảnh Mỹ đã đưa ra đề xuất thỏa thuận hồi cuối tháng 5 vừa qua và đang chờ Iran phản hồi bằng một đề xuất đối ứng. Trong đó, điểm mấu chốt gây tranh cãi là quan điểm được giới chức Nhà trắng gần đây nhắc lại nhiều lần rằng, Mỹ không chấp nhận bất kỳ hoạt động làm giàu urani nào của Iran trong thỏa thuận sắp tới.

Trong khi đó, cuộc họp của Hội đồng Thống đốc IAEA khai mạc hôm 9/6 và kéo dài đến hết tuần này. Trong chương trình nghị sự kỳ họp có nội dung thảo luận về chương trình hạt nhân của Iran. Tổng Giám đốc IAEA cho biết, cơ quan này không thể bảo đảm “tính hòa bình” trong chương trình hạt nhân của Iran cho đến khi các vấn đề về thanh sát được giải quyết. IAEA kêu gọi Iran khẩn trương hợp tác đầy đủ và hiệu quả.

Bảo lưu lợi ích cốt lõi

Truyền thông Iran dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao nước này Majid Takht-Ravanchi nêu rõ, Iran sẽ phản hồi đề xuất của Mỹ bằng đề xuất về “khuôn khổ cho thỏa thuận”. Thứ trưởng Ngoại giao Iran nhấn mạnh, nếu hai bên đạt được đồng thuận về khuôn khổ này, các cuộc đàm phán sẽ được tiến hành để bàn chi tiết.

Tại cuộc họp báo ngày 9/6, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baqaei cho biết, Tehran sẽ gửi phản hồi tới Mỹ thông qua Oman ngay sau khi hoàn tất đề xuất đối ứng về thỏa thuận. Đây sẽ là một kế hoạch hợp lý, logic, cân bằng và Iran khuyến nghị Mỹ coi trọng cơ hội này.

Iran nhắc lại quan điểm bảo vệ lợi ích cốt lõi trong tiến trình đàm phán là dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế và quyền làm giàu urani, đồng thời thẳng thắn chỉ trích đề xuất do Mỹ đưa ra là “không thể chấp nhận”. Chủ tịch Quốc hội Iran Mohammad Ghalibaff nhận định rằng, đề xuất của Mỹ thậm chí không đề cập việc dỡ bỏ trừng phạt - một yêu cầu cốt lõi của Iran - bởi các lệnh trừng phạt từng gây áp lực nặng nề cho Iran trong nhiều năm qua. Theo Chủ tịch Quốc hội Iran, Washington đang tìm cách áp đặt thỏa thuận đơn phương mà Tehran không chấp nhận.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran cho biết thêm, đề xuất của Mỹ thiếu các yếu tố phản ánh kết quả của các vòng đàm phán trước đó. Một số nhà ngoại giao Iran còn chỉ rõ, đề xuất của Mỹ không giải quyết được bất đồng về vấn đề làm giàu urani trên lãnh thổ Iran, cũng như việc chuyển kho dự trữ urani làm giàu mức cao của Iran ra nước ngoài. Đề xuất không có các bước đi đáng tin cậy để dỡ bỏ các lệnh trừng phạt mà Mỹ áp đặt với Iran.

Iran bác bỏ hoàn toàn ý tưởng của Mỹ không chấp nhận hoạt động làm giàu urani trên lãnh thổ Iran. Tuần trước, lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố, Tehran sẽ không từ bỏ hoạt động làm giàu urani. Trong bài đăng trên mạng xã hội X, Bộ trưởng Ngoại giao Abbas Araghchi viết: “Xin nhắc lại: Không làm giàu urani, không có thỏa thuận”. Ông nhấn mạnh, sau nhiều năm đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghiệp, nghiên cứu và công nghệ, Iran đã phát triển năng lực cung cấp nhiên liệu cho các lò phản ứng hạt nhân. Iran sẽ không từ bỏ nỗ lực biến giấc mơ thành hiện thực.

Khẳng định tiếp tục hợp tác với IAEA, Iran cho biết, sẵn sàng cho phép thanh sát các cơ sở hạt nhân. Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố, Tehran vẫn sẵn sàng đón tiếp các thanh sát viên quốc tế, song sẽ không chấp nhận bất kỳ hình thức ép buộc nào. Tuy nhiên, Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI) cảnh báo về khả năng giảm quy mô hợp tác với IAEA nếu cơ quan này thông qua nghị quyết chống Iran tại cuộc họp tuần này.

VŨ HÀ

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/mong-manh-trien-vong-thoa-thuan-hat-nhan-iran-post886522.html