Theo Straits Times, thông báo đăng tải ngày 4/10 trên trang chủ của FDA cho biết cơ quan này sẽ áp dụng các yêu cầu chứng nhận nhập khẩu từ một số khu vực nhất định của Indonesia, bắt đầu từ ngày 31/10/2025.
Chứng nhận này cũng yêu cầu công ty PT Bahari Makmur Sejati (BMS Foods), bị đưa vào danh sách đỏ do có bằng chứng sản phẩm nhiễm Caesium-137, phải có một bên thứ ba được công nhận để xác minh việc kiểm soát an toàn phóng xạ. Công ty chỉ được gỡ bỏ khỏi danh sách sau khi vượt qua kiểm định độc lập do FDA công nhận.
Ngay cả khi được gỡ khỏi danh sách đỏ, công ty vẫn phải cung cấp đầy đủ thông tin theo quy định của danh sách vàng – trong đó yêu cầu giấy chứng nhận do cơ quan chức năng của chính phủ Indonesia cấp.
FDA nhấn mạnh Caesium-137 là chất xuất hiện trong môi trường sau các vụ thử hạt nhân hoặc tai nạn như Chernobyl và Fukushima. Đây không phải là chất phổ biến trong ngành thực phẩm và Indonesia cũng không sở hữu nhà máy điện hạt nhân hay vũ khí hạt nhân.
Ảnh minh họa: Straits Times
Ngày 14/8, theo Reuters, FDA thông báo phát hiện đồng vị phóng xạ Caesium-137 trong một lô hàng tôm sống đông lạnh do công ty Indonesia PT Bahari Makmur Sejati xuất sang Mỹ, được phân phối dưới thương hiệu Great Value của Walmart tại 13 bang, trong đó có Texas, Florida và Pennsylvania.
Cơ quan hải quan Mỹ là đơn vị đầu tiên phát hiện vấn đề khi đo được dấu hiệu phóng xạ trong các container cập cảng Los Angeles, Houston, Savannah và Miami. Sau đó, FDA lấy mẫu kiểm nghiệm và xác nhận có ít nhất một sản phẩm tôm tẩm bột chứa Caesium-137. Dù hàm lượng nằm dưới mức cho phép của FDA, toàn bộ lô hàng nghi nhiễm khi đó đã bị từ chối nhập khẩu.
Đến ngày 30/9, Bộ Công nghiệp Indonesia thông báo sẽ tiến hành điều tra chi tiết sự việc. Người phát ngôn Bộ Công nghiệp Indonesia, ông Febri Hendri Antoni Arif, cho biết dù chưa có báo cáo chính thức từ Mỹ, chính phủ Indonesia đã yêu cầu các cơ quan liên quan nhanh chóng xác minh.
“Chúng tôi sẽ làm rõ mức độ nhiễm, nguyên nhân và quá trình xảy ra. Việc này cần phối hợp chặt chẽ với Cơ quan Giám sát Hạt nhân (Bapeten) và các bên liên quan,” Antara dẫn phát biểu của ông Febri Hendri Antoni Arif.
Theo ông Bara Hasibuan - chuyên gia cố vấn Bộ Điều phối về Lương thực Indonesia, nguồn phát tán phóng xạ nghi ngờ xuất phát từ công ty luyện kim PT Peter Metal Technology (PMT) tại Cikande, chuyên tái chế sắt thép phế liệu.
Quá trình sản xuất tại đây được cho là đã phát tán chất phóng xạ qua không khí, ảnh hưởng đến nhà máy chế biến tôm PT Bahari Makmur Sejati cách đó khoảng 2 km.
Indonesia hiện là nhà xuất khẩu tôm lớn thứ 5 thế giới, chiếm 6% thị phần toàn cầu, chủ yếu sang các thị trường như Mỹ, Nhật Bản và EU. Riêng năm 2024, Indonesia xuất khẩu khoảng 215.000 tấn tôm, trị giá 1,7 tỷ USD, trong đó 63,7% sang thị trường Mỹ. Trong đó, công ty PT Bahari Makmur Sejati chiếm khoảng 1/3 tổng lượng tôm Indonesia xuất khẩu vào Mỹ.
Reuters nhận định mặc dù chỉ một lô hàng của một doanh nghiệp bị phát hiện, nhưng dư chấn lan rộng khắp ngành. Việc Mỹ siết kiểm soát tôm nhập khẩu từ Indonesia có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của toàn ngành, đặc biệt trong bối cảnh Indonesia đang đặt mục tiêu tăng mạnh sản lượng tôm đến năm 2029.
Theo thông báo tin từ Hiệp hội người nuôi tôm Indonesia ngày 3/10, vụ việc trên đã khiến khả năng tiêu thụ, chế biến tôm trong nước giảm tới 30–35%, giá tôm tại nhiều vùng sụt mạnh tới 35% so với tháng 9, đẩy hàng triệu hộ dân từ khâu nuôi trồng đến chế biến, xuất khẩu đứng trước nguy cơ mất kế sinh nhai.
“Nếu tình trạng này kéo dài, hàng triệu hộ gia đình sống nhờ ngành tôm từ thượng nguồn đến hạ nguồn sẽ rơi vào cảnh lao đao. Đây là một sai lầm nghiêm trọng, làm lung lay niềm tin quốc tế và khiến Mỹ đặt câu hỏi về mức độ an toàn thực phẩm của chúng ta,” Chủ tịch Hiệp hội người nuôi tôm Indonesia Andi Tamsil phát biểu.
Tùng Dương