Một trang sử hào hùng

3 giờ trướcBài gốc

Ngày này cách đây 80 năm, ngày 23-9-1945, với dã tâm muốn đô hộ nước ta một lần nữa, thực dân Pháp đã nổ súng tấn công Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta lần thứ hai. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhân dân Nam bộ sục sôi căm thù, đã nhất tề đứng lên, xông pha RA mặt trận, quyết chiến với quân xâm lược, mở ra một trang sử oanh liệt mới: Nam bộ kháng chiến.

NHÂN DÂN NAM BỘ BƯỚC VÀO CUỘC KHÁNG CHIẾN LÂU DÀI

Chỉ 3 tuần sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, ngày 23-9-1945, sáu ngàn quân Pháp dựa vào hơn 1 vạn quân Anh đã trắng trợn gây hấn ở thành phố Sài Gòn. Chúng mưu toan chiếm Nam bộ, làm bàn đạp chiếm cả Việt Nam và Đông Dương.

Nhân dân Nam bộ nổi dậy kháng chiến chống thực dân Pháp.

Từ sau ngày 23-9-1945, mỗi sáng, trong các cuộc họp của Thường vụ Trung ương Đảng do Bác Hồ chủ trì, đều bàn về vấn đề Nam bộ và những ngày sau đó đã phát động toàn dân kháng chiến trường kỳ ủng hộ đồng bào Nam bộ kháng chiến.

Bác Hồ đề nghị Chính phủ có những biện pháp thật cụ thể, từ những việc làm nhỏ, như tìm một số khẩu hiệu rõ ràng, giản dị, dân chúng dễ thực hành trong từng gia đình, làng xóm; kẻ khẩu hiệu, biểu ngữ, làm hũ gạo kháng chiến; tổ chức triển lãm và các hoạt động có thể tạo nguồn tài chính để trợ giúp Nam bộ.

Ngày 26-9-1945, Đài phát sóng Bạch Mai (nay là Đài Tiếng nói Việt Nam) phát đi toàn văn Thư kêu gọi đồng bào Nam bộ của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Nam bộ, khẳng định sự ủng hộ của cả nước đối với các “chiến sĩ và Nhân dân hiện đang hy sinh tranh đấu để giữ vững nền độc lập của nước nhà” và phát đi nhiều lần. Cuối thư là hai câu:

“Nước Nam độc lập muôn năm!

Đồng bào Nam bộ muôn năm!”.

Hưởng ứng lời hiệu triệu của Bác Hồ và Chính phủ, Nhân dân Nam bộ đã triển khai nhiều biện pháp để bảo vệ thành quả cách mạng, ra sức củng cố, xây dựng lực lượng vũ trang. Mặc dù trong tay chủ yếu là những vũ khí thô sơ, song quân và dân Nam bộ với tinh thần “Độc lập hay là chết” đã anh dũng chiến đấu, tiêu hao, tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, hoàn thành tốt nhiệm vụ kìm giữ chúng ở các thành phố và thị xã trong một thời gian dài, tạo điều kiện cho quân và dân cả nước có thêm thời gian để củng cố lực lượng, bước vào cuộc kháng chiến lâu dài.

Nhân kỷ niệm 2 năm Nam bộ kháng chiến, Bác Hồ đã gửi thư cho đồng bào và chiến sĩ Nam bộ, thư có đoạn: “Tôi gửi lời thân ái khen ngợi toàn thể đồng bào và chiến sĩ đang hăng hái chiến đấu.

Đã 2 năm nay, chiến sĩ và đồng bào ta hy sinh nhiều tính mệnh, tài sản, chịu nhiều cực khổ, gian nan. Song lòng yêu nước ngày càng nồng nàn, chí dũng cảm ngày càng bền chặt, sức chiến đấu ngày càng gia tăng, chí quyết thắng ngày càng vững chắc. Các bạn là đội xung phong của dân tộc, con yêu của nước nhà”...

Từ gậy tầm vông, giáo mác, từ những vũ khí thô sơ, ít ỏi, quân và dân Nam bộ đã kiên cường chống lại sức mạnh quân sự hùng hậu của kẻ thù. Kết quả, ngay trong những ngày đầu tái xâm lược nước ta, quân Pháp đã liên tục bị tấn công và bao vây chặt trong thành phố.

Chúng đã bị lâm vào tình trạng khốn đốn: Không điện, không nước, thiếu vũ khí, thiếu lương thực - thực phẩm, thiếu quân và luôn bị quân - dân ta tập kích, tiêu hao, tiêu diệt. Chúng buộc phải tìm cách hoãn binh.

Trong thời gian 4 tháng cuối năm 1945, Bác Hồ đã 4 lần gửi thư cho Nam bộ. Ngoài các lần gửi thư trực tiếp, trong những bài viết khác, có 40 lần Bác nhắc tới những người và việc ở miền Nam với những lời lẽ thật hào hùng và thống thiết. Khắp các địa phương trong cả nước sục sôi “Ủng hộ cuộc kháng chiến anh dũng của đồng bào Nam bộ”, thanh niên nô nức tòng quân, các chi đội Nam tiến gấp rút lên đường vào Nam chiến đấu…

Chiến trường Nam bộ quy tụ sức mạnh của cả nước đứng lên chống thực dân Pháp xâm lược. Với truyền thống yêu nước và ý chí đấu tranh bất khuất, vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong quá trình chống thực dân Pháp xâm lược, tháng 2-1946, trong đợt tôn vinh chiến công vang dội, Bác Hồ đã tặng quân và dân Nam bộ danh hiệu: “Thành đồng Tổ quốc”.

CHIẾN KHU ĐỒNG THÁP MƯỜI - “VIỆT BẮC CỦA MIỀN NAM”

Kỷ niệm ngày Lễ độc lập 2-9-1947 vào lúc kháng chiến ở Nam bộ có nhiều thắng lợi và xem như kỷ niệm 2 năm Nam bộ kháng chiến, Khu 8 và Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam bộ tổ chức lễ lớn tại Đồng Tháp Mười.

Dân quân cứu nước Nam bộ trong những ngày đầu Nam bộ kháng chiến 1945.

Trên lộ dọc kinh Nguyễn Văn Tiếp, được dựng lên khán đài cuộc lễ, nhiều gian phòng trưng bày về thành tích kháng chiến, sản xuất, ủng hộ bộ đội, có nhiều hình ảnh nghệ thuật, tư liệu được phóng to, chụp trực tiếp tại mặt trận Giồng Dứa, Cổ Cò, Ba Tri - Tân Xuân..., gây ấn tượng mạnh cho người xem.

Nhân dân vùng Đồng Tháp Mười và các tỉnh lân cận, tham gia rất đông đảo, phấn khởi, vui tươi. Có cuộc duyệt binh gồm các đơn vị chiến thắng trong năm. Trước hàng ngũ chỉnh tề, quân phục mới, súng cài lưỡi lê, các đồng chí Phạm Ngọc Thuần, đại diện chính quyền, đồng chí Trần Văn Trà, đại diện bộ đội, đồng chí Trần Bạch Đằng, đại diện Mặt trận Việt Minh Nam bộ đã duyệt và chào các lá cờ “Quyết thắng”.

Cuộc lễ đã có ảnh hưởng rất tốt trong Nhân dân, nâng cao tin tưởng, động viên tinh thần tích cực chiến đấu trong bộ đội. Buổi chiều, cuộc lễ đã tan, giặc Pháp mới cho máy bay đến bắn phá thả bom, nhưng không phá được ảnh hưởng cuộc lễ.

Chính tại cuộc lễ này, trước lòng hân hoan tin tưởng của Nhân dân, khí thế uy nghi của bộ đội duyệt binh, Họa sĩ Diệp Minh Châu đã xúc cảm mạnh, tự cắt tay mình lấy máu vẽ trên lụa lấy được của giặc trong trận Giồng Dứa bức tranh Bác Hồ ôm vào lòng 3 thiếu nhi Nam - Trung - Bắc chụm đầu dưới chòm râu thưa của Bác.

Vào giữa năm 1947, đồng chí Lê Duẩn từ Việt Bắc trở vào Nam bộ. Vào cuối năm, đồng chí triệu tập đại biểu các Tỉnh ủy toàn Nam bộ về họp tại kinh Năm Ngàn, nơi căn cứ của Khu 8 ở Đồng Tháp Mười. Lần đầu tiên cuộc Hội nghị có đông đủ các đồng chí trên khắp chiến trường, vui mừng và phấn khởi.

Đồng chí Lê Duẩn đã báo cáo tình hình chung và chủ trương của Trung ương, Xứ ủy lâm thời đã báo cáo tình hình Nam bộ. Cuộc Hội nghị này đã bầu ra Xứ ủy chính thức do đồng chí Lê Duẩn làm Bí thư.

Một lần nữa, sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường vững mạnh. Căn cứ Đồng Tháp Mười, trung tâm đầu não kháng chiến Nam bộ bao gồm: Các Xứ ủy, Ủy ban Kháng chiến hành chánh Nam bộ, Sở Công an Nam bộ, Đài Phát thanh tiếng nói Nam bộ và bên cạnh đó là các cơ quan: Quân sự, chính trị, các binh công xưởng... của Khu 8.

Trung tâm chính trị này đã thu hút nhiều nhân sĩ trí thức, đại biểu nhân dân từ thành phố Sài Gòn ra trao đổi quan điểm, đường lối kháng chiến kiến quốc. Nhiều trí thức từ Pháp về cũng ra bưng biền Đồng Tháp tham gia kháng chiến.

Cơ quan chính trị Khu 8 ngay từ đầu đã tập hợp được nhiều nhân tài thuộc nhiều ngành văn hóa - văn nghệ như các nghệ sĩ sân khấu: Nguyễn Phương Danh (tức Tám Danh), Phan Văn Hai (tức Ba Du), Triệu An (tức Tám Củi), Tư Xe...; các nhà thơ: Nguyễn Bính, Bảo Định Giang, Việt Anh, nhà văn Minh Lộc...; các nhà điện ảnh, nhiếp ảnh có: Mai Lộc, Khương Mễ, Vũ Sơn, An Sơn...; các nhạc sĩ: Nguyễn Hữu Trí, Trần Kiết Tường, Huê Nhu, Phan Vân...; các họa sĩ: Huỳnh Văn Gấm, Hoàng Tuyển, Diệp Minh Châu, Thanh Nha...; các nhà báo: Nguyễn Văn Long, Nguyễn Văn Tư, Hồ Thị Minh, Lê Nguyên Phổ....

Chính Đồng Tháp Mười đã sản sinh ra ngành điện ảnh cách mạng đầu tiên trong cả nước vào cuối năm 1947 với nhiều phim quay ngay từ mặt trận như: Trận Mộc Hóa, Trận La Bang, Chiến dịch Cầu Kè - Trà Vinh, các phim giáo dục và tư liệu như: Trường Quân chính, Binh công xưởng, Phòng Quân nhu Khu 8, Trường Trung học kháng chiến Nguyễn Văn Tố ở miền Tây.

Với tinh thần sáng tạo và khắc phục mọi khó khăn, thiếu thốn, các nhà điện ảnh đã quay, tráng và in được nhiều bản để chiếu cho đồng bào và chiến sĩ xem.

Phòng Chính trị Khu 8 do Nguyễn Văn Long (về sau là Đinh Ngọc Thủy) làm Trưởng phòng; ngành Tuyên truyền do đồng chí Bảo Định Giang phụ trách đã tổ chức nhiều đội chiếu phim đi chiếu cho bộ đội, Nhân dân xem.

Đội ca múa nhạc, sân khấu cải lương trình diễn trong căn cứ, ở các tỉnh và đơn vị, đã vận động Nhân dân tham gia kháng chiến, sản xuất nuôi quân, ủng hộ bộ đội, động viên bộ đội, du kích tích cực giết giặc lập công. Đặc biệt, có đội vũ trang tuyên truyền do đồng chí Bảo Định Giang và Lê Nguyên Phổ phụ trách, quân số lên đến 90 người, đi khắp các vùng xung yếu các tỉnh của Quân khu 8.

Các tờ báo: Tổ quốc của Khu 8, Tiếng súng kháng địch của Khu 9 và Tiền đạo của Khu 7, không những phát hành trong vùng giải phóng mà ra cả thành phố Sài Gòn. Cuộc kháng chiến toàn dân và toàn diện, phát triển theo đúng sự chỉ đạo của Bác Hồ và Trung ương Đảng.

HỒNG LÊ

(tổng hợp)

Nguồn Đồng Tháp : https://baodongthap.vn/chinh-tri/202509/ky-niem-80-nam-ngay-nam-bo-khang-chien-23-9-1945-23-9-2025-mot-trang-su-hao-hung-1049577