Lo ngại "đình lạm" gia tăng sau đợt điều chỉnh giảm việc làm mạnh nhất trong nhiều thập kỷ
Bản điều chỉnh ảm đạm này được đưa ra chỉ vài ngày sau báo cáo việc làm tháng 8 cho thấy đà chậm lại trên thị trường lao động vẫn tiếp diễn. Tăng trưởng việc làm yếu hơn nhiều so với dự báo, chỉ tăng 22.000 trong tháng trước và bình quân ba tháng gần đây chỉ đạt 29.000 việc làm.
Ngoài ra, các điều chỉnh giảm khiêm tốn khiến số liệu tháng 6 ghi nhận mức sụt giảm việc làm đầu tiên kể từ tháng 12/2022. Oxford Economics nhận định: “Chữ stag trong stagflation - đình lạm trở nên rõ nét hơn tháng trước”. Đình lạm xảy ra khi tăng trưởng đình trệ trong khi lạm phát và thất nghiệp đều ở mức cao.
Các số liệu yếu hơn củng cố kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất, đồng thời làm dấy lên lo ngại rằng thị trường giá lên có thể bước vào ngưỡng bước ngoặt nếu lạm phát tiếp tục dai dẳng.
CEO JPMorgan Chase, Jamie Dimon nói với CNBC hôm thứ Ba rằng các số liệu này xác nhận nền kinh tế đang suy yếu: “Tôi nghĩ nền kinh tế đang yếu đi. Nó có đi vào suy thoái hay chỉ đơn thuần suy yếu thì tôi chưa biết".
Thị trường lao động Mỹ tiếp tục suy yếu trong mùa hè
Các chuyên gia kinh tế cảnh báo Fed đối mặt với bài toán khó tại cuộc họp tuần tới, nếu nới lỏng quá mạnh sẽ làm bùng phát lạm phát vốn đã trên mục tiêu, trong khi nới lỏng quá thận trọng có nguy cơ đẩy thị trường lao động mong manh vào suy thoái sâu hơn.
Sức ép này phản ánh ngay trên thị trường trái phiếu hôm thứ Ba, khi lợi suất trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 10 năm tăng 4 điểm cơ bản lên gần 4,1%, trong khi lợi suất kỳ hạn 30 năm vượt 4,7%. Động thái này xóa bớt phần nào đà tăng gần đây do kỳ vọng Fed hạ lãi suất, đồng thời cho thấy nhà đầu tư ngày càng chuẩn bị tâm thế cho suy thoái hoặc thậm chí là đình lạm - khi dữ liệu lạm phát then chốt là CPI, sẽ được công bố trong tuần này.
“Nếu CPI công bố thứ Năm cho thấy xu hướng xấu đi với lạm phát cao hơn, thị trường sẽ bắt đầu lo ngại thực sự về đình lạm”, Chris Zaccarelli, Giám đốc đầu tư tại Northlight Asset Management nhận định và thêm rằng: “Thị trường giá lên năm nay cực kỳ bền bỉ, nhưng chúng ta có thể đang tiến gần một điểm bước ngoặt để bị thử thách trở lại”.
Theo dự báo đồng thuận của Bloomberg, CPI lõi tháng 8 (loại trừ thực phẩm và năng lượng biến động) dự kiến tăng 0,3% theo tháng và 3,1% so với cùng kỳ, tiếp tục vượt xa mục tiêu 2% của Fed.
Chuyên gia kinh tế trưởng tại PNC Financial Services Group, Gus Fucci chia sẻ với Yahoo Finance rằng ông dự báo áp lực này sẽ kéo dài: “Lạm phát đang bắt đầu tăng trở lại khi các doanh nghiệp chuyển chi phí thuế quan cao hơn sang người tiêu dùng, và đó sẽ là câu chuyện trong suốt phần còn lại của năm 2025”.
Suy yếu rõ rệt hơn
Đợt điều chỉnh lần này khiến tăng trưởng việc làm bình quân hàng tháng giảm gần một nửa, từ 147.000 xuống còn 71.000, với mức sụt giảm mạnh nhất tập trung ở các lĩnh vực như công nghệ thông tin, dịch vụ chuyên nghiệp, giải trí và khách sạn.
“Tổng thể bức tranh không thay đổi quá nhiều. Chúng ta có một thị trường lao động rất mạnh năm 2023, tăng trưởng chậm hơn trong năm 2024, và nay là sự suy yếu rõ rệt hơn trong năm nay”, Fucci nói thêm.
Theo các chuyên gia kinh tế, phần lớn điều chỉnh bắt nguồn từ hạn chế trong mô hình birth-death của BLS, vốn ước tính số việc làm tại các doanh nghiệp mới chưa được ghi nhận trong dữ liệu chính thức. Mô hình này nhằm phản ánh vòng quay tự nhiên của các doanh nghiệp nhỏ, nhưng có thể đưa ra số liệu vượt mức trong giai đoạn kinh tế căng thẳng.
Samuel Tombs, chuyên gia kinh tế trưởng tại Pantheon Macroeconomics, cho rằng phần lớn điều chỉnh năm nay “có khả năng xuất phát từ việc tạo việc làm yếu hơn tại các công ty mới thành lập so với ước tính ban đầu của BLS”.
Dù vậy, nhóm kinh tế của Goldman Sachs cảnh báo đợt điều chỉnh này có thể phóng đại mức suy yếu, lưu ý rằng các số liệu thường được điều chỉnh tăng trong các lần cập nhật sau. Họ ước tính tăng trưởng việc làm thực tế có khả năng gần 100.000 việc làm/tháng, vẫn yếu hơn báo cáo ban đầu, nhưng không thấp như mức 71.000 theo số liệu công bố hôm thứ Ba.
Quy mô điều chỉnh nhanh chóng tạo sức ép chính trị tại Washington, khi độ tin cậy của số liệu BLS bị đặt dấu hỏi ngày càng lớn. Phó Tổng thống JD Vance phát biểu sau khi công bố: “Thật khó để nói hết mức độ vô dụng của số liệu BLS hiện nay”. Trong khi đó, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt gia tăng sức ép lên Chủ tịch Fed Jerome Powell, cho rằng ông “đã chính thức hết lý do để trì hoãn và phải cắt giảm lãi suất ngay”.
Đại Hùng