Mua nhà ở xã hội: Cẩn trọng ma trận 'cò mồi'

27 phút trướcBài gốc

Hàng trăm người có mặt tại khu vực nhận hồ sơ dự án nhà ở xã hội CT3 Kim Chung (Đông Anh, Hà Nội) chờ xuyên đêm để giữ chỗ nộp hồ sơ sáng 17/11. Ảnh: INT

Giấc mơ sở hữu căn hộ nhà ở xã hội vốn dành cho người thu nhập thấp đang trở thành cuộc đua đầy rủi ro khi nhiều “bẫy” rủi ro bủa vây từ mạng xã hội đến cổng dự án. Những chiêu trò bán suất, thu phí làm hồ sơ, đặt cọc trái phép… khiến không ít người rơi vào cảnh mất tiền, mất luôn cơ hội mua nhà.

Nhu cầu lớn, nguồn cung nhỏ giọt

Thời gian gần đây, tại nhiều thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, Huế hay Đà Nẵng, mỗi khi một dự án nhà ở xã hội được mở bán, thông tin lập tức lan tràn trên mạng xã hội. Hàng chục hội nhóm mang tên “Hỗ trợ mua nhà ở xã hội”, “Suất ngoại giao”, “Nhận làm hồ sơ” mọc lên chỉ trong vài giờ, thu hút lượng người quan tâm, và theo dõi lớn.

Nguyên nhân sâu xa, theo các chuyên gia, là sự chênh lệch quá lớn giữa nhu cầu thật và áp lực nguồn cung. Nhà ở thương mại ngày càng xa tầm với của người thu nhập thấp. Trong khi đó, các dự án nhà ở xã hội triển khai chậm, số lượng căn phân bổ ít, thủ tục xét duyệt lại phức tạp.

Anh Nguyễn Quốc T., công nhân khu công nghiệp ở Bắc Ninh, chia sẻ: “Lương vợ chồng tôi mỗi tháng được 18 triệu đồng. Muốn mua một căn 50m² giá thương mại thì vay đến 20 năm cũng chưa chắc nổi. Nghe nói có suất nhà ở xã hội nên thử tìm hiểu, nhưng vừa hỏi trong nhóm Facebook được mấy phút là có người nhắn riêng đề nghị ‘giữ chỗ’ với 80 triệu đồng. Tuy nhiên tôi cũng không dám xuống tiền vì rất hoang mang, sợ bị lừa”.

Khảo sát trên các nền tảng mạng xã hội cho thấy thị trường nhà ở xã hội đang bị bao phủ bởi một “ma trận” thông tin hỗn loạn, trong đó nổi lên ba chiêu trò phổ biến nhất mà cò mồi sử dụng để đánh vào sự thiếu hiểu biết và tâm lý nóng vội của người mua.

“Bẫy” bủa vây

Chiêu trò thứ nhất là bán suất “ngoại giao dự án”, kèm lời mời gọi giữ chỗ bằng vài chục triệu đồng. Nhiều môi giới tự xưng có “quan hệ nội bộ”, “suất cán bộ”, thậm chí “suất công ty”, rồi chào bán lại với mức giá từ 50 đến 200 triệu đồng. Chỉ cần người mua chuyển khoản hoặc giao tiền mặt, họ sẽ “giữ chỗ” và “cam kết có nhà”.

Tuy nhiên, theo quy định pháp luật, hoàn toàn không tồn tại khái niệm mua bán suất trong nhà ở xã hội. Mọi giao dịch thu tiền khi chủ đầu tư chưa công bố mở bán đều là hành vi trái phép. Vì thực hiện thông qua giấy viết tay hoặc tin nhắn cá nhân, người mua không có bất kỳ cơ sở pháp lý nào để đòi lại tiền nếu xảy ra tranh chấp.

Chiêu trò thứ hai là làm hồ sơ trọn gói, bao đậu xét duyệt. Đây là dạng dịch vụ hướng tới những người không nắm rõ thủ tục hoặc lo ngại hồ sơ của mình chưa đạt yêu cầu. Với mức phí từ 5 đến 30 triệu đồng, môi giới cam kết “đậu 100%”, thậm chí mạnh miệng khẳng định “bao có nhà”.

Đằng sau những lời quảng cáo ấy là một chuỗi nguy cơ pháp lý: không ít trường hợp bị môi giới tự ý làm giả giấy xác nhận thu nhập, giấy xác nhận tình trạng nhà ở hoặc các tài liệu liên quan. Nếu cơ quan chức năng phát hiện dấu hiệu gian lận, người đứng tên hồ sơ không chỉ bị loại khỏi danh sách mà còn có thể bị tước quyền mua nhà ở xã hội trong những năm tiếp theo, kèm theo rủi ro bị xử phạt do sử dụng giấy tờ không hợp lệ.

Chiêu trò thứ ba là dẫn đi xem nhà mẫu rồi thu tiền đặt cọc trái phép. Một số môi giới đưa khách đến căn hộ mẫu, ăn mặc chỉn chu, tự giới thiệu là nhân viên chủ đầu tư và tạo cảm giác rất chuyên nghiệp. Sau khi tham quan, họ đề nghị người mua đặt cọc “thiện chí” từ 10 đến 30 triệu đồng để giữ căn, với lý do “nguồn cung có hạn, sắp hết căn đẹp”.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều dự án chưa hề được phép thu tiền đặt cọc ở giai đoạn đó, và chủ đầu tư cũng không ủy quyền cho bất kỳ cá nhân nào nhận tiền thay mặt. Khi người mua phát hiện mình bị lừa, khoản tiền đặt cọc gần như không thể thu hồi.

Thống kê không chính thức từ các nhóm người mua nhà cho thấy, mỗi năm có hàng trăm trường hợp mất tiền vì cò mồi, nhưng rất ít người dám tố cáo vì giao dịch không có chứng từ. Chị Lê Mai H. (Hà Đông, Hà Nội) kể: “Tôi nộp cho một người tự xưng nhân viên dự án 10 triệu đồng để giữ chỗ. Hai tháng sau dự án công bố danh sách trúng thì không có tên mình. Gọi lại thì người đó chặn số. Giờ tôi mất cả tiền lẫn cơ hội nộp hồ sơ lần đó”.

Tệ hơn, nhiều người bị lôi kéo sử dụng hồ sơ giả, dẫn đến nguy cơ bị xử phạt, bị công an mời làm việc, thậm chí phải chịu trách nhiệm hình sự nếu hồ sơ giả mạo quá nghiêm trọng.

Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng phòng Luật sư Tinh Thông Luật, nhà ở xã hội là mô hình được thiết kế cho nhóm yếu thế, người thu nhập thấp, công nhân, người chưa có nhà. Nhưng khi bị thổi thành “thị trường suất”, chính sách an sinh dễ bị biến dạng. Người cần nhà thực sự lại tụt xuống cuối hàng, còn trường hợp có tiền lại chen lên đầu.

Theo luật sư, một giao dịch liên quan đến nhà ở xã hội chỉ được xem là hợp pháp khi đáp ứng đầy đủ ba điều kiện: phải có thông báo chính thức từ Sở Xây dựng hoặc chủ đầu tư; hợp đồng mua bán được ký trực tiếp với chủ đầu tư và có dấu xác nhận cùng biên lai thu tiền; đồng thời tuyệt đối không phát sinh bất kỳ khoản “chi phí ngoài” nào cho cá nhân trung gian. “Người dân cần thực sự tỉnh táo. Chỉ một lần nghe lời cò mồi, hậu quả có thể kéo dài nhiều năm”, ông nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, để ngăn chặn ma trận cò mồi đang bủa vây người mua, các cơ quan quản lý cần triển khai đồng bộ nhiều biện pháp. Trước hết, thông tin về nhà ở xã hội, từ danh sách dự án, tiêu chí xét duyệt đến thời điểm mở bán phải được công khai và cập nhật thường xuyên, tránh để người dân rơi vào tình trạng “mù thông tin” rồi tìm đến nguồn tin không chính thống.

Song song đó, việc xử lý môi giới chui cần được siết chặt hơn, đặc biệt là các nhóm rao bán suất tràn lan trên mạng xã hội. Quy trình xét duyệt hồ sơ cũng cần được rút ngắn, tích hợp trực tuyến để người dân không phải phụ thuộc vào dịch vụ trung gian. Và quan trọng hơn cả, việc tăng nguồn cung nhà ở xã hội sẽ giúp giảm dần “đất sống” của cò, đưa chính sách an sinh này về đúng mục tiêu ban đầu.

Luật sư Diệp Năng Bình phân tích: “Nhiều người nghĩ rằng đưa vài chục triệu đồng đặt cọc thì có thể lấy lại nếu không mua được. Nhưng trong nhà ở xã hội, hợp đồng đặt chỗ thông qua môi giới chui hoàn toàn vô hiệu, vì chủ đầu tư không ủy quyền thu tiền. Khi xảy ra tranh chấp, người dân rất khó đòi lại tiền”.

Hà Trang

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/mua-nha-o-xa-hoi-can-trong-ma-tran-co-moi-post757599.html