Từ tháng 8 năm 2012 tới tháng 6 năm 2013, các nhà nghiên cứu ở Trường Y tế Công Bloomberg thuộc Đại học Johns Hopkins đã thử nghiệm một chương trình giáo dục về lượng calo ở sáu cửa hàng góc phố trong tầm đi bộ từ các trường cấp hai và cấp ba ở những khu người Mỹ gốc Phi thu nhập thấp của Baltimore.
Những biển báo nhiều màu sắc được đặt ở các vị trí nổi bật gần tủ lạnh đồ uống tự phục vụ trong hai tuần, trên đó ghi một trong các thông điệp: “Bạn có biết một chai nước ngọt hoặc nước ép trái cây có khoảng 250 calo?”; “Bạn có biết một chai nước ngọt hoặc nước ép trái cây có khoảng 16 thìa đường?”; “Bạn có biết để đốt hết lượng calo trong một chai nước ngọt hoặc nước ép trái cây cần khoảng 50 phút chạy bộ?”; hay “Bạn có biết để đốt hết lượng calo trong một chai nước ngọt hoặc nước ép trái cây phải đi bộ khoảng 5 dặm?”*
Các loại nước ngọt thường hấp dẫn khẩu vị. Ảnh: WebMD.
Quan sát hành vi mua sắm của thanh thiếu niên ở những cửa hàng đó trong bốn tuần trước khi các tấm biển được dựng lên, trong giai đoạn can thiệp hai tuần có các tấm biển, và trong sáu tuần sau khi những tấm biển được gỡ bỏ. Thật đáng khích lệ, tất cả những tấm biển đều có tác động tích cực đến việc giảm mua các loại đồ uống có đường, nhưng những tấm biển “đi bộ khoảng 5 dặm” tỏ ra đặc biệt hiệu quả, khiến người ta mua đồ uống có đường ít hơn và nhỏ hơn, cũng như làm tăng doanh số bán nước lọc và đồ uống ăn kiêng, và trong các giao dịch không bao gồm đồ uống.
Còn mang tới nhiều hy vọng hơn nữa, hành vi lành mạnh này vẫn duy trì trong sáu tuần sau khi những tấm biển đã được gỡ bỏ. Và dù một số thanh thiếu niên tuyên bố họ không để ý tới tấm biển, gần một nửa số người có để ý cho biết họ nghĩ rằng biển báo đã thay đổi hành vi của họ.
Lý do tấm biển “đi bộ khoảng 5 dặm” hiệu quả nhất là vì thông tin này dễ liên hệ nhất với thanh thiếu niên trong nghiên cứu. Nó cho thấy khi thông tin calo quy đổi thành mức độ tiêu thụ năng lượng trong thực tế có khả năng thành công nhất trong việc giảm tiêu thụ và khuyến khích mua sắm lành mạnh hơn. Cung cấp thông tin quy đổi hoạt động đốt calo cũng có hiệu quả tương tự với người lớn.
Điều cần phải làm rõ là cách tốt nhất để đưa ra thông tin này, và những đặc điểm cá nhân khác biệt, như tuổi tác, thu nhập, và giáo dục, ảnh hưởng ra sao tới loại thông tin có nhiều khả năng nhất đưa đến các lựa chọn lành mạnh. Nhưng chỗ dành cho những thông điệp này trên các bản thực đơn là một chuyện; vấn đề khác là thực tế lại cần vận động nhiều đến thế để đốt cháy lượng calo có vẻ chẳng đáng là bao.
Với một người có cân nặng trung bình (155 pound # 70 kg), cần ba mươi phút chạy xe đạp tại chỗ, trượt patin, hay chơi quần vợt để đốt cháy ly trà xanh latte 12 ounce (355 ml) hay năm chiếc bánh quy Oreo loại thường. Càng nặng cân thì bạn càng đốt cháy nhiều calo khi tập thể dục và vận động nói chung, nên nếu bạn nặng 185 pound (gần 84 kg), bạn có thể ăn sáu chiếc bánh Oreo, nhưng nếu bạn nặng 125 pound (hơn 56 kg), bạn có thể ăn bốn chiếc với thời gian tập thể dục tương đương.
Để đốt cháy một chiếc buger Big Mac (560 calo), một người nặng 155 pound sẽ cần gần hai tiếng đi bộ nhanh hoặc gần một tiếng chơi khúc côn cầu. Như vậy, mặc dù các công ty như Coca-Cola đang khuyến khích lối sống “đừng ăn ít hơn, chỉ cần tập thể dục nhiều hơn”, gần như phải vận động ở mức độ phi thực tế thì mới đốt hết calo trong chế độ ăn của người Mỹ.
Ở khía cạnh tích cực, do chúng ta thường đánh giá thấp lượng calo nạp vào và đánh giá cao hoạt động thể chất của mình, giáo dục về “thể dục và calo” có thể thật sự hữu ích. Một số ứng dụng di động mới, chẳng hạn như Sage, cung cấp thông tin chi tiết về thực phẩm cùng minh họa sinh động để hỗ trợ những người tiêu dùng đang cố gắng tìm hiểu vấn đề dinh dưỡng vốn rắc rối.
Sage liệt kê hàng trăm loại thực phẩm theo thương hiệu và bao gồm nhiều phép tính về việc tập thể dục tương ứng với số thực phẩm được cá nhân hóa. Ví dụ, với một người mặc định nạp vào mỗi ngày 2.000 calo, lượng calo từ một cốc dâu tây cần bốn phút chạy bộ, năm phút bơi hay đạp xe đạp, hoặc mười sáu phút tập yoga mới đốt cháy hết. (Ứng dụng Sage đề cập tới dâu tây thương hiệu Driscoll, nhưng có lẽ cũng đúng với các thương hiệu dâu khác.)
---------------------------------
*Năng lượng cần để đốt calo được tính toán dựa trên một đứa trẻ mười lăm tuổi nặng 110 pound (khoảng 50 kg).
Ts. Rachel Herz/NXB Trẻ