Một giàn máy đào Bitcoin có thể được sử dụng để sưởi ấm một tòa nhà rộng 223 mét vuông
Khi mùa đông bắt đầu bao trùm khắp nước Mỹ và hóa đơn tiền điện trở thành nỗi lo của nhiều gia đình, phần lớn người dân vẫn trông cậy vào các nguồn sưởi ấm quen thuộc như dầu sưởi, khí đốt tự nhiên hay lò điện. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chính tiền mã hóa lại đang được coi như một phương án thay thế, bởi chỉ cần một máy đào, dù là mẫu cũ, cũng đã là đủ.
Về bản chất, công suất tính toán từ hoạt động đào tiền mã hóa tạo ra lượng nhiệt rất lớn và chủ yếu xả thẳng ra môi trường. Theo công ty môi giới tài sản số K33, ngành khai thác bitcoin tạo ra khoảng 100 TWh nhiệt mỗi năm, tức là đủ để sưởi ấm toàn bộ nước Phần Lan.
Lượng năng lượng bị lãng phí này, trong một ngành vốn tiêu thụ điện khổng lồ, đang thúc đẩy nhiều doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư cá nhân tìm cách tận dụng nhiệt thải để sưởi ấm cho nhà ở, văn phòng hay cơ sở sản xuất.
“Tôi từng thấy các giàn đào Bitcoin chạy êm trên gác mái, lượng nhiệt tạo ra được dẫn vào hệ thống thông gió của ngôi nhà để giảm chi phí sưởi. Đây là cách tận dụng thông minh nguồn năng lượng vốn dĩ sẽ bị lãng phí”, bà Jill Ford, CEO Bitford Digital - công ty khai thác Bitcoin bền vững tại Dallas (Mỹ) - cho biết. Giải pháp này không đảm bảo chắc chắn sẽ tiết kiệm tiền điện, bởi hiệu quả còn phụ thuộc vào giá điện địa phương, tốc độ máy đào và nhiều yếu tố khác. “Chi phí có lẽ cũng tương đương với việc bạn bật máy sưởi cả nhà, nhưng lợi ích bổ sung là … đào được thêm chút Bitcoin”, bà Ford chia sẻ.
Nhưng cũng có không ít ý kiến nghi ngờ về tính khả thi của mô hình này. Ông Derek Mohr, giáo sư tại Trường Kinh doanh Simon thuộc Đại học Rochester cho rằng khai thác Bitcoin đã trở nên quá chuyên biệt, đến mức máy tính gia đình hoặc thậm chí cả một mạng máy tính trong nhà cũng gần như không có cơ hội tham gia khai thác hiệu quả. Các trang trại đào hiện dùng chip chuyên dụng giúp tốc độ nhanh hơn rất nhiều. “Đào Bitcoin tại nhà, hoặc bằng mạng máy tính gia đình, có thể có chút hiệu quả khoảng 10 năm trước. Nhưng giờ thì không”, ông Mohr khẳng định.
Ông nhận xét, dù việc đào Bitcoin tạo ra lượng nhiệt lớn, nhưng đó vẫn chính là dùng điện của bạn. Theo ông, việc để máy tính chạy liên tục có thể tạo nhiệt, nhưng khả năng đào được Bitcoin là cực kỳ thấp. “Đây có lẽ không phải cơ hội thực sự, mà chỉ lợi dụng những điều người ta từng nghe, như nhiệt thải từ đào Bitcoin hay lợi nhuận từ mining, để gieo hy vọng sai lầm rằng cá nhân có thể hưởng lợi đáng kể”, giáo sư Mohr bình luận.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng việc sử dụng rộng rãi hơn của các giàn đào “cắm là chạy”, hoạt động độc lập, có thể giúp mô hình khả thi ở nhiều nơi hơn theo thời gian. Ít nhất, họ cho rằng đáng để nghiên cứu lợi ích kinh tế và môi trường nhờ việc kết hợp hai chức năng, dựa trên thực tế là khai thác tiền số vốn tạo ra lượng nhiệt lớn như một sản phẩm phụ.
“Làm thế nào để tận dụng nguồn nhiệt dư từ hoạt động này cho mục đích khác? Có thể là sưởi nhà, làm nóng nước, thậm chí nước hồ bơi. Nhờ đó hiệu suất sử dụng điện năng sẽ cao hơn”, bà Nikki Morris, Giám đốc điều hành Viện Năng lượng Ralph Lowe thuộc Đại học Texas Christian nhận xét. Bà cho rằng ý tưởng sưởi bằng tiền số vẫn ở giai đoạn sơ khai và hầu hết mọi người chưa hiểu rõ cách hoạt động hay ảnh hưởng rộng hơn. “Đó là lý do khiến nó trở nên thú vị. Tại Đại học Texas, chúng tôi nhìn thấy cơ hội giúp công chúng hiểu rõ thuật ngữ này và đánh giá tính khả thi cùng doanh nghiệp”, bà chia sẻ.
Do quá trình khai thác có thể tạo ra tài sản số có thể giao dịch, hoạt động này cũng mở ra nguồn doanh thu mới từ việc tiêu thụ năng lượng, vốn có thể đến từ lưới điện, khí tự nhiên, năng lượng mặt trời, gió hay pin, theo bà Morris. “Hãy hình dung một chung cư có hệ thống đào tiền số tạo ra cả tiền mã hóa và năng lượng nhiệt có thể sử dụng. Điều này mở ra khả năng đổi mới năng lượng phân tán cho nhiều nhóm liên quan, bổ trợ cho hệ thống sưởi truyền thống và chiến lược năng lượng tái tạo”, bà Morris nhấn mạnh.
Có rất nhiều câu hỏi cần giải đáp như hiệu suất ở các quy mô khác nhau, khả năng tích hợp với các nguồn năng lượng khác, quy định quản lý, và tác động môi trường tổng thể. “Nhưng khi công nghệ tiếp tục phát triển, đáng để nhìn nhận việc sưởi ấm bằng tiền số không chỉ là điều lạ lẫm mà còn là cánh cửa nhỏ dẫn vào tương lai nơi năng lượng số và năng lượng vật lý có thể hội tụ”, bà nói thêm.
Tương lai đó có thể đang hình thành tại thị trấn Challis, bang Idaho, nơi công ty Softwarm của ông Cade Peterson đang tái sử dụng nhiệt thải từ máy đào Bitcoin để chống lại mùa đông năm nay. Nhiều cửa hàng và doanh nghiệp tại Challis cũng đang thử nghiệm giàn máy của Softwarm để vừa đào vừa sưởi. Tại TC Car, Truck and RV Wash, theo ông Peterson, chủ doanh nghiệp từng tốn 25 USD mỗi ngày để sưởi ấm khu rửa xe, giúp làm tan tuyết và làm ấm nước. “Lò sưởi truyền thống tiêu thụ điện mà không đem lại khoản bù đắp nào. Họ lắp dàn đào Bitcoin và khoản lãi nhận được từ Bitcoin còn nhiều hơn chi phí vận hành”, ông Peterson cho biết.
Trong khi đó, một công ty bê tông công nghiệp đang bù đắp được hóa đơn 1.000 USD mỗi tháng để làm nóng bể nước 2.500 gallon nhờ nhiệt từ máy đào. Ông Cade Peterson đã tự sưởi nhà mình bằng thiết bị đào Bitcoin trong suốt hai năm rưỡi và tin rằng nhiệt từ hoạt động này sẽ sớm được ứng dụng rộng rãi.
My Vũ