Số phận những tiêm kích F-16 của Không quân Ukraine là chủ đề thu hút sự chú ý trong những ngày qua, bởi có lo ngại chúng sẽ bị vô hiệu hóa nếu Mỹ quyết định ngừng viện trợ quân sự.
Số phận những chiếc F-16 trong biên chế Không quân Ukraine đang phụ thuộc vào ý muốn của Tổng thống Mỹ Donald Trump, khi ông có thể ra lệnh ngừng hỗ trợ kỹ thuật cũng như không cung cấp phụ tùng thay thế.
Trước mắt Ukraine đang không nhận được gói cập nhật phần mềm dành cho khí tài tác chiến điện tử AN/ALQ-131, rõ ràng khả năng tác chiến của tiêm kích F-16 hoàn toàn phụ thuộc vào Mỹ.
Nếu việc dừng viện trợ kéo dài, Kyiv dự báo sẽ rất vất vả tìm phụ tùng thay thế và bảo dưỡng động cơ, cũng như nhiều thành phần khác của chiếc F-16. Ngoài ra họ còn phải tìm vũ khí cho chúng, đặc biệt là tên lửa không đối không AIM-9 và AIM-120, cùng với bom dẫn đường chính xác.
Mặc dù vậy, phải nhấn mạnh rằng không có một loại "công tác thần kỳ" nào cho phép Mỹ vô hiệu hóa tiêm kích F-16 từ xa như nhiều người lo ngại. Chưa dừng lại đây kể cả không được bảo trì "chính hãng", chiến đấu cơ này vẫn có thể bay trong một khoảng thời gian khá dài.
Nhiều người vẫn tưởng rằng việc Mỹ quyết định ngừng đảm bảo kỹ thuật cho F-16 đồng nghĩa khả năng chiến đấu của chiếc tiêm kích sẽ mất dần và sớm phải "nằm đất", nhưng điều này không chính xác, có ít nhất 2 ví dụ điển hình trên thế giới cho thấy sự thực khác xa.
Trường hợp gần nhất với tình hình hiện nay của Ukraine là Venezuela khi vào năm 2005, Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận vũ khí và hủy bỏ luôn chương trình hiện đại hóa 24 chiếc F-16A/B được giao trong khoảng thời gian 1983 - 1985 theo chương trình nâng cấp giữa vòng đời (MLU).
Kể từ thời điểm đó, phi đội F-16 của Venezuela không được tiếp cận với phụ tùng thay thế theo đường chính ngạch, nhiều chuyên gia quân sự nhận xét toàn bộ sẽ sớm rơi vào tình trạng "nằm đất".
Tuy vậy thực tế tiêm kích F-16 của Venezuela vẫn tiếp tục bay, cho dù không phải là tất cả, bởi vì cách duy nhất để duy trì khả năng hoạt động là phải lấy linh kiện lắp lẫn cho nhau, tức là nhiều máy bay phải đóng vai trò "nhà tài trợ phụ tùng".
Cần lưu ý các tiêm kích F-16 Ukraine đều được đại tu và nâng cấp trước khi bàn giao, do vậy thời gian hoạt động của chúng sẽ khá dài, chưa kể đến số phụ tùng và linh kiện nhiều khả năng cũng được giao kèm, đủ giúp bay thêm nhiều năm nữa trên bầu trời.
Một ví dụ khác là Iran - đất nước Trung Đông này đã bị Mỹ cấm vận vũ khí kể từ năm 1984. Tehran đã đặt hàng 80 chiếc F-14 Tomcat vào năm 1974, họ chính là khách hàng nước ngoài duy nhất sở hữu loại tiêm kích hạm này.
Số lượng F-14 của Iran chắc chắn đã giảm mạnh do những tổn thất trong chiến tranh, tai nạn, lão hóa và bị tháo dỡ để lấy phụ tùng, hiện ước tính Tehran chỉ còn khoảng 10 máy bay, nhưng con số trên vẫn rất đáng kể sau hơn 40 năm.
Cần lưu ý thêm, để ngăn Iran tìm cách mua được phụ tùng thay thế cho F-14, Mỹ đã cẩn thận tiêu hủy toàn bộ thiết bị sau khi cho phi đội F-14 của mình ngừng hoạt động vào cuối những năm 2000.
Với những ví dụ trên, rõ ràng không có khả năng phi đội F-16 của Không quân Ukraine sẽ phải ngừng hoạt động ngay lập tức nếu bị Mỹ cắt viện trợ, mọi lo ngại về nguy cơ bị vô hiệu hóa từ xa bằng "một nút bấm" chỉ mang màu sắc viễn tưởng.
Việt Dũng
Theo Defense Express