Một bộ sách giáo khoa từ năm học 2026 - 2027: Tạo nền tảng bền vững cho chất lượng giáo dục

5 giờ trướcBài gốc

Đây là bước điều chỉnh cần thiết sau nhiều năm áp dụng mô hình “một chương trình, nhiều sách giáo khoa”, khi thực tế cho thấy còn không ít bất cập, nhất là với học sinh chuyển trường và phụ huynh phải mua sách mỗi năm. Việc thống nhất sách giáo khoa được kỳ vọng giúp việc dạy và học ổn định hơn, học sinh tiếp cận kiến thức công bằng hơn, giảm bớt mối lo cho gia đình, nhất là khi tiến tới miễn phí sách giáo khoa từ năm 2030.

Bên cạnh những mặt tích cực, chủ trương "Một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa" cũng bộc lộ không ít hạn chế. Ảnh: Nhật Thịnh

Một bộ sách chung để bảo đảm công bằng và ổn định

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục được Quốc hội thông qua ngày 10-12-2025, được Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá là dấu mốc quan trọng trong quá trình hoàn thiện thể chế giáo dục. Với phạm vi sửa đổi rộng, Luật đã kịp thời thể chế hóa Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Trong số các nội dung mới, quy định Nhà nước bảo đảm sử dụng một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông thống nhất trên phạm vi cả nước đang thu hút sự quan tâm lớn của xã hội.

Thực tế triển khai chủ trương “một chương trình, nhiều sách giáo khoa” những năm qua cho thấy mô hình này đã tạo điều kiện đổi mới phương pháp dạy học, huy động nguồn lực xã hội và đa dạng hóa cách tiếp cận kiến thức. Tuy nhiên, cùng với những mặt tích cực, không ít vướng mắc cũng bộc lộ rõ dần theo thời gian. Việc mỗi địa phương, mỗi trường lựa chọn bộ sách khác nhau khiến học sinh cùng khối lớp nhưng nếu học khác trường có thể học sách giáo khoa không giống nhau. Điều này gây khó cho việc tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá, nhất là khi học sinh chuyển trường do gia đình thay đổi nơi cư trú hoặc bố mẹ chuyển công tác. Chi phí mua sách giáo khoa hằng năm cũng là vấn đề được nhiều phụ huynh phản ánh với nhiều tâm tư, đặc biệt với những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, đông con đi học.

Nhiều nhà giáo cho rằng, việc học sinh cùng một khối lớp nhưng sử dụng các bộ sách khác nhau cũng gây không ít khó khăn cho công tác tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá và bồi dưỡng học sinh. Giáo viên phải linh hoạt xử lý giáo án, nội dung, trong khi phụ huynh gặp lúng túng khi con em chuyển trường phải học theo bộ sách mới. Những bất cập đó đặt ra yêu cầu cần có một điều chỉnh phù hợp hơn về sách giáo khoa, cũng như bảo đảm công bằng, thuận lợi hơn cho học sinh.

Luật đã sửa đổi, bổ sung Điều 32 theo hướng giao Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất trên toàn quốc, đồng thời cho phép lựa chọn phương án biên soạn mới hoặc lựa chọn, chỉnh lý từ các bộ sách hiện hành, căn cứ vào điều kiện thực tiễn.

Theo quy định của Luật Giáo dục sửa đổi, mốc thời gian áp dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ được sử dụng từ năm học 2026 - 2027. Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết đang xây dựng các phương án triển khai cụ thể, phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Việc xác định rõ thời điểm giúp các sở giáo dục, nhà trường chủ động chuẩn bị đội ngũ, cơ sở vật chất và các điều kiện cần thiết để triển khai hiệu quả.

So với quy định trước đây, cách tiếp cận lần này được đánh giá là linh hoạt hơn. Luật không còn đặt nặng các quy định cứng về xã hội hóa sách giáo khoa, mà giao cơ quan quản lý lựa chọn phương án phù hợp. Theo nhiều chuyên gia, sự điều chỉnh này là cần thiết sau khi thực tiễn triển khai đặt ra nhiều yêu cầu mới trong vận hành sách giáo khoa, đặt mục tiêu bảo đảm ổn định nhiều nhất cho học sinh và giảm gánh nặng tài chính cho gia đình người học. Đồng thời, xét từ góc độ xã hội, một bộ sách giáo khoa thống nhất không chỉ là vấn đề chuyên môn. Đây còn là công cụ quan trọng để thu hẹp khoảng cách giáo dục giữa các vùng miền, bảo đảm mọi học sinh đều được tiếp cận cùng một chuẩn kiến thức, kỹ năng.

Chuẩn bị thế nào để chủ trương đi vào cuộc sống?

Chủ trương có ý nghĩa lớn, nhưng việc triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất trên phạm vi cả nước trong thời gian không dài là bài toán nhiều thách thức. Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các chuyên gia, nhà giáo đang cân nhắc ba phương án: Biên soạn một bộ sách mới hoàn toàn; lựa chọn một bộ sách hiện có; hoặc kết hợp, chỉnh lý từ nhiều bộ sách đang được sử dụng. Mỗi phương án đều có ưu điểm và hạn chế riêng, song tiêu chí quan trọng nhất vẫn là tính khả thi và lợi ích lâu dài của người học.

Từ thực tế giảng dạy tại các trường phổ thông ở Hà Nội, nhiều ý kiến cho rằng trong giai đoạn trước mắt, phương án lựa chọn và chỉnh lý từ các bộ sách hiện hành là phù hợp hơn cả. Cách làm này giúp tận dụng nguồn lực xã hội đã đầu tư, hạn chế xáo trộn trong dạy học và giảm áp lực tập huấn cho giáo viên. Tuy nhiên, để tạo được sự đồng thuận, quá trình lựa chọn cần dựa trên tiêu chí rõ ràng, công khai, có sự tham gia của nhà giáo, nhà quản lý, chuyên gia độc lập và tham khảo ý kiến phụ huynh, học sinh.

Ở góc độ phụ huynh, nhiều ý kiến bày tỏ mong muốn sách giáo khoa sớm ổn định để con em không phải thay đổi sách liên tục. Một phụ huynh có con học trung học cơ sở tại Hà Nội chia sẻ rằng, điều phụ huynh quan tâm nhất không phải là sách của nhà xuất bản nào, mà là việc con được học ổn định, không bị xáo trộn khi chuyển trường. Với học sinh, sự thống nhất về sách cũng giúp các em dễ trao đổi bài vở, chia sẻ tài liệu học tập với bạn bè.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, cần truyền thông rõ ràng để giáo viên và phụ huynh hiểu đúng khái niệm về việc sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất. Sách giáo khoa chỉ là công cụ, còn chất lượng giáo dục phụ thuộc vào đội ngũ giáo viên, phương pháp giảng dạy và môi trường học tập. Vì vậy, song song với việc thống nhất sách, việc bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho giáo viên vẫn là yếu tố then chốt.

Một nội dung khác nhận được nhiều sự quan tâm của phụ huynh là lộ trình miễn phí sách giáo khoa từ năm 2030. Theo Luật Giáo dục sửa đổi, Chính phủ sẽ tiếp tục quy định cụ thể việc triển khai chủ trương này. Khi sách giáo khoa được cung cấp miễn phí, gánh nặng chi phí của hàng triệu gia đình, nhất là ở vùng khó khăn, sẽ giảm đi đáng kể. Nhiều phụ huynh kỳ vọng đây là bước hỗ trợ thiết thực, lâu dài cho việc học của con em mình.

Theo ý kiến chuyên gia, để chính sách này triển khai hiệu quả và bền vững, miễn phí sách giáo khoa không thể chỉ dừng ở việc cấp phát, mà cần được xem là một chính sách đầu tư dài hạn. Điều này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ về nguồn lực tài chính, với kế hoạch ngân sách trung và dài hạn, đồng thời xây dựng cơ chế in ấn, phát hành, bảo quản và phân phối sách giáo khoa minh bạch, hiệu quả, tránh lãng phí.

Bên cạnh đó, những mô hình sử dụng sách theo chu kỳ, thư viện trường học, “tủ sách dùng chung” hay phát triển sách giáo khoa điện tử cũng cần được tính toán đồng bộ. Bộ Giáo dục và Đào tạo đang thúc đẩy phát triển sách giáo khoa điện tử và hệ thống học liệu số nhằm thêm kênh tiếp cận với sách giáo khoa của người học. Dự thảo Thông tư về tiêu chuẩn, quy trình thẩm định sách giáo khoa điện tử đang được xây dựng, nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý cho loại hình này. Điều kiện đặt ra là sách điện tử phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn như sách giấy, qua đó mở rộng khả năng tiếp cận tri thức và giảm áp lực chi phí cho gia đình người học trong dài hạn.

Được chuẩn bị kỹ, triển khai minh bạch và có sự đồng thuận của xã hội, chủ trương sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất từ năm học 2026 - 2027 và lộ trình miễn phí sách giáo khoa từ năm 2030 được kỳ vọng không chỉ giải quyết những vướng mắc trước mắt, mà còn tạo nền tảng bền vững cho chất lượng và công bằng của giáo dục phổ thông giai đoạn tới.

Thống Nhất

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/mot-bo-sach-giao-khoa-tu-nam-hoc-2026-2027-tao-nen-tang-ben-vung-cho-chat-luong-giao-duc-728433.html