Chiến lược An ninh Quốc gia được Mỹ công bố hôm 4-12 nêu rằng Washington cần chỉnh sửa chính sách đối với châu Âu, để có thể "điều chỉnh quỹ đạo hiện tại" của các quốc gia lục địa già.
Theo tờ The Wall Street Journal, tài liệu của Washington thể hiện một giọng điệu chỉ trích gay gắt hiếm thấy đối với các đồng minh xuyên Đại Tây Dương.
Chỉ trích gay gắt EU
Tài liệu này nêu rõ lợi ích của Mỹ nằm ở việc "đàm phán chấm dứt nhanh chóng cuộc chiến tại Ukraine" nhằm tạo điều kiện cho quá trình phục hồi và sự tồn vong của Ukraine thời hậu chiến, ổn định các nền kinh tế châu Âu và "tái thiết lập sự ổn định chiến lược với Nga".
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth. Ảnh: WHITE HOUSE
Nội dung của học thuyết này làm nổi bật sự chuyển dịch trong chính sách đối ngoại trong nhiệm kỳ hai của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Theo đó Washington đang rời xa các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương truyền thống để hướng tới các ưu tiên mang màu sắc ý thức hệ hơn.
Trong văn kiện, Mỹ cáo buộc Liên minh châu Âu (EU) và "các tổ chức xuyên quốc gia khác" đang thực hiện hành vi "xóa bỏ nền văn minh" thông qua các chính sách di cư và kiểm duyệt, dẫn đến hậu quả là "đánh mất bản sắc và sự tự tin của quốc gia".
Cách dùng từ này lặp lại những quan điểm từ lâu của chính quyền Mỹ đương nhiệm.
Trong bài phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich hồi tháng 2, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance đã xác định "di cư không kiểm soát" và sự "thụt lùi" của tự do ngôn luận là những thách thức an ninh chính đối với châu Âu.
Đội ngũ của ông Trump cũng đã thay đổi chính sách của Mỹ đối với Ukraine, thay thế việc viện trợ vũ khí bằng hình thức bán vũ khí, đồng thời thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng với Nga.
Văn bản này ca ngợi sự trỗi dậy của các đảng phái "yêu nước" tại châu Âu, được cho là ám chỉ sự gia tăng của các đảng theo chủ nghĩa dân túy - quốc gia trên khắp lục địa già.
Tài liệu cũng lập luận rằng châu Âu phải học cách "tự đứng trên đôi chân của mình" và chịu trách nhiệm cho nền quốc phòng của chính họ, để có thể tự bảo vệ trước "bất kỳ thế lực thù địch nào".
Theo tài liệu, sự tham gia về mặt ngoại giao của Mỹ là cần thiết để giảm thiểu nguy cơ xung đột giữa các quốc gia châu Âu và Nga.
Dấu chấm hết cho kỷ nguyên mở rộng NATO?
Chiến lược này đưa ra quan điểm chỉ trích đối với sự mở rộng của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), cho rằng đã đến lúc chấm dứt quan niệm coi "NATO là một liên minh mở rộng không ngừng".
Điều này báo hiệu sự thay đổi so với chiến lược của liên minh trong giai đoạn hậu Chiến tranh Lạnh, vốn chứng kiến NATO mở rộng với việc kết nạp các thành viên mới ở Trung, Đông, Đông Nam và Bắc Âu.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (giữa) hội đàm cùng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các lãnh đạo từ châu Âu ngày 18-8. Ảnh: WHITE HOUSE
Chiến lược An ninh Quốc gia của Mỹ cũng vẽ ra một viễn cảnh ảm đạm cho mục tiêu của Ukraine trong việc gia nhập NATO.
Chính quyền ông Trump đã nhiều lần phản đối nguyện vọng của Kiev về việc gia nhập khối quân sự này, thậm chí ông Trump còn từng mô tả nỗ lực này là lý do chính dẫn đến chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga.
Chiến lược này cũng đưa ra cảnh báo rằng "muộn nhất là trong vài thập niên tới, một số thành viên NATO sẽ có đa số dân số không phải người gốc Âu" - yếu tố được cho là sự lo ngại của Mỹ về mức độ gắn bó của các nước này với liên minh.
Văn kiện được công bố trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Washington và các đồng minh châu Âu, với cách tiếp cận đối với Nga và Ukraine trở thành những điểm bất đồng then chốt.
Theo một bản ghi chép cuộc gọi mà tờ Kyiv Independent có được, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã cảnh báo rằng Washington đang "chơi trò chơi chính trị" với châu Âu và Ukraine.
Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo Mỹ có thể quay lưng với Kiev về các vấn đề lãnh thổ trong các cuộc đàm phán với Nga.
Bên cạnh đó, tài liệu cũng nêu rõ những nguyên tắc cốt lõi trong chính sách đối ngoại “Nước Mỹ trên hết”, nhấn mạnh ưu tiên đối phó các mối đe dọa tại Tây Bán cầu - bao gồm việc sử dụng “vũ lực sát thương” để trấn áp các băng đảng ma túy - và cạnh tranh kinh tế với Trung Quốc.
Các quốc gia, tổ chức được đề cập trong Chiến lược An ninh Quốc gia được Mỹ chưa bình luận về tài liệu này.
DƯƠNG KHANG