Nậm Tăm là xã vùng cao có nhiều dân tộc sinh sống như: Dao, Thái, Lự... Những năm qua, bên cạnh việc lưu giữ nét đẹp bản sắc văn hóa, trong đời sống cộng đồng vẫn còn tồn tại không ít hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu ảnh hưởng đến sức khỏe, kinh tế và tiến bộ xã hội. Thực hiện chỉ đạo của tỉnh, UBND xã đã phối hợp với 26 bản tiến hành rà soát, thống kê, nhận diện rõ các hủ tục cần loại bỏ. Qua tổng hợp, xã ghi nhận có 24 hủ tục, tập quán lạc hậu. Trong đó, 7 hủ tục liên quan đến tang ma; 10 hủ tục liên quan đến cưới hỏi, hôn nhân và gia đình; 7 hủ tục khác. Điển hình là để người chết 2 - 3 ngày mới chôn, phải mổ trâu, bò, lợn, gà trong đám tang; hiện tượng “bỏ bản” khi có người nghi mắc bệnh phong qua đời; hỏa táng bằng củi; mở nắp quan tài; giữ tro hài cốt trong nhà; trong Lễ Căm Mường của bà con dân tộc Lự, kiêng bản 2 - 3 ngày, trong những ngày kiêng cấm tuyệt đối "nội bất xuất, ngoại bất nhập", tổ chức ăn uống, vui chơi và không làm việc; thách cưới cao; tự sinh con tại nhà…
Trưởng bản Nậm Cha tuyên truyền, vận động người dân xóa bỏ hủ tục, tập quán lạc hậu.
Những hủ tục, tập quán này không chỉ gây tốn kém về kinh tế, ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh, tạo rào cản cho tiến bộ xã hội. Việc rà soát cụ thể giúp chính quyền và người dân thấy rõ vấn đề, từ đó xây dựng kế hoạch, giải pháp phù hợp để từng bước loại bỏ.
Ngay sau sáp nhập, UBND xã đã chỉ đạo Phòng Văn hóa - Xã hội phối hợp với Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TU, cùng các chi bộ, trưởng bản, người uy tín triển khai tuyên truyền rộng rãi đến nhân dân. Các bản trên địa bàn đã tổ chức 26 cuộc tuyên truyền, thu hút hơn 2.000 lượt người tham gia, nội dung tập trung vào việc xóa bỏ hủ tục, ngăn chặn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Ông Lò Văn Sâu - Phó Chủ tịch UBND xã Nậm Tăm chia sẻ: “Hiện, xã đã và đang gắn việc thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TU với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và xây dựng nông thôn mới. Bước đầu, nhiều hủ tục đã được xóa bỏ, bà con nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, tích cực tham gia hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, xây dựng gia đình văn hóa. Diện mạo nông thôn ngày càng đổi thay, khối đoàn kết cộng đồng thêm bền chặt”.
Để tạo sự lan tỏa sâu rộng, xã thành lập nhiều câu lạc bộ: gia đình phát triển bền vững; phòng, chống bạo lực gia đình tại các bản như: Can Hồ, Vàng Bon, Nậm Bó, Tân Phong, Phiêng Quang... Tham gia các câu lạc bộ, bà con được chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi cách xây dựng nếp sống văn minh, nâng cao vai trò của gia đình trong giáo dục con cái, phòng ngừa bạo lực, hạn chế tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Cùng với đó, chính quyền xã đã hướng dẫn các bản xây dựng hương ước, quy ước mới, trong đó, cam kết không thực hiện các hủ tục lạc hậu, đặc biệt là tảo hôn. Những hương ước, quy ước này được Chủ tịch UBND xã công nhận và trở thành cơ sở pháp lý, tạo sự ràng buộc cộng đồng trong việc chấp hành.
Bà con dân tộc Dao ở bản Nậm Chăng thêu trang phục truyền thống.
Tại bản Nậm Chăng - nơi chủ yếu là đồng bào Dao sinh sống, sau khi được tuyên truyền, nhiều hủ tục đã được loại bỏ. Bí thư Chi bộ bản Phàn A Oanh cho biết: “Trước kia, bà con còn duy trì nhiều tập tục lạc hậu trong việc cưới, việc tang. Nhưng sau khi được quán triệt Nghị quyết số 15-NQ/TU, chúng tôi đã vận động bà con từ bỏ dần những hủ tục ấy, chấp hành tốt pháp luật, tập trung phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Nhờ đó, đời sống người dân ổn định hơn, tinh thần đoàn kết ngày càng gắn bó.”
Bên cạnh đó, ý thức bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới của bà con cũng được nâng lên. Ông Phan A Ninh ở bản Nậm Cha chia sẻ: “Được cán bộ xã, trưởng bản tuyên truyền, tôi cùng gia đình thường xuyên quét dọn nhà cửa, vệ sinh đường nội bản, thu gom rác thải đúng nơi quy định, giữ cho bản xanh, sạch, đẹp. Bà con còn tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng, cùng nhau xây dựng nếp sống mới”.
Có thể thấy, việc thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TU ở xã Nậm Tăm đã đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Nhiều hủ tục, tập quán lạc hậu được xóa bỏ hoặc giảm dần; ý thức của người dân về xây dựng đời sống văn minh ngày càng nâng cao; tinh thần đoàn kết, tương trợ cộng đồng được củng cố. Bà con chú trọng phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống.
Người dân bản Nậm Lò phát triển mô hình trồng cam, chanh mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Tuy nhiên, để đạt mục tiêu xóa bỏ triệt để các hủ tục lạc hậu, xã Nậm Tăm vẫn còn nhiều việc phải làm. Trước hết, cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền bằng nhiều hình thức, gắn với các mô hình văn hóa, thể thao, kinh tế để người dân thấy được lợi ích thiết thực khi thay đổi nếp nghĩ, cách làm. Cùng với đó, phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên, người uy tín trong cộng đồng; nhân rộng những điển hình tiên tiến, kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân làm tốt.
Với sự quyết tâm của cấp ủy, chính quyền và sự đồng thuận của người dân, tin rằng, xã Nậm Tăm sẽ sớm trở thành địa phương điển hình trong việc xóa bỏ hủ tục, phong tục lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết 15-NQ/TU, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.
Thanh Hiền