Biện pháp này bao gồm mức thuế trừng phạt 25% do Ấn Độ mua dầu Nga, cộng thêm mức thuế 25% mà Mỹ áp dụng trước đó đối với nhiều mặt hàng từ Ấn Độ. Tổng cộng, thuế nhập khẩu Mỹ áp lên hàng hóa nhập khẩu Ấn Độ có thể lên tới 50% đối với các sản phẩm như quần áo, đá quý và trang sức, giày dép, đồ thể thao, đồ gỗ và hóa chất - mức cao nhất mà Mỹ áp dụng, ngang với Brazil và Trung Quốc.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi bắt tay nhau tại Nhà Trắng ngày 13-2-2025. Ảnh: Reuters
Động thái này diễn ra sau 5 vòng đàm phán không thành công giữa hai bên. Phía Ấn Độ từng bày tỏ hy vọng Mỹ chỉ áp thuế quan tối đa 15% với hàng hóa Ấn Độ, tương tự mức dành cho các đối tác thương mại lớn khác như Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, những mâu thuẫn trong quan điểm chính trị đã khiến tiến trình đàm phán đổ vỡ. Cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro xác nhận việc tăng thuế đã được thực hiện như thông báo mà không cung cấp thêm chi tiết.
Các nhà xuất khẩu Ấn Độ điêu đứng
Giới phân tích cảnh báo mức thuế "ngất ngưởng" này có thể khiến Ấn Độ, nền kinh tế lớn có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới, suy giảm xuất khẩu sang thị trường Mỹ - vốn là đối tác xuất khẩu lớn nhất của nước này - đồng thời làm giảm sức cạnh tranh so với các đối thủ khác. Ông Ajay Srivastava, nhà sáng lập Viện nghiên cứu Sáng kiến thương mại toàn cầu có trụ sở tại New Delhi, nhận định: "Đây là một cú sốc chiến lược, gây nguy cơ thất nghiệp tại các trung tâm xuất khẩu và làm suy yếu vai trò của Ấn Độ trong chuỗi giá trị toàn cầu".
Việc áp thuế ảnh hưởng trực tiếp đến hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ và người lao động tại các bang công nghiệp như Gujarat. Ông Sukumar Subramaniam, Giám đốc điều hành Sarathy Exports - nhà sản xuất dệt may tại Karur (miền nam Ấn Độ), đang phải chuẩn bị tinh thần cho những cuộc đàm phán cực kỳ khó khăn. Ngay sau thông báo thuế nhập khẩu 50% của Mỹ, Dollar General đã yêu cầu ông giảm giá 16%, và nhiều khách hàng Mỹ khác dự kiến sẽ sớm đưa ra yêu cầu tương tự. "Đơn giản là không thể đưa ra mức giảm giá lớn như vậy. Biên lợi nhuận không thể duy trì được với những khoản chiết khấu đó", ông Subramaniam chia sẻ với Nikkei Asia. "Tôi chỉ có thể giảm tối đa khoảng 3%".
Chính sách này đã đẩy các nhà cung cấp Ấn Độ vào thế khó: Giảm giá sẽ làm lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng, nhưng từ chối sẽ đồng nghĩa với việc bị loại khỏi thị trường lớn nhất thế giới. "Với thuế 25%, việc cắt giảm biên lợi nhuận và tối ưu hóa hiệu quả vẫn có thể giúp các nhà sản xuất Ấn Độ cạnh tranh với các nước châu Á khác, nơi thuế cơ bản khoảng 20%", Alexandra Hermann, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Oxford Economics nhận định. "Nhưng với thuế 50%, điều này gần như không thể".
Mặc dù chính phủ Mỹ đã loại trừ một số ngành như dầu mỏ, dược phẩm và điện thoại thông minh khỏi đợt tăng thuế này, tác động đến nền kinh tế Ấn Độ vẫn rất nghiêm trọng. Theo ước tính của tổ chức Sáng kiến Nghiên cứu Thương mại Toàn cầu (GTRI) tại New Delhi, các ngành còn lại chiếm tới 72% trong tổng kim ngạch xuất khẩu 86.5 tỷ USD sang Mỹ và có thể mất đến 90% đơn hàng. Ajay Srivastava, người sáng lập GTRI, đã nhấn mạnh tính nghiêm trọng của tình hình khi gọi đây là "mối đe dọa sinh tồn" đối với các ngành sử dụng nhiều lao động như may mặc, dệt may, hải sản và đồ trang sức. Các ngành này có nguy cơ mất thị phần mà họ đã dày công xây dựng trong suốt 20 năm qua, dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng về việc làm cho hàng triệu người lao động Ấn Độ.
Theo số liệu của Cục Thống kê Mỹ, kim ngạch thương mại hàng hóa hai chiều giữa Mỹ và Ấn Độ đạt 129 tỷ USD trong năm 2024, trong đó Mỹ thâm hụt 45,8 tỷ USD. Các hiệp hội xuất khẩu ước tính khoảng 55% trong tổng số 87 tỷ USD hàng xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ có thể bị ảnh hưởng. Nếu duy trì lâu dài, mức thuế này có thể làm giảm sức hút của Ấn Độ trong vai trò trung tâm sản xuất thay thế Trung Quốc cho các sản phẩm như điện thoại thông minh và thiết bị điện tử.
Phản ứng của Ấn Độ
Theo Bloomberg, các nhà máy lọc dầu tại Ấn Độ, một trong những khách hàng lớn nhất của dầu thô Nga, đang chuẩn bị cắt giảm lượng mua trong những tuần tới. Đây được xem là động thái nhượng bộ trước áp lực từ Mỹ. Các nhà chế biến thuộc sở hữu nhà nước và tư nhân, bao gồm tập đoàn năng lượng khổng lồ Reliance Industries, có kế hoạch cắt giảm lượng mua hằng ngày từ mức hiện tại là 1,8 triệu thùng xuống còn 1,4 - 1,6 triệu thùng. Hãng tin Bloomberg cho rằng mức cắt giảm khiêm tốn chủ yếu mang tính "biểu tượng" đối với Washington, cho thấy sự miễn cưỡng của Ấn Độ trong việc cắt đứt quan hệ kinh tế với Nga.
Kể từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào năm 2022, Ấn Độ đã mở rộng đáng kể nhập khẩu dầu từ nước này. Hiện nay, Ấn Độ chiếm tới 37% tổng xuất khẩu dầu mỏ của Moscow, tạo ra một nguồn doanh thu quan trọng giúp Nga tài trợ cho các hoạt động quân sự ở Ukraine.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố mức thuế 25% đối với Ấn Độ bắt đầu từ ngày 1-8, buộc các nhà máy lọc dầu nhà nước của Ấn Độ nhanh chóng ngừng mua dầu Nga. Đến ngày 6-8, Tổng thống Trump ký sắc lệnh hành pháp áp thêm mức thuế bổ sung 25% đối với hàng hóa Ấn Độ, có hiệu lực từ ngày 27-8, nếu quốc gia này tiếp tục mua dầu từ Moscow. Điều này buộc các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ phải tìm kiếm nguồn cung thay thế từ Mỹ, Brazil và các nhà sản xuất Trung Đông, trong bối cảnh lo ngại về các biện pháp trừng phạt bổ sung của Mỹ trước cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Alaska hôm 15-8. Tuy nhiên, các nhà máy lọc dầu nhà nước của Ấn Độ được cho là đã nối lại việc mua dầu Nga ngay sau hội nghị thượng đỉnh nêu trên.
Căng thẳng thương mại với Mỹ cũng đẩy Ấn Độ xích lại gần các nước BRICS, đặc biệt là Trung Quốc và Nga. Thủ tướng Narendra Modi dự kiến sẽ gặp Chủ tịch Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh ở Trung Quốc, chuyến thăm đầu tiên của ông tới Bắc Kinh trong bảy năm qua. Ngoài ra, Ấn Độ và Nga đã cam kết nâng kim ngạch thương mại hằng năm thêm 50% lên 100 tỷ USD trong vòng 5 năm tới.
AN BÌNH