Thông tin về quyền lợi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện cho người dân. Ảnh: Duy Nguyễn.
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, cùng các văn bản hướng dẫn đã quy định về việc thay đổi phương thức đóng và mức thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, giúp người dân chủ động hơn trong việc tham gia và tối ưu quyền lợi.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức, cho phép công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc có thể tham gia. Người tham gia có quyền lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.
Về mức đóng, theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện là 22% thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội. Người tham gia có thể lựa chọn thu nhập làm căn cứ đóng.
Trong đó, mức thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn (hiện mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn là 1,5 triệu đồng/tháng). Cụ thể mức đóng thấp nhất là: 22% x 1,5 triệu đồng/tháng = 330.000 đồng/tháng.
Mức cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng (hiện mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở là 2,34 triệu đồng/tháng). Như vậy, mức đóng cao nhất là: 22% x 2,34 triệu đồng/tháng = 514.800 đồng (20 lần mức tham chiếu tương ứng 10.296.000 đồng/tháng).
Người tham gia được chọn một trong các phương thức đóng sau: Hằng tháng, 3 tháng một lần; 6 tháng một lần; 12 tháng một lần. Họ cũng có thể đóng một lần cho nhiều năm về sau (nhưng không quá 5 năm một lần); hoặc một lần cho thời gian còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu (khi đã đủ tuổi nghỉ hưu nhưng còn thiếu không quá 5 năm).
Sau khi đã lựa chọn một phương thức và mức đóng ban đầu, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có quyền thay đổi cho phù hợp với điều kiện của mình. Việc thay đổi chỉ được thực hiện sau khi người tham gia đã hoàn thành xong phương thức đóng và mức thu nhập đã chọn trước đó.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam ví dụ, nếu một người đã chọn phương thức đóng 6 tháng một lần, thì sau khi đóng đủ tiền cho chu kỳ 6 tháng đó, họ có thể yêu cầu thay đổi sang phương thức đóng 12 tháng, hoặc thay đổi mức thu nhập làm căn cứ đóng cho chu kỳ tiếp theo.
Người tham gia có yêu cầu thay đổi cần nộp "Tờ khai điều chỉnh thông tin tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện" cho cơ quan Bảo hiểm xã hội. Cơ quan Bảo hiểm xã hội sẽ tiếp nhận và thực hiện việc điều chỉnh theo yêu cầu của người tham gia.
Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, việc cho phép thay đổi linh hoạt phương thức và mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân. Người tham gia có thể điều chỉnh kế hoạch đóng góp dựa trên sự thay đổi về thu nhập và điều kiện sống của bản thân. Khi thu nhập tốt hơn, họ có thể chọn mức đóng cao hơn để hưởng lương hưu cao hơn trong tương lai và ngược lại.
Sự linh hoạt này giúp giảm bớt rào cản tài chính, khuyến khích nhiều người tham gia, và duy trì quá trình đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện một cách bền vững, hướng tới mục tiêu an sinh xã hội toàn dân.
Nhật Dương