Mưa lũ, sạt lở khắp miền Trung, Tây Nguyên: Tia sáng giữa biển lũ đen

4 giờ trướcBài gốc

Sau một đêm đằng đẵng thức trắng vì Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa) mưa như trút khiến lũ từ tứ phía ào ào đổ về, sáng 20/11, chị Phan Thị Liên Châu (32 tuổi, phường Ngọc Hiệp) choáng váng nhìn nửa tầng một căn nhà trên đường Hương Lộ chìm trong biển nước.

2 chiếc ôtô, 2 xe tải, 2 máy massage, 1 máy chạy bộ, 3 tủ lạnh, 1 tủ mát cùng toàn bộ kệ bếp, tivi, giường tủ gần như "mất dạng" dưới dòng nước đục ngầu. Chị càng thêm xót ruột khi 3 kho hàng chứa vật dụng trang trí của công ty cũng ngập quá nửa, thiệt hại chưa thể thống kê.

Sinh ra và lớn lên ở Nha Trang, nữ giám đốc công ty tiệc cưới Vihara Chou - Wedding Planner & Decor chưa từng chứng kiến cơn lũ nào ám ảnh đến vậy.

"Ba mẹ tôi kể năm 1993, cũng là năm tôi chào đời, có một trận lũ lớn nhất họ từng thấy. Thế mà đợt lũ lần này thậm chí còn khủng khiếp hơn", chị Châu run run nói với Tri Thức - Znews.

Lũ dữ bủa vây, điện mất toàn khu vực, sóng điện thoại chập chờn. Đêm xuống, gia đình chị Châu ngồi quây lại trên tầng hai, dưới ánh nến dịu hắt. Đây là lần hiếm hoi mọi người ngồi nói chuyện mà tay không cầm điện thoại, trong lòng đều thầm nguyện nước mau rút.

Sáng 21/11, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết lũ các sông Nam Trung Bộ vẫn trên báo động 3 (BĐ3) làm 43 người chết, 9 người mất tích và hơn 67.700 nhà dân tại 114 xã, phường của Khánh Hòa, Gia Lai, Đắk Lắk bị ngập. Số người chết tăng thêm hai so với chiều hôm trước, trong đó Đắk Lắk 16 người, Khánh Hòa 14 người, Gia Lai 5 người.

Nha Trang vốn nổi tiếng là thành phố biển hiền hòa, nhưng trận mưa xối xả kéo dài từ ngày 16/11 đã nhấn chìm nhiều khu vực, đường biến thành sông, giao thông tê liệt. Với nhiều người dân sinh sống lâu năm, đây là lần đầu tiên họ chứng kiến trận lũ kinh hoàng như vậy.

9h ngày 20/11, Đài khí tượng thủy văn tỉnh Khánh Hòa ghi nhận mực nước trên sông Dinh Ninh Hòa tại trạm Ninh Hòa là 6,73 m, trên mức BĐ3 là 1,03 m, đã vượt mức lịch sử năm 1986. Hàng loạt cung đường huyết mạch tại thành phố như Võ Nguyên Giáp, đường 23 Tháng 10, 19 Tháng 5, 2 Tháng 4… chìm trong biển nước. Ngay cả khu vực được cho là vị trí cao như Siêu thị Go! (phường Tây Nha Trang) cũng không thoát khỏi cảnh lụt.

4h sáng, sau một đêm thấp thỏm lo âu, chỉ ngủ được vài tiếng khi ngoài trời mưa không dứt, anh Lợi bàng hoàng nhìn xuống khu vực xung quanh từ căn hộ của mình. Một biển nước mênh mông, hàng chục xe hơi bị nhấn chìm tận nóc, trôi dạt nằm gần đường C1, hơn chục chiếc khác tụ lại thành cụm trên đường 19 Tháng 5.

"Lũ về bất ngờ như một vết cắt, chia đôi vùng đất vốn yên bình phường Tây Nha Trang và khu trung tâm", anh Lợi xót xa.

Khi nước lũ dần rút tại các khu vực của Nha Trang sáng 21/11, tầng một căn nhà ở phường Ngọc Hiệp của chị Liên Châu ngổn ngang đồ đạc, bùn đóng lại quánh đặc trên nền đất. Nén tiếng thở dài, cả gia đình bắt tay vào dọn dẹp "tàn tích" của trận lũ lịch sử.

"Thiệt hại không biết bao nhiêu mà kể. Nhưng tôi tự nhủ dẫu sao mình vẫn còn may mắn hơn nhiều người", chị Châu nói, trong lòng vẫn canh cánh nỗi sợ nước sẽ lại dâng khi các đập tiếp tục xả lũ.

Ở phía Đông Đắk Lắk (Phú Yên cũ), chưa bao lâu sau khi chịu sự tàn phá của bão số 13 Kalmaegi, người dân lại chứng kiến cảnh lũ lụt chưa từng thấy. Những cuộc gọi, tin nhắn cầu cứu từ người dân vùng ngập sâu, bị cô lập liên tục đổ dồn đến các số trực chiến của lực lượng chức năng và đội cứu hộ.

Trưa 19/11, trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã ban hành cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai cấp 4 đối với khu vực phía Đông tỉnh Đắk Lắk. Chiều cùng ngày, thủy điện Sông Ba Hạ ghi nhận mức xả kỷ lục 16.100 m3/s - là mức xả cao nhất kể từ khi nhà máy đưa vào hoạt động năm 2009.

Đến đêm, lũ trên sông Ba tại trạm Củng Sơn lên mức 40,97 m, vượt BĐ3 khoảng 6,47 m, và trên đỉnh lũ lịch sử năm 1993 hơn 1 m. Lượng mưa kỷ lục đã gây ngập lụt cục bộ, sạt lở đất và chia cắt giao thông tại nhiều xã từ vùng núi đến đồng bằng ven biển.

Đỉnh điểm, ngày 20/11, lũ đã nhấn chìm 85.000 ngôi nhà trên toàn tỉnh Đắk Lắk, trong đó hơn 400 căn bị sập hoàn toàn, khiến 12.800 hộ dân bị cô lập và hơn 15.300 lượt hộ phải di dời khẩn cấp.

Nhiều khu vực tại Quy Nhơn cũ (nay thuộc tỉnh Gia Lai) cũng chìm trong biển nước từ sáng 19/11. Nước lên nhanh trong đêm do mưa lớn cùng thủy điện xả lũ khiến nhiều người dân không kịp di tản, nhiều người phải leo lên nóc nhà cầu cứu khi nước cuồn cuộn đổ về.

Sáng 20/11, trước diễn biến phức tạp của mưa lũ khu vực phía Đông tỉnh Gia Lai, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai đã huy động xe thiết giáp và các loại xe đặc chủng, phương tiện bay tham gia cứu hộ. Theo thống kê sơ bộ vào cùng ngày, mưa lũ đã khiến 19.200 nhà dân bị ngập sâu trên 1,5 m, nhiều nơi ngập từ 2-3 m, phân bố rộng trên toàn tỉnh.

Trong cao điểm của đợt bão lũ vừa qua, Khánh Hòa, đặc biệt là TP Nha Trang cũ, cùng hai tỉnh Đắk Lắk và Gia Lai, đã trải qua những giờ phút nghẹt thở khi hàng loạt khu dân cư chìm sâu trong biển nước, giao thông tê liệt hoàn toàn và hàng trăm hộ dân bị cô lập.

Đối mặt với tình huống hiếm thấy trong nhiều năm, chính quyền địa phương kích hoạt mức ứng phó khẩn cấp, huy động cứu hộ tổng lực từ quân đội, công an, biên phòng, đến dân quân tự vệ, lực lượng phòng cháy chữa cháy, thanh niên xung kích và cả những người dân địa phương dày dạn kinh nghiệm.

Bộ Quốc phòng cũng huy động hơn 18.000 lượt cán bộ, chiến sĩ; Bộ Công an huy động hơn 17.600 nhân lực và hơn 3.200 phương tiện tham gia cứu hộ.

Tất cả được quán triệt theo mệnh lệnh đanh thép do Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo lúc 2h ngày 20/11 (giờ Hà Nội): "Tuyệt đối không được để tình trạng người dân bị cô lập trong nhà, trên nóc nhà kêu cứu mà không được cứu giúp kịp thời".

Không chỉ lực lượng mặt đất được tăng cường, Thủ tướng còn yêu cầu huy động phương tiện đặc chủng như trực thăng và thiết bị bay không người lái (UAV) để tiếp cận vùng bị cô lập, sơ tán dân và vận chuyển lương thực cứu trợ.

Tại Nha Trang, nơi nhiều khu phố phường Tây, Nam Nha Trang ngập sâu hơn 1 m, cuộc chiến chống lũ diễn ra xuyên đêm. Tổ công tác thuộc Phòng PC07, Công an tỉnh Khánh Hòa, chia thành từng mũi nhọn, liên tục vượt qua dòng nước xiết. Cano, xuồng máy và cả những chiếc ghe tạm của người dân được tận dụng triệt để. Trong những ngày dữ dội nhất, bộ đội lội nước đến bầm chân.

Con hẻm tại đoạn chợ Ga trên đường 23 Tháng 10, hình ảnh chiến sĩ PC07 lọ mọ ghi chép lại từng cuộc gọi, địa chỉ người dân cần cứu trợ hay công an phường Tây Nha Trang một tay bế em bé đang khóc khỏi dòng nước lũ, tay còn lại tìm kiếm địa chỉ ngập tiếp theo được chia sẻ thắt tim người xem.

Trên các tuyến đường bị ngập và sạt lở tại Đắk Lắk, Gia Lai cán bộ công an tỉnh dập dềnh trên ca nô, nhiều lần tiếp cận nhà dân bị cô lập, gọi từng hộ: "Ai còn ở trong nhà, bình tĩnh, chúng tôi tới". Đơn vị không bỏ sót gia đình nào, lập chốt kiểm soát ở vùng nguy hiểm tại Quốc lộ 27, đoạn qua ngã 3 Yang Ré, điều tiết giao thông để người dân di chuyển an toàn sáng 21/11.

Bên cạnh nỗ lực của lực lượng chức năng, sự hỗ trợ từ cộng đồng đã tạo nên một mạng lưới cứu hộ bền chặt. Người dân địa phương dày dặn kinh nghiệm đường sá trở thành những "hoa tiêu" dẫn đường, cho mượn phương tiện, tham gia kéo dây và đứng trên các điểm cao để phát tín hiệu.

Các nhóm thiện nguyện cũng nhanh chóng vào cuộc, cung cấp thực phẩm, nước uống và vật dụng thiết yếu cho người sơ tán và cả lực lượng chức năng.

Trong những ngày Quy Nhơn "ngập chưa từng thấy", Lương Vĩnh Long Nhật (23 tuổi, Huế) cùng 6 thành viên khác trong đội SOS 38 Hà Tĩnh đã có mặt ở khu Long Vân (phường Quy Nhơn Bắc), lập tức tham gia cứu hộ người dân cùng lực lượng công an, quân đội.

Cả đội lao vào vùng lũ dữ, leo lên từng mái nhà, gỡ từng viên ngói, đỡ từng người già và trẻ em đang mặc kẹt xuống thuyền để đưa đến nơi an toàn. Nước càng dâng, hành động của cả nhóm càng gấp rút với mục tiêu cứu được nhiều người nhất có thể.

Nhóm phối hợp với lực lượng địa phương, khoanh vùng ngập sâu nhất tại các phường Quy Nhơn Bắc, Quy Nhơn Tây để rà quét và cứu hộ từng nơi, với phương châm không bỏ sót bất kỳ ai.

Đến đêm, nhóm của Long Nhật giải cứu thành công cặp vợ chồng ngoài 70 tuổi tại phường Quy Nhơn Bắc, bị mắc kẹt trong căn nhà khóa kín cửa. "Tôi không biết diễn tả cảm xúc thế nào. Ánh mắt của ông bà vừa vui mừng, nhưng cũng ngập tràn sợ hãi sau thời gian bị cô lập. Nếu lúc đó chúng tôi không bơi vào sâu trong nhà để kiểm tra, có thể họ sẽ chết", Long Nhật xót xa kể.

Sau 3 ngày, đội của Long Nhật đã liên tục di chuyển khắp các khu vực, cứu hộ hơn 300 người dân. Ngay khi lũ ở Quy Nhơn cũ (Gia Lai) rút dần, cả đội di chuyển đến phường Tuy Hòa và phường Bình Kiến (tỉnh Đắk Lắk) - nơi là tâm lũ và bà con đang kêu cứu.

Lớn lên ở Huế, Long Nhật đã quen với lũ lụt hàng năm. Nhưng khi đến cứu hộ ở Đắk Lắk, anh không khỏi đau lòng trước hoàn cảnh của người dân. Có những người mắc kẹt khi thấy đội của Long Nhật đến đã rơi nước mắt, thốt lên rằng “nếu không có đội cứu hộ, chắc chúng tôi không thoát nổi”.

"Khi đến từng nhà, tôi không kịp hỏi tên từng người được bế xuống thuyền, chỉ thấy đôi mắt sợ hãi lẫn hạnh phúc, cùng đôi bàn tay run lẩy bẩy vì ngấm nước lạnh", Long Nhật nói.

Không chỉ mang thuyền và những vật dụng cứu hộ, Long Nhật còn mang theo một trạm sạc pin di động - món đồ anh sắm trong đợt Huế ngập lụt lịch sử hồi tháng 10. Anh không ngờ, bà con vùng lũ cần đến nó nhiều như vậy.

"Tôi vừa hô to 'có ai cần sạc không', mà bà con bỏ luôn đồ ăn uống, lội dòng nước ngập ngang bụng để chạy tới sạc nhờ. Có một chú vừa cắm sạc vừa òa khóc vì xúc động", Long Nhật chia sẻ.

Trung bình mỗi ngày, các thành viên trong đội ngâm nước 18 tiếng để kịp hỗ trợ bà con. Mỗi bữa, nhóm ăn vội chút bánh mì, đồ ăn nhẹ rồi lên đường tiếp. Dù vậy, Long Nhật nói rằng niềm vui khi giúp đỡ người khác là động lực lớn giúp anh càng hăng hái.

20h tối 21/11, sau một ngày dài cứu hộ tại Bình Kiến (Đắk Lắk), anh chàng 23 tuổi chỉ kịp thay bộ đồ ướt sũng đã ngâm nước từ sáng rồi di chuyển đến chỗ nghỉ tạm. Nhóm 7 người lúc đi giờ chỉ còn 3 thành viên, vì một chiếc thuyền đã bị rách hỏng khi cứu trợ ở Gia Lai.

Đều làm trong ngành du lịch ở Quy Nhơn, Bùi Vinh Quang (sinh năm 1989) và một số người bạn đau xót khi chứng kiến địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề bởi trận lụt nghiêm trọng. Không thể ngồi yên, sáng 19/11, nhóm bạn quyết định đứng ra kêu gọi quyên góp nhu yếu phẩm, thực phẩm cho người dân vùng bị cô lập.

"Chúng tôi quyết định chỉ trong chớp nhoáng. Ngoài một đội phản ứng nhanh sử dụng ca nô đi giúp người sơ tán khỏi vùng ngập, số còn lại thu gom đồ mọi người gửi tặng, chia thành các túi nhỏ rồi cùng nhau đưa đến các địa điểm như Long Vân, Tuy Phước, bệnh viện, làng trẻ SOS...", Quang kể.

Ý tưởng nhanh chóng được một khách sạn trên đường An Dương Vương hưởng ứng, cho mượn không gian làm điểm tập kết đồ. Hàng trăm sinh viên Đại học Quy Nhơn, người dân lân cận cũng kéo tới hỗ trợ, có lúc lên tới 200 người. Ngoài các túi nhu yếu phẩm gồm mì, bánh ngọt, nước, sữa, nhóm còn tổ chức nấu cơm nóng, luộc trứng và chia thành các suất nhỏ.

Đợt bão lũ khốc liệt nhất nhiều năm qua này để lại nhiều mất mát lớn lao, nhưng cũng vẽ nên một bức tranh về sức sống mãnh liệt của cộng đồng. Từ sự quả cảm không mệt mỏi của những người lính, công an, đến sự kiên cường của người dân, sự xả thân của những nhóm tình nguyện. Tất cả đã tạo nên một sợi dây vô hình kết nối và nâng đỡ miền Trung - Tây Nguyên đi qua mưa lũ.