Ngày 23/6/2023, Quốc hội khóa XV thông qua Luật Đấu thầu gồm 10 chương, 96 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2024. Luật có nhiều điểm mới so với Luật Đấu thầu năm 2013, cụ thể:
1. Bổ sung phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu
- Luật bổ sung quy định nhằm quản lý chặt chẽ hơn hoạt động đấu thầu của doanh nghiệp (DN) có vốn của doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Theo đó, ngoài DNNN theo quy định của Luật DN, Luật bổ sung đối tượng DN do DNNN nắm giữ 100% vốn điều lệ tại điểm a, khoản 2, Điều 2.
- Luật xác định rõ phạm điều chỉnh đối với hoạt động lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư kinh doanh, bao gồm: (i) dự án đầu tư có sử dụng đất thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đất đai; (ii) dự án đầu tư thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật quản lý ngành, lĩnh vực (khoản 3, Điều 2).
2. Về các hình thức lựa chọn nhà thầu
- Bổ sung một số trường hợp được áp dụng hình thức chỉ định thầu nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện một số dự án lớn, quan trọng, cấp bách, đồng thời tạo thuận lợi cho hoạt động đấu thầu đối với một số trường hợp đặc thù khác (Điều 23).
- Phân cấp cho Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt; Thủ tướng Chính phủ chỉ quyết định đối với gói thầu có yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh (Điều 29).
- Luật hóa quy định tại Quyết định số 17/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt như: Gói thầu vận chuyển hàng dự trữ quốc gia để cứu trợ, viện trợ trong trường hợp phải giao hàng ngay; gói thầu thuê kho lưu giữ hàng tạm giữ, gói thầu thuê vận chuyển, bốc xếp hàng tạm giữ tại các cảng biển, địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung trong trường hợp chỉ có duy nhất một đơn vị cung cấp dịch vụ trong cảng; gói thầu nhập khẩu vũ khí thể thao phục vụ các câu lạc bộ, trường, trung tâm đào tạo, huấn luyện thể thao tập luyện, thi đấu hàng năm. Luật hóa quy định về hạn mức chỉ định thầu được quy định tại Nghị định số 63/2014/NĐ-CP.
3. Quy định chi tiết về ưu đãi trong mua thuốc
Tại Điều 10, Điều 56, Luật Đấu thầu năm 2023 đưa ra những nội dung mới ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu, cụ thể ưu đãi trong mua thuốc đối với các loại thuốc có xuất xứ Việt Nam; đối với thuốc có ít nhất 3 hãng trong nước sản xuất đáp ứng về tiêu chí kỹ thuật theo quy định của Bộ Y tế và về chất lượng, giá thì chủ đầu tư quyết định việc yêu cầu nhà thầu chào thuốc xuất xứ trong nước đối với mặt hàng này.
4. Sửa đổi mức đảm bảo dự thầu đối với lựa chọn nhà thầu
Tại khoản 4, Điều 14, Luật Đấu thầu năm 2023 quy định cụ thể về mức bảo đảm dự thầu đối với gói thầu xây lắp, hỗn hợp có giá gói thầu ≤ 20 tỷ đồng, gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn có giá gói thầu ≤ 10 tỷ đồng là từ 1 - 1,5% giá gói thầu.
5. Thời hạn hoàn trả bảo đảm dự thầu được rút ngắn còn 14 ngày
Thời gian hoàn trả bảo đảm dự thầu theo khoản 8, Điều 14, Luật Đấu thầu năm 2023 được rút ngắn còn 14 ngày kể từ ngày kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư được phê duyệt.
6. Bổ sung thêm trường hợp không được hoàn trả bảo đảm dự thầu
Tại khoản 9, Điều 14, Luật Đấu thầu năm 2023 bổ sung thêm các trường hợp không được hoàn trả đảm bảo dự thầu đối với: Nhà thầu không tiến hành/từ chối thương thảo hợp đồng (nếu có) trong thời hạn 5 ngày làm việc đối với đấu thầu trong nước và 10 ngày đối với đấu thầu quốc tế, kể từ ngày nhận được thông báo mời thương thảo hợp đồng hoặc đã thương thảo hợp đồng nhưng từ chối hoàn thiện, ký kết biên bản thương thảo hợp đồng, trừ trường hợp bất khả kháng.
7. Bổ sung hành vi cấm thầu
Theo Điều 16, Luật Đấu thầu năm 2023, những sửa đổi, bổ sung cụ thể về hành vi bị cấm thầu trong hoạt động đấu thầu so với Luật Đấu thầu năm 2013 như sau:
a) Quy định về những trường hợp thông thầu tại khoản 3, Điều 16: "Nhà thầu, nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm đã tham dự thầu và đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời thầu nhưng cố ý không cung cấp tài liệu để chứng minh năng lực, kinh nghiệm khi được bên mời thầu yêu cầu làm rõ hồ sơ dự thầu hoặc khi được yêu cầu đối chiếu tài liệu nhằm tạo điều kiện để một bên trúng thầu”, nhờ đó tăng tính minh bạch trong công tác đấu thầu, giúp hạn chế được tình trạng thông thầu.
b) Quy định về những trường hợp cản trở tại khoản 5, Điều 16: có hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở việc đấu thầu qua mạng.
8. Bổ sung thêm vào nội dung kế hoạch lựa chọn nhà thầu; quy định về giá gói thầu
Khoản 8, Điều 39, Luật Đấu thầu năm 2023 cho phép tùy chọn mua thêm đến 30% khối lượng tương ứng trong hợp đồng khi xây dựng kế hoạch lựa chọn nhà thầu.
Khoản 2, Điều 39, Luật Đấu thầu năm 2023 quy định về giá gói thầu: Giá gói thầu bao gồm toàn bộ chi phí để thực hiện gói thầu, kể cả chi phí dự phòng, phí, lệ phí và thuế. Giá gói thầu được cập nhật trong thời hạn 28 ngày trước ngày mở thầu nếu cần thiết; đối với gói thầu chia phần thì ghi rõ giá gói thầu và giá ước tính cho từng phần trong giá gói thầu; đối với gói thầu áp dụng tùy chọn mua thêm quy định tại khoản 8, Điều 39, Luật Đấu thầu năm 2023, giá gói thầu không bao gồm giá trị của tùy chọn mua thêm.
(Còn nữa)
Minh Phượng (TH)
(Sở Tư pháp)