Trong những năm gần đây, Trung Quốc liên tiếp hứng chịu nhiều đợt thiên tai nghiêm trọng, đặc biệt là mưa bão lớn kéo dài, gây sạt lở, lũ lụt và mất điện trên diện rộng. Trong khi xe điện đang dần trở thành phương tiện phổ biến tại nhiều thành phố lớn, sự phụ thuộc vào hệ thống điện khiến việc sạc xe trong bối cảnh mất điện trở thành một thách thức đáng kể.
Tuy nhiên, nước này đang triển khai hàng loạt giải pháp để ứng phó, từ hệ thống trạm đổi pin tự động, pin lưu trữ dự phòng, đến xe sạc di động và lưới điện thông minh. Những công nghệ này không chỉ duy trì khả năng sạc pin trong điều kiện khắc nghiệt mà còn giúp củng cố niềm tin vào tương lai của giao thông điện hóa.
Trạm đổi pin vẫn vận hành dù mất điện
Không riêng EVOGO, các hệ thống đổi pin tự động của NIO Power, Aulton hay CATL đều được trang bị hệ thống lưu trữ năng lượng (ESS), giúp duy trì hoạt động ngay cả khi lưới điện chính ngưng trệ. Theo Reuters, CATL lên kế hoạch xây dựng thêm 1.000 trạm đổi pin vào năm 2025, tiến tới 10.000 trạm vào năm 2030.
NIO là hãng tiên phong trong việc triển khai công nghệ đổi pin – giải pháp cho phép người dùng thay pin đã cạn bằng một pin đã được sạc đầy chỉ trong 3–5 phút, nhanh không kém một lần tiếp nhiên liệu truyền thống.
Tính đến tháng 6/2024, NIO đã đưa vào hoạt động hơn 2.432 trạm đổi pin trên khắp Trung Quốc, trong đó 804 trạm đặt tại các tuyến đường cao tốc chính. Mạng lưới này không chỉ giúp giảm bớt nỗi lo về phạm vi di chuyển của xe điện mà còn mở ra khả năng đi đường dài thuận tiện hơn bao giờ hết.
Đáng chú ý, mỗi trạm đổi pin cũng đồng thời là một kho lưu trữ năng lượng độc lập. Với khoảng 23 viên pin luôn được sạc đầy (dung lượng mỗi viên từ 75–100 kWh), một trạm có thể tích trữ 1,7–2,3 MWh điện. Nhờ lượng pin này, trạm có thể tiếp tục phục vụ người dùng ngay cả khi bị mất kết nối với lưới điện, đóng vai trò như một “bộ đệm năng lượng” trong điều kiện khẩn cấp như bão lớn hay mất điện kéo dài.
Một chiếc xe Nio tại trạm thay pin ở Hải Khẩu, Hải Nam, Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg
Trạm lưu động, pin tích trữ hỗ trợ mùa mưa bão
Ngoài trạm cố định, nhiều thành phố như Thâm Quyến, Quảng Châu đã triển khai các xe tải sạc di động – mô hình "trạm sạc lưu động" có thể nhanh chóng đến các khu vực bị mất điện. Những xe này được trang bị pin khổng lồ hoặc máy phát điện, dần thay thế bằng pin sạch để giảm khí thải.
Đồng thời, Trung Quốc đẩy mạnh tái sử dụng pin cũ từ xe điện để lắp vào hệ thống lưu trữ năng lượng cho các trạm sạc. Nhờ đó, các trạm có thể nạp điện khi lưới còn hoạt động và tiếp tục phục vụ khi mất điện.
Nhìn về tương lai, Trung Quốc thậm chí còn đang phát triển các phương tiện sạc di động tự hành (MESCV). Những phương tiện này có thể tự di chuyển đến một chiếc xe điện bị mắc kẹt mà không cần người điều khiển, thể hiện một cách tiếp cận tiên phong trong việc tự động hóa hoạt động ứng phó khẩn cấp. Đáng chú ý, các đơn vị này còn có thể đóng vai trò là nguồn điện dự phòng cho các nhu cầu lớn hơn, làm mờ ranh giới giữa hỗ trợ phương tiện và cứu trợ thiên tai nói chung.
Pin dự phòng tự lái được đưa đến một trạm sạc đông đúc ở Trung Quốc (Ảnh: newatlas)
Người dân được cảnh báo sớm để chủ động sạc xe
Vào mùa bão, các hãng xe điện lớn như NIO, Tesla hay BYD đều gửi thông báo qua ứng dụng điện thoại, khuyến nghị người dùng sạc đầy pin trước khi bão đổ bộ. Việc này giúp xe vẫn có thể vận hành bình thường trong vài ngày mà không cần sạc lại.
Xây lưới điện thông minh, giảm phụ thuộc hệ thống lớn
Để tăng khả năng chống chịu với thiên tai, Trung Quốc đang đầu tư mạnh vào các lưới điện phân tán (microgrid) và hệ thống thông minh tích hợp pin dự phòng và nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời. Những lưới nhỏ này có thể hoạt động độc lập khi lưới chính gặp sự cố.
Mất điện làm chững đà mua xe xanh
Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Energy (2024), mỗi lần mất điện diện rộng khiến số lượng xe điện đăng ký mới tại Trung Quốc giảm từ 1–1,1% trong tháng kế tiếp. Các chuyên gia cảnh báo nếu mất điện tiếp diễn nhiều lần, tiến trình chuyển đổi sang phương tiện sạch có thể bị chậm lại 4–5 năm.
Với sự phát triển mạnh mẽ của trạm đổi pin tự động, xe sạc lưu động, pin ESS và lưới điện phân tán, Trung Quốc đang từng bước xây dựng một hệ sinh thái xe điện có khả năng thích ứng cao với thiên tai.
Hoàng Kiên