Sự minh bạch này không chỉ giúp mỗi cá nhân chủ động thực hiện đúng nghĩa vụ công dân mà còn mang lại sự an tâm, tránh những rủi ro pháp lý không đáng có trong các hoạt động tài chính hàng ngày.
Hiểu đúng về các nguồn thu chịu thuế
Theo quy định hiện hành, không phải mọi khoản tiền chảy vào tài khoản ngân hàng đều bị tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Nghĩa vụ thuế chỉ phát sinh khi dòng tiền đó được xác định là thu nhập từ các hoạt động lao động, sản xuất, kinh doanh, đầu tư hoặc các hình thức tạo ra giá trị gia tăng khác. Các nguồn thu nhập này được phân loại rõ ràng để đảm bảo việc thu thuế công bằng và minh bạch.
Đại diện ngành thuế đã nhiều lần nhấn mạnh, mục tiêu quản lý không phải là mọi giao dịch chuyển khoản, mà chỉ tập trung vào các dòng tiền có bản chất là thu nhập từ hoạt động kinh tế. Ảnh minh họa.
Nguồn thu nhập quen thuộc nhất với đa số người dân là thu nhập từ tiền lương, tiền công. Đây là khoản thù lao nhận được từ người sử dụng lao động, thường được khấu trừ thuế theo biểu lũy tiến từng phần trước khi chi trả. Bên cạnh đó, với sự phát triển của kinh tế tự do, thu nhập từ sản xuất, kinh doanh cá nhân ngày càng phổ biến. Các hoạt động như bán hàng online qua mạng xã hội, livestream, cho thuê nhà/xe, cung cấp dịch vụ tư vấn, hoặc làm freelancer (thiết kế, viết lách) đều được xem là hoạt động kinh doanh. Cá nhân có nguồn thu từ đây sẽ phải nộp thuế nếu tổng doanh thu vượt ngưỡng 100 triệu đồng mỗi năm.
Lĩnh vực đầu tư tài chính cũng tạo ra nhiều dòng tiền chịu thuế. Thu nhập từ đầu tư vốn, hay còn gọi là "tiền đẻ ra tiền", bao gồm các khoản như lãi nhận được từ việc cho cá nhân khác vay, cổ tức được chia từ việc sở hữu cổ phiếu. Khi nhà đầu tư bán đi tài sản của mình, khoản lợi nhuận phát sinh được gọi là thu nhập từ chuyển nhượng vốn. Ví dụ điển hình là lợi nhuận từ việc bán cổ phiếu trên sàn chứng khoán hay bán lại phần vốn góp trong một công ty. Đặc biệt, thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản là một khoản mục quan trọng, bao gồm mọi khoản lợi nhuận từ việc mua bán nhà cửa, đất đai và các tài sản gắn liền với đất.
Ngoài các nguồn thu nhập thường xuyên, luật cũng quy định thuế đối với một số khoản thu không định kỳ khác. Thu nhập từ trúng thưởng như khi trúng xổ số, trúng giải trong các chương trình khuyến mại của doanh nghiệp là một ví dụ.
Thuế sẽ được tính trên phần giá trị giải thưởng vượt quá 10 triệu đồng. Tương tự, thu nhập từ bản quyền, là khoản tiền mà các tác giả, nhà phát minh nhận được khi cho phép người khác sử dụng tác phẩm, sáng chế của mình, cũng thuộc diện chịu thuế. Cuối cùng, thu nhập từ nhượng quyền thương mại, ví dụ như khi chủ sở hữu một thương hiệu cà phê cho phép người khác mở cửa hàng và thu phí nhượng quyền, cũng là một nguồn thu nhập cá nhân cần phải kê khai.
Minh bạch giữa thu nhập và giao dịch dân sự
Trước những băn khoăn trong dư luận, đại diện ngành thuế đã nhiều lần nhấn mạnh, mục tiêu quản lý không phải là mọi giao dịch chuyển khoản, mà chỉ tập trung vào các dòng tiền có bản chất là thu nhập từ hoạt động kinh tế.
Pháp luật có sự phân biệt rõ ràng giữa thu nhập và giao dịch dân sự thông thường. Những khoản tiền như cha mẹ chu cấp cho con cái, vợ chồng chuyển tiền sinh hoạt cho nhau, bạn bè vay mượn, nhận lại tiền đã cho vay, hay các khoản mừng cưới, phúng điếu... hoàn toàn không phải là thu nhập chịu thuế. Chúng đơn thuần là sự dịch chuyển tài sản giữa các cá nhân, không phát sinh giá trị gia tăng.
Để chủ động bảo vệ quyền lợi và tránh những hiểu lầm không đáng có, mỗi cá nhân nên tạo thói quen ghi rõ nội dung khi thực hiện giao dịch. Thay vì để trống hoặc ghi chung chung, những nội dung cụ thể sẽ là bằng chứng rõ ràng nhất để giải trình khi cần.
Việc siết chặt quản lý thuế đối với các giao dịch điện tử là một bước đi cần thiết trong bối cảnh số hóa, nhằm tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng và chống thất thu ngân sách. Do đó, việc trang bị kiến thức tài chính và am hiểu các quy định về thuế không chỉ là trách nhiệm mà còn là kỹ năng thiết yếu giúp mỗi công dân tự tin và an toàn trong đời sống kinh tế hiện đại.
V.A