Mực ống một nắng
Một nắng tạo nên đặc sản
Ông Nguyễn Thanh Lịch - một lão ngư ở phường Phan Thiết kể rằng, khởi nguồn của mực một nắng bắt đầu một cách rất tình cờ. Ngư dân đánh bắt được nhiều mực nhưng không kịp tiêu thụ trong ngày, nên phơi khô. Trong lúc phơi dở dang 1 ngày, có người nướng ăn và bất ngờ phát hiện hương vị thơm ngon. Từ đó, món ăn nhanh chóng lan truyền, trở thành đặc sản được ưa chuộng, dù không ai còn nhớ chính xác thời điểm bắt đầu.
Theo các hộ chế biến, mực một nắng có thể làm từ mực ống, mực lá hoặc mực nang nhưng nhất thiết phải tươi. Sau khi làm sạch, bỏ nội tạng, mực được rửa bằng nước biển rồi đem phơi dưới nắng gắt 1 ngày. Thành phẩm đạt chuẩn có bề mặt khô ráo vừa phải, thịt dẻo, màu trắng ngà (mực ống, mực lá) hoặc trắng đục (mực nang). Sau đó, mực được cấp đông để bảo quản được lâu mà vẫn giữ vị. Nếu phơi thêm nhiều nắng cho mực khô cứng, thì bảo quản lâu hơn và cần phải cấp đông. Tương tự, cá thu một nắng cũng phải chọn cá thật tươi, làm sạch, cắt lát, ướp muối, bột ngọt và có thể thêm ớt tùy theo khẩu vị cay hay không cay. Cá được phơi đúng một nắng, cho ra thớ thịt chắc, mềm, ngọt. Người dùng chiên cá vàng ăn cùng mắm tỏi ớt hay xốt cà chua đều dậy hương vị.
Ngày nay, mực một nắng và cá thu một nắng không chỉ là món ăn quen thuộc của người dân miền biển mà còn được khách phương xa chọn làm quà. Đặc biệt, mực một nắng từng được chuyên trang ẩm thực Taste Atlas xếp vào Top 10 món mực ngon nhất thế giới, góp phần khẳng định thương hiệu ẩm thực biển của Lâm Đồng.
Cá thu một nắng
Phân biệt hàng chuẩn và giả một nắng
Một số mặt hàng lợi dụng thương hiệu một nắng nhưng quy trình chế biến không đúng chuẩn, làm khách hàng dễ nhầm lẫn. Vậy làm thế nào để nhận biết đâu là mực, cá thu một nắng thật?
Chị Trần Thị Trang - tiểu thương chuyên bán mực ở Phan Thiết chia sẻ: Mực một nắng thật có thân se khô, thịt dẻo. Một mặt mực có màu trắng ngà và đục (đối với mực ống, mực lá) hoặc trắng đục (đối với mực nang), mặt còn lại trên da xuất hiện những chấm đen và chấm hồng nhạt li ti, đây là dấu hiệu làm từ mực tươi. Bởi mực tươi mới giữ được lớp chấm này. Giá mực một nắng từ 600.000 đồng/kg trở lên, tùy loại, kích cỡ và mùa vụ. Cá thu một nắng có lát cá săn chắc, khô ráo, không phảng phất mùi tanh, giá khoảng 350.000 đồng/kg và dao động theo mùa.
Theo một số tiểu thương, hàng giả một nắng thường không hề phơi nắng mà chỉ rửa sạch, để ráo nước rồi cấp đông. Khi rã đông, loại này chảy nước nhiều, thịt cá, mực không săn chắc, hương vị không đặc trưng như hàng một nắng thật; giá rẻ hơn rõ rệt, khoảng 300.000 - 350.000 đồng/kg với mực, 250.000 đồng/kg với cá thu. Tuy nhiên, cũng có trường hợp hàng giả một nắng được bán ngang giá hàng chuẩn, khiến người mua mất tiền oan.
Để thưởng thức trọn vẹn hương vị đặc sản, người mua nên quan sát kỹ màu sắc, độ khô, số lượng con trong mỗi kg. Thêm vào đó, ưu tiên chọn mua tại những địa chỉ uy tín, quen biết để yên tâm về chất lượng.
Trang Hiếu