Mỹ–Trung Quốc: Vòng đàm phán thương mại thứ hai bắt đầu, 'cuộc chiến không khói lửa' sẽ diễn ra rất tốt đẹp?

6 giờ trướcBài gốc

Tại một địa điểm vẫn chưa được tiết lộ ở London, hai đoàn đàm phán Mỹ-Trung Quốc sẽ cố gắng quay lại đúng hướng với một thỏa thuận sơ bộ đạt được vào tháng trước tại Geneva (Thụy Sỹ) - thỏa thuận vốn đã tạm thời hạ nhiệt căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh và được cho là đã thúc đẩy tinh thần cho các nhà đầu tư vốn đã bị ảnh hưởng trong nhiều tháng, bởi "cơn bão" thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng vào tháng 1.

Đàm phán thương mại Mỹ–Trung Quốc: ‘Cuộc chiến không khói lửa’ giữa hai siêu cường bước vào vòng thứ hai. (Nguồn: Reuters)

Trước bối cảnh căng thẳng song phương đã kéo dài nhiều năm, cùng với ảnh hưởng sâu rộng của cuộc chiến công nghệ và dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, những “bước đi” thận trọng của các quốc gia, đặc biệt là hai siêu cường Mỹ và Trung Quốc tại bàn đàm phán không còn là câu chuyện thuần túy về thuế quan mà đã chuyển thành cuộc “đấu mưu” địa chính trị chiến lược, có tầm ảnh hưởng toàn cầu.

Đòn bảy lợi ích

Từ cuộc chiến thuế quan năm 2018 đến nay, Mỹ và Trung Quốc đã không ít lần trải qua những lần leo thang, từ áp thuế cao kỷ lục đến các thỏa thuận tạm thời. Hiện tại, mức thuế 30% đối với hàng hóa Trung Quốc và 10% đối với hàng Mỹ đang được xem là một ngưỡng "giằng co mang tính biểu tượng" – vừa thể hiện lập trường cứng rắn, vừa thừa nhận tính không bền vững của cuộc đối đầu dài hạn.

Đây là mức thuế quan mà hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang đánh lên hàng hóa của nhau theo kết quả vòng đàm phán thứ nhất (12/5), tại Geneve. Theo đó, trong 90 ngày, thuế nhập khẩu mà Washington áp lên hàng Trung Quốc sẽ giảm từ 145% xuống 30%. Tương tự, hàng Mỹ vào Trung Quốc được giảm thuế từ 125% về 10%.

Tuy nhiên, phía sau kết quả tạm thời này, Washington coi thuế quan và lệnh kiểm soát xuất khẩu là công cụ để kiềm chế tham vọng công nghệ của Bắc Kinh, trong khi Trung Quốc dùng khoáng sản đất hiếm như đòn bẩy kinh tế để nhằm tìm lại quyền tiếp cận thị trường Mỹ và bảo vệ vị thế trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

Kiểm soát xuất khẩu và các sản phẩm nhạy cảm là chủ đề nóng nhất trong đàm phán Mỹ-Trung Quốc hiện nay. Mỹ giữ vững lập trường không xuất khẩu linh kiện chip, AI hay công nghệ điện toán cho Trung Quốc nếu có nguy cơ bị sử dụng cho mục đích quân sự.

Trong khi đó, Trung Quốc kiểm soát nguồn cung khoáng sản đất hiếm – vật liệu không thể thiếu cho các ngành công nghiệp công nghệ cao và quốc phòng – như một quân bài mặc cả quan trọng.

Đây là một cuộc chạy đua song song, bên nào giữ được “yếu huyệt” của đối phương sẽ có ưu thế trong thế trận công nghệ toàn cầu. Tuy nhiên, việc sử dụng đòn bẩy quá mức có thể phản tác dụng, khi cả hai bên đều gánh chịu chi phí kinh tế lớn, còn các bên thứ ba lại rơi vào thế bị động trong chuỗi cung ứng.

"Cuộc gặp sẽ diễn ra rất tốt đẹp"?

Sự phân cực giữa Mỹ- Trung Quốc đang tạo ra những vết rạn lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều doanh nghiệp đa quốc gia đã chuyển nhà máy sang Đông Nam Á, Ấn Độ hoặc Mexico… nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, nhưng trên thực tế vẫn lệ thuộc vào linh kiện và nguyên liệu đầu vào từ nước này.

Các nhà phân tích của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Mỹ (CSIS) gọi đó là "sự tách rời nửa vời" – bề ngoài là dịch chuyển sản xuất, nhưng bên trong vẫn duy trì sự gắn kết với nguồn cung giá rẻ.

Trong khi Mỹ đẩy mạnh chiến lược "friend-shoring" – xây dựng chuỗi cung ứng với các đối tác tin cậy hay quốc gia đồng minh. Trung Quốc chọn cách mở rộng ảnh hưởng thương mại, đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường qua RCEP, CPTPP và các FTA song phương, nhằm tạo thế cân bằng mới trước áp lực của phương Tây.

Trong vòng đàm phán Mỹ-Trung Quốc lần này, giới phân tích kỳ vọng một thỏa thuận kỹ thuật có thể đạt được - gỡ bỏ thuế với một số mặt hàng, khôi phục xuất khẩu đất hiếm và thiết lập cơ chế đối thoại định kỳ. Tuy nhiên, khả năng đàm phán đổ vỡ cũng hiện hữu – chỉ một động thái cứng rắn hay một tuyên bố thiếu kiểm soát cũng đủ khiến tiến trình đàm phán sụp đổ.

Trước vòng đàm phán thứ hai, trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ Donald Trump xác nhận việc Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer sẽ gặp đoàn đàm phán Trung Quốc tại London (Anh) vào ngày 9/6, để thảo luận về vấn đề thương mại.

"Cuộc gặp sẽ diễn ra rất tốt đẹp", ông Trump viết.

Thông báo này được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung Quốc đã leo thang trở lại, sau vài tuần hạ nhiệt nhờ thỏa thuận tại Geneva. Nhưng chỉ được ít ngày yên ả, đến cuối tháng 5, cả hai nước cáo buộc lẫn nhau vi phạm thỏa thuận. Giới chức Mỹ cho biết Trung Quốc vẫn chưa đẩy nhanh việc xuất khẩu các khoáng sản thiết yếu phục vụ ngành điện tử tiên tiến. Trong khi đó, Trung Quốc cáo buộc Mỹ đưa ra nhiều chính sách bất lợi, gồm hướng dẫn kiểm soát xuất khẩu chip AI, dừng bán phần mềm tự động hóa thiết kế điện tử (EDA) cho Trung Quốc, và tuyên bố sẽ hủy thị thực của sinh viên nước này.

Đàm phán thương mại giữa hai nước vì thế cũng chững lại. Việc đi đến thỏa thuận toàn diện cuối cùng được đánh giá nhiều thách thức và cần thời gian dài, do hai nước còn nhiều bất đồng mang tính chiến lược.

Ông Trump vẫn muốn giảm phụ thuộc vào các nhà máy Trung Quốc và hồi sinh ngành sản xuất Mỹ. Trong khi đó, Trung Quốc cũng vẫn muốn tiếp tục thúc đẩy các công nghệ như xe điện và trí tuệ nhân tạo - được đánh giá rất quan trọng để bảo đảm tương lai kinh tế cho họ.

Nhìn chung, những vết rạn sâu sắc sẽ cần rất nhiều thời gian - khó có thể tính bằng ngày, thậm chí là tháng hay năm... để hàn gắn, nhưng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu mong manh, việc duy trì đối thoại giữa hai siêu cường đã là một tín hiệu tích cực. Bởi bất kỳ căng thẳng nào giữa hai quốc gia Mỹ-Trung Quốc cũng đều có thể gây chấn động mạnh không chỉ với hai bên, mà còn đối với toàn bộ hệ thống kinh tế thế giới.

Minh Anh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/dam-phan-thuong-mai-my-trung-quoc-cuoc-chien-khong-khoi-lua-giua-hai-sieu-cuong-buoc-vao-vong-thu-hai-317079.html