Tổng thống Donald Trump ngày 6/10 thông báo tất cả các loại xe tải hạng trung và hạng nặng nhập khẩu vào Mỹ sẽ chịu mức thuế 25% kể từ ngày 1/11, đánh dấu bước leo thang mới trong nỗ lực bảo vệ các nhà sản xuất trong nước trước sự cạnh tranh từ nước ngoài.
Là quốc gia phát triển nhất thế giới, Mỹ vẫn phụ thuộc vào ngành vận tải đường bộ, vốn được ví như "huyết mạch" của nền kinh tế, giúp vận chuyển và phân phối hàng hóa đến tất cả các bang của quốc gia này.
Trước đó, ông Trump từng tuyên bố kế hoạch áp thuế vào đầu tháng 10 với lý do "an ninh quốc gia", nhằm bảo vệ các thương hiệu Mỹ như Peterbilt và Kenworth (thuộc Paccar), cùng Freightliner (thuộc Daimler Truck). Thời điểm áp dụng đã được lùi lại một tháng, trong khi phạm vi tác động vẫn giữ nguyên như công bố trước đó.
Ảnh hưởng đến các thỏa thuận thương mại
Theo các hiệp định thương mại hiện hành với Nhật Bản và Liên minh châu Âu, Mỹ đang áp mức thuế 15% đối với xe con (light-duty vehicles). Tuy nhiên, chưa rõ liệu mức thuế quan này có áp dụng với xe tải hạng nặng hay không.
Nhiều hãng xe lựa chọn Mexico hay Canada làm nơi đặt các nhà máy sản xuất nhằm tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, chiến lược này trực tiếp ảnh hưởng đến việc làm của người dân lao động tại Mỹ, và ông Trump không để điều đó tiếp diễn nữa.
Chính quyền Trump cũng duy trì chính sách cho phép khấu trừ phần giá trị linh kiện có nguồn gốc từ Mỹ trong tổng số thuế nhập khẩu xe lắp ráp tại Canada và Mexico. Danh mục bị ảnh hưởng bởi lệnh áp thuế mới rất rộng, bao gồm xe giao hàng, xe thu gom rác, xe dịch vụ công, xe buýt trường học, xe buýt trung chuyển, xe đầu kéo, xe vận tải nặng và xe chuyên dụng.
Phản ứng từ cộng đồng doanh nghiệp và các đồng minh
Phòng Thương mại Mỹ đã kêu gọi Bộ Thương mại không triển khai mức thuế mới, cho rằng năm nguồn nhập khẩu lớn nhất gồm Mexico, Canada, Nhật Bản, Đức và Phần Lan, vốn đều là các đồng minh thân cận của Mỹ, "không đe dọa đến an ninh quốc gia".
Ram 2500 đang được lắp ráp trên dây chuyền tại nhà máy FCA Saltillo tại Mexico. Nước này hiện phản đối gay gắt quyết định tăng thuế quan lên mức 25% của chính quyền Tổng thống Trump đối với các mẫu xe tải.
Mexico, quốc gia xuất khẩu nhiều xe tải nhất sang Mỹ, phản đối gay gắt động thái này. Chính phủ Mexico cho biết 50% giá trị xe tải xuất khẩu sang Mỹ có nguồn gốc từ linh kiện Mỹ, bao gồm động cơ diesel. Năm ngoái, Mỹ nhập khoảng 128 tỷ USD linh kiện xe hạng nặng từ Mexico, chiếm 28% tổng kim ngạch nhập khẩu linh kiện.
Chuỗi cung ứng Bắc Mỹ đối mặt biến động
Dưới hiệp định thương mại USMCA, các loại xe tải trung và nặng được miễn thuế nếu ít nhất 64% giá trị xe có nguồn gốc từ Bắc Mỹ (bao gồm động cơ, cầu xe, thép hoặc nhân công lắp ráp). Tuy nhiên, với mức thuế 25% mới, những mẫu xe không đạt tỷ lệ nội địa hóa này sẽ chịu chi phí nhập khẩu tăng mạnh.
Với mức thuế 25% mới, những mẫu xe không đạt tỷ lệ nội địa hóa ít nhất 64% giá trị xe có nguồn gốc từ Bắc Mỹ sẽ chịu chi phí nhập khẩu tăng mạnh, làm giảm khả năng cạnh tranh so với các đối thủ cùng phân khúc.
Một nghiên cứu công bố hồi tháng 1 cho thấy nhập khẩu xe tải hạng trung và nặng từ Mexico đã tăng gấp ba lần kể từ năm 2019, đạt khoảng 340.000 chiếc, theo số liệu chính phủ Mỹ.
Nhiều hãng xe chịu ảnh hưởng
Lệnh áp thuế có thể tác động đến Stellantis, công ty mẹ của Chrysler, vốn đang sản xuất dòng Ram Heavy Duty và xe van thương mại tại Mexico. Hãng này từng vận động Nhà Trắng không áp mức thuế cao với xe nhập từ quốc gia này.
Volvo đang xây dựng nhà máy xe tải tại Cíenega de Flores, Nuevo Léon (Mexico) với mức đầu tư lên đến hơn 700 triệu USD. Tuy nhiên, kế hoạch này chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi mức thuế quan từ Mỹ.
Ngoài ra, Volvo Group (Thụy Điển) đang đầu tư 700 triệu USD xây dựng nhà máy xe tải hạng nặng tại Monterrey, Mexico, dự kiến đi vào hoạt động năm 2026. Nước này là nơi đặt 14 nhà sản xuất và lắp ráp xe tải, xe buýt, đầu kéo, cùng 2 nhà sản xuất động cơ, theo số liệu của Cơ quan Thương mại Quốc tế Mỹ (ITA).
Triển vọng không chắc chắn
Các nhà phân tích cảnh báo, thuế nhập khẩu 25% có thể làm gián đoạn nghiêm trọng chuỗi cung ứng công nghiệp ôtô Bắc Mỹ, tăng giá xe tải tại Mỹ và gây sức ép lên các nhà sản xuất Mỹ vốn phụ thuộc linh kiện từ Mexico.
Động thái này của chính quyền Tổng thống Trump chắc chắn sẽ có ảnh hưởng tiêu cực trong giai đoạn đầu, tuy nhiên không ngoại trừ khả năng các cơ quan quản lý sẽ có mức điều chỉnh phù hợp hơn, đồng thời mang thêm việc làm về Mỹ.
Dù chính quyền khẳng định biện pháp này nhằm "tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp trong nước", giới chuyên gia cho rằng quyết định có thể gây tác dụng ngược, khi chi phí sản xuất và vận tải nội địa tăng cao trong bối cảnh kinh tế Mỹ vẫn đang đối mặt với lạm phát.
Việt Hà
Theo Reuters