Bứt tốc sau gần 3 năm thực hiện
Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030" được phê duyệt theo Quyết định 338/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 3/4/2023. Đây là một mục tiêu lớn, cấp bách và đầy thách thức. Trước khi Đề án được triển khai, nguồn cung nhà ở xã hội luôn trong tình trạng thiếu hụt, không thể đáp ứng nhu cầu thực tế của hàng triệu người dân thuộc diện được hưởng chính sách. Thế nhưng, đến nay sau gần 3 năm đi vào thực tiễn, Đề án đã ghi nhận những kết quả tích cực và sự bứt tốc đáng kể.
Hà Nội đang là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về tốc độ triển khai các dự án nhà ở xã hội.
Theo số liệu thống kê từ Bộ Xây dựng, tính đến nay, cả nước có 692 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai với quy mô lên tới 633.559 căn. Trong số đó, đã có 146 dự án hoàn thành với quy mô hơn 103.000 căn. 144 dự án đã khởi công xây dựng với quy mô hơn 127.000 căn và 402 dự án khác đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô hơn 400.000 căn. Như vậy, tổng số lượng dự án đã hoàn thành, khởi công và được chấp thuận chủ trương đầu tư đến năm 2025 đã đạt 59,6% so với chỉ tiêu tổng thể của Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội đến năm 2030.
Đặc biệt, số lượng căn hộ hoàn thành đã có sự tăng tốc mạnh mẽ. Riêng 7 tháng đầu năm 2025, cả nước đã hoàn thành 36.862 căn nhà ở xã hội. Mặc dù con số này mới đạt 37% mục tiêu của cả năm 2025, nhưng nó đã bằng hơn 80% kết quả của cả năm 2024 và cao gấp hơn 7 lần so với năm 2022. Đây là một minh chứng rõ ràng cho thấy tốc độ triển khai đang được đẩy nhanh hơn bao giờ hết. Thêm vào đó, có 9/31 địa phương được giao chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội trong năm 2025 có khả năng hoàn thành và vượt chỉ tiêu đề ra. Gần đây nhất, trong tổng số 250 dự án được khởi công vào ngày 19/8 để chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, có tới 22 dự án là nhà ở xã hội.
Theo đánh giá của Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE), sự bứt phá này có được là nhờ sự quyết tâm cao độ từ Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, cùng với sự tham gia ngày càng mạnh mẽ của các địa phương và doanh nghiệp. Nhà ở xã hội đang dần trở thành một phân khúc phát triển có chiến lược, thay vì chỉ mang tính chất bổ trợ như trước đây. Với đà phát triển này, VARS IRE cho rằng, mục tiêu hoàn thành 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025 là hoàn toàn khả thi, tạo tiền đề vững chắc cho việc thực hiện mục tiêu lớn đến năm 2030.
Những thách thức còn hiện hữu
Mặc dù những kết quả ban đầu rất đáng khích lệ, nhưng theo các chuyên gia, thị trường nhà ở xã hội vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức cần được giải quyết triệt để nếu muốn tốc độ triển khai bứt phá hơn nữa. Theo TS Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nút thắt lớn nhất và tồn tại dai dẳng để phát triển nhà ở xã hội vẫn là vấn đề quỹ đất. Tại nhiều địa phương, việc bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội vẫn còn nhiều bất cập, chưa tương xứng với tốc độ đô thị hóa và nhu cầu nhà ở thực tế. Không ít trường hợp, quỹ đất được quy hoạch tại những vị trí xa xôi, thiếu kết nối hạ tầng giao thông, thiếu trường học, bệnh viện, khiến dự án khó khai thác và không đáp ứng được mục tiêu an sinh xã hội.
“Tiếp đến là tình trạng “vừa thiếu, vừa ế” do đánh giá nhu cầu chưa sát thực tế. Đây là một nghịch lý của thị trường: Nguồn cung luôn thiếu so với nhu cầu khổng lồ, nhưng nhiều dự án nhà ở xã hội khi mở bán lại không có người mua. Nguyên nhân là do việc khảo sát, đánh giá nhu cầu để lập kế hoạch triển khai dự án chưa chính xác, dẫn đến sản phẩm không phù hợp với người dân đủ điều kiện, hoặc vướng mắc về thủ tục, hoặc vị trí không thuận lợi”, TS Nguyễn Văn Đính cho hay.
Một vấn đề nữa cần được nhắc đến theo TS Nguyễn Văn Đính là khả năng tiếp cận của người dân đối với nhà ở xã hội. Hiện nay, chi phí marketing và bán hàng cho các dự án nhà ở xã hội đang bị khống chế ở mức 2%, một con số quá thấp không đủ để doanh nghiệp triển khai các hoạt động truyền thông hiệu quả đến đúng đối tượng thụ hưởng. Điều này đòi hỏi cần có sự điều chỉnh linh hoạt trong quy định, vừa đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong xét duyệt hồ sơ, vừa tạo điều kiện để chủ đầu tư có đủ nguồn lực truyền thông rộng rãi. Mục tiêu là để nhóm đối tượng được hưởng chính sách có thể tiếp cận thông tin về các dự án một cách đầy đủ và kịp thời nhất.
Để giải quyết các vướng mắc trên và tăng tốc phát triển các dự án nhà ở xã hội, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) Hà Quang Hưng cho hay, Bộ Xây dựng đã yêu cầu các địa phương rà soát, đánh giá tình hình triển khai, xác định và xử lý triệt để các khó khăn, hạn chế trong việc phát triển nhà ở xã hội. Đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng là yếu tố quan trọng, đặc biệt là trong các tháng cuối năm, để tạo mặt bằng sạch cho việc thi công các dự án.
“Bộ Xây dựng cũng đã có những chỉ đạo để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Ngành Xây dựng đặt mục tiêu giải ngân toàn bộ kế hoạch đầu tư công năm 2025 để tạo nguồn lực cho phát triển nhà ở xã hội. Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục có đề xuất các cơ chế chính sách mới, thí điểm các mô hình phù hợp để tạo lực đẩy cho chủ đầu tư và người mua nhà, đồng thời kiến nghị điều chỉnh chỉ tiêu nhà ở xã hội đến năm 2030 để có cơ sở cập nhật vào kế hoạch phát triển. Bộ Xây dựng đã thiết lập đường dây nóng hỗ trợ các địa phương, sẵn sàng cử cán bộ hỗ trợ trực tiếp”, ông Hưng cho biết.
Phan Hoạt