Mỹ tấn công Iran - Bước leo thang nguy hiểm ở Trung Đông

5 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Donald Trump có bài phát biểu tại Nhà Trắng sau cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Ảnh: Reuters

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22-6 đăng tải thông tin trên mạng xã hội Truth Social, khẳng định Mỹ đã hoàn tất cuộc tấn công nhằm vào ba cơ sở hạt nhân của Iran, bao gồm Fordow, Natanz và Esfahan. Theo thông tin được chia sẻ, ông Trump cho biết "một loạt bom đầy đủ" đã được thả xuống cơ sở Fordow - được coi là mục tiêu chính của cuộc tấn công này. Động thái này đánh dấu một bước leo thang căng thẳng nghiêm trọng trong quan hệ giữa Washington và Tehran. Trong khi đó, các quan chức Mỹ cho biết các máy bay ném bom B-2 của Mỹ đã tham gia vào không kích cơ sở hạt nhân của Iran.

Chỉ vài giờ sau cuộc không kích nhằm vào 3 cơ sở hạt nhân chiến lược của Iran, Tổng thống Trump đã có bài phát biểu trên truyền hình quốc gia khẳng định chiến dịch này đã thành công, đồng thời cảnh báo Mỹ sẽ "tiến hành các đợt tấn công tiếp theo nếu hòa bình không đến nhanh chóng". Phát biểu từ Nhà Trắng tối 21-6, Tổng thống Trump tuyên bố: "Các cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran đã bị xóa bỏ. Mục tiêu của chúng tôi là phá hủy năng lực phát triển vũ khí hạt nhân của Iran và chúng tôi đã đạt được điều đó". Ông đồng thời cảnh báo nếu Iran không thay đổi lập trường, Mỹ sẽ tiếp tục tấn công "với độ chính xác, tốc độ và kỹ năng vượt trội" và rằng "phần lớn các mục tiêu còn lại có thể sẽ bị phá hủy chỉ trong vài phút".

CBS News dẫn nguồn một số chuyên gia và quan chức Mỹ đã tiết lộ về chủng loại và số lượng bom đã được quân đội Mỹ sử dụng trong hoạt động tấn công quân sự mới đây vào cơ sở hạt nhân của Iran. Theo đó, giới chuyên gia tin rằng cách duy nhất để phá hủy cơ sở hạt nhân kiên cố như Fordow của Iran là sử dụng bom "phá boongke" GBU-57 - loại bom cực nặng do Mỹ sản xuất, chỉ có thể được thả từ máy bay ném bom B-2. Một nguồn tin am hiểu kế hoạch tấn công trên và một quan chức cấp cao Bộ Quốc phòng Mỹ cũng đã xác nhận rằng phía Washington đã sử dụng loại bom này, với hai quả được thả vào mỗi mục tiêu.

Theo một quan chức cấp cao Nhà Trắng, Mỹ cũng đã thông báo trước cho Israel về chiến dịch tấn công Iran. Tổng thống Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã có cuộc điện đàm ngay sau vụ tấn công. Trong khi đó, một quan chức cấp cao Israel đã tiết lộ về sự "phối hợp toàn diện" giữa Tel Aviv và Washington trong chiến dịch tấn công này.

Chưa phát hiện rò rỉ phóng xạ

Ngày 22-6, chính quyền Iran đã chính thức xác nhận việc cơ sở hạt nhân Fordo bị tấn công, đồng thời trấn an dư luận về vấn đề an toàn phóng xạ tại khu vực bị ảnh hưởng. Theo thông tin từ hãng thông tấn nhà nước IRNA của Iran, một phần của cơ sở hạt nhân Fordo đã bị tấn công sau khi hệ thống phòng không tại tỉnh Qom phát hiện các mục tiêu thù địch xâm nhập không phận. Một quan chức cấp cao của Đài Phát thanh và Truyền hình Iran đã nhanh chóng lên tiếng khẳng định rằng các cơ sở hạt nhân bị tấn công không chứa các vật liệu có khả năng gây phóng xạ.

Cùng ngày, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi thông báo chưa phát hiện mức độ phóng xạ tăng cao bất thường ở các khu vực xung quanh 3 cơ sở hạt nhân của Iran, trong đó có Fordow, sau cuộc không kích bất ngờ của Mỹ đêm 21-6. Ông Grossi thông báo sẽ triệu tập một cuộc họp khẩn của Hội đồng Thống đốc gồm 35 nước thành viên trong ngày 23-6.

Trong khi đó, người đứng đầu Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran, ông Mohammad Eslami, cho biết cơ quan này đã gửi thư cho Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi. Theo hãng tin SNN của Iran, trong bức thư này, Tehran đã kêu gọi IAEA cần thực hiện các biện pháp thích hợp trước những hành động quân sự của Mỹ, đồng thời khẳng định Tehran sẽ theo đuổi các biện pháp pháp lý cần thiết để bảo vệ lợi ích của mình.

Ngoài ra, Iran cũng để ngỏ khả năng rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Ngày 22-6, Trưởng ban Chính sách Đối ngoại của Quốc hội Iran, ông Abbas Golroo, cho rằng nước Cộng hòa Hồi giáo có quyền hợp pháp để rút khỏi NPT dựa trên Điều 10, sau các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào 3 cơ sở hạt nhân của nước này.

Iran đáp trả dữ dội, Israel thiệt hại nặng

Bộ Ngoại giao Iran tuyên bố vụ tấn công của Mỹ vi phạm Hiến chương Liên hợp quốc và phá hủy hoàn toàn mọi kênh ngoại giao. Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cảnh báo cuộc không kích của Mỹ nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran sẽ "để lại hậu quả lâu dài" và Tehran "giữ toàn quyền lựa chọn mọi phương án đáp trả". Trên mạng xã hội X, người đứng đầu ngành ngoại giao Iran viết: "Các sự kiện sáng nay là hành động khiêu khích nghiêm trọng và sẽ để lại hậu quả lâu dài. Theo Hiến chương Liên hợp quốc và các điều khoản cho phép phản ứng chính đáng để tự vệ, Iran giữ toàn quyền bảo vệ chủ quyền, lợi ích và bảo vệ người dân của mình". Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani nhấn mạnh nước Cộng hòa Hồi giáo sẽ sử dụng mọi năng lực để bảo vệ chủ quyền và nhân dân. Trong khi đó, Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran đã tiến hành ngay phiên họp khẩn và lệnh cho toàn bộ lực lượng vũ trang "đặt các đơn vị trong tình trạng sẵn sàng cao nhất" để chuẩn bị đáp trả.

Đài truyền hình quốc gia của Iran sáng 22-6 đưa tin nước này đã tiến hành thêm nhiều vụ phóng tên lửa mới vào Israel sau khi bị Mỹ không kích các địa điểm hạt nhân của Iran. Theo người dẫn chương trình, Iran "đã phóng 30 tên lửa vào Israel". Báo The Times of Israel ngày 22-6 dẫn nguồn tin từ Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết ít nhất 27 tên lửa đạn đạo đã được phóng vào Israel trong hai đợt, tấn công 10 địa điểm khác nhau vào sáng 22-6. 86 công dân Israel đã bị thương trong đợt oanh tạc này. Trước cuộc tấn công, quân đội Israel cho biết các hệ thống phòng thủ đang hoạt động để đánh chặn các mối đe dọa. Người dân được yêu cầu vào nơi trú ẩn an toàn và ở lại cho đến khi có thông báo tiếp theo.

Bước leo thang nguy hiểm

Cộng đồng quốc tế bàng hoàng trước diễn biến này, nhất là khi Mỹ và Iran vẫn đang tiến hành cuộc đàm phán hạt nhân với 5 vòng gián tiếp tính từ tháng 4 tới nay. Trên thực tế bao năm qua, quan hệ giữa hai quốc gia luôn ở trạng thái căng thẳng liên quan tới chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran, dù vậy kịch bản Mỹ trực tiếp tấn công vẫn được giới phân tích quốc tế coi là giải pháp cuối cùng bởi cách tiếp cận như vậy có thể sẽ châm ngòi cho một cuộc xung đột khu vực và toàn cầu, kéo theo hàng loạt hệ quả nghiêm trọng và kéo dài về kinh tế, chính trị, nhân đạo và an ninh.

Từ phía Iran, nước này có thể sẽ sử dụng mọi biện pháp để bảo vệ chủ quyền quốc gia và lợi ích của mình. Không thể loại trừ kịch bản Tehran trả đũa bằng cách tấn công trực tiếp các căn cứ quân sự và lợi ích của Mỹ và Israel trong khu vực, hoặc thông qua các lực lượng ủy nhiệm như Hezbollah ở Lebanon, Houthi ở Yemen và các nhóm dân quân tại Iraq và Syria. Việc Iran ngay lập tức tấn công trả đũa nhằm vào Israel sáng 22-6 cho thấy phản ứng cứng rắn từ Tehran. Người phát ngôn lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) cũng tuyên bố Iran sẵn sàng tấn công các căn cứ của Mỹ trong khu vực, trong khi giới chức Iran nói rằng "mọi công dân hoặc quân đội Mỹ trong khu vực giờ đây đều là một mục tiêu hợp pháp".

Nước Cộng hòa Hồi giáo này có lẽ sẽ càng quyết tâm hơn trong nỗ lực theo đuổi năng lực hạt nhân quân sự sau khi bị Mỹ tấn công. Xung đột có thể lan rộng ra toàn bộ khu vực, kéo theo nhiều quốc gia vào vòng xoáy bạo lực. Nếu căng thẳng kéo dài, tình hình nhân đạo tại Iran và các nước lân cận sẽ trở nên tồi tệ hơn, với nguy cơ thiếu lương thực, nước sạch và thuốc men, cùng với số lượng lớn người tị nạn. Theo đánh giá của New York Times, việc Iran bị tấn công sẽ khiến nhiều quốc gia chạy đua vũ trang để tự bảo vệ mình và đó sẽ là kịch bản rất đáng báo động tại "lò lửa Trung Đông".

Trên bình diện toàn cầu, Trung Đông là nguồn cung cấp dầu mỏ quan trọng nhất thế giới. Bất kỳ sự gián đoạn nào, nhất là việc phong tỏa Eo biển Hormuz (nơi 1/3 lượng dầu mỏ thương mại của thế giới đi qua), sẽ đẩy giá dầu lên cao kỷ lục, gây ra cú sốc kinh tế và làm tăng nguy cơ lạm phát. Chiến sự chắc chắn sẽ làm gián đoạn các tuyến đường thương mại then chốt và ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu. Các thị trường chứng khoán sẽ phản ứng tiêu cực, nhà đầu tư có xu hướng bán tháo cổ phiếu và tìm kiếm các tài sản trú ẩn an toàn như vàng, đồng USD, gây ra bất ổn và biến động lớn trên thị trường tài chính thế giới. Việc Mỹ trực tiếp tham chiến và tấn công Iran không chỉ là hành động quân sự đơn thuần, mà có thể sẽ kéo theo chuỗi phản ứng liên hoàn, châm ngòi cho khủng hoảng toàn diện, đẩy xung đột lan rộngvà đe dọa hòa bình-an ninh quốc tế.

Giữa nguy cơ xung đột tiếp tục leo thang, Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres kêu gọi các bên "lập tức kiềm chế tối đa". Saudi Arabia đã ra tuyên bố, hối thúc các bên kiềm chế tối đa, tránh leo thang và ưu tiên các nỗ lực giảm căng thẳng. Riyadh cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường các nỗ lực để đạt được một giải pháp chính trị nhằm chấm dứt khủng hoảng hiện nay và mở ra cánh cửa cho một chương mới về an ninh và ổn định trong khu vực Giới phân tích nhận định quy mô phản ứng của Tehran sẽ định hình bước đi kế tiếp: Hoặc mở đường cho đối thoại, hoặc đẩy khu vực vào chu kỳ trả đũa khó kiểm soát.

AN BÌNH

Nguồn CAĐN : https://cadn.com.vn/my-tan-cong-iran-buoc-leo-thang-nguy-hiem-o-trung-dong-post315022.html