Nguyên tắc 1: Ăn dặm đúng thời điểm, không quá sớm, không quá muộn
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thời điểm lý tưởng để trẻ bắt đầu ăn dặm là khi tròn 6 tháng tuổi. Đây là lúc hệ tiêu hóa của bé đã phát triển tương đối hoàn chỉnh, sẵn sàng hấp thụ những thực phẩm ngoài sữa mẹ. Trong một số trường hợp đặc biệt, mẹ có thể tham khảo ý kiến chuyên gia để cho bé ăn dặm từ 4 tháng tuổi.
Việc cho bé ăn dặm sớm hơn 4 tháng có thể gây ra nhiều vấn đề. Trẻ dễ bị giảm lượng sữa mẹ, dẫn đến suy giảm sức đề kháng và tăng nguy cơ suy dinh dưỡng. Bên cạnh đó, ăn dặm quá sớm còn có thể làm tăng nguy cơ béo phì, dị ứng thực phẩm do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Thận và dạ dày của trẻ cũng dễ bị tổn thương khi phải hoạt động quá mức.
Một lý do quan trọng khác là các cơ hàm, lưỡi, hầu, họng của bé chưa phối hợp nhuần nhuyễn. Phản xạ nuốt chưa được điều hòa, lưỡi chưa đẩy thức ăn vào đúng đường tiêu hóa, khiến bé dễ bị sặc và nghẹn. Trẻ cũng có nguy cơ cao bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa vì cơ thể chưa có đủ men để xử lý tinh bột và các thức ăn phức tạp khác.
5 nguyên tắc quan trọng mà mọi bà mẹ cần nằm lòng khi cho bé ăn dặm.
Nguyên tắc 2: Từ lỏng đến đặc, từ vị ngọt đến vị mặn
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong giai đoạn đầu đời, vị giác của bé chỉ quen với sữa mẹ. Vì vậy, mẹ nên bắt đầu bằng các món ăn có vị ngọt để hệ tiêu hóa của bé thích nghi dần. Các loại bột ngọt có vị sữa sẽ giúp bé dễ dàng đón nhận món ăn mới. Sau khi bé đã quen, mẹ có thể chuyển sang các loại bột có vị mặn hơn như thịt, cá.
Tương tự, dạ dày của bé từ trước đến nay chỉ quen hấp thụ sữa. Nếu cho ăn đặc ngay, bé sẽ không kịp thích nghi. Do đó, mẹ cần cho bé ăn lỏng trước, sau đó tăng dần độ đặc của thức ăn.
Nguyên tắc 3: Ăn từ ít đến nhiều
Nhiều mẹ mong con tăng cân nhanh nên cố gắng cho bé ăn càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, điều này là hoàn toàn sai lầm. Bé cần được ăn một cách khoa học, hợp lý và quan trọng là từ ít đến nhiều. Điều này giúp hệ tiêu hóa non nớt không bị quá tải, đồng thời tăng khả năng hấp thu chất dinh dưỡng.
Lúc đầu, mẹ có thể cho bé làm quen với 1-2 thìa bột loãng, sau đó tăng lên 1/3 bát nhỏ, rồi đến nửa bát... Việc này giúp bé có thời gian thích nghi và hấp thụ tốt nhất.
Nguyên tắc 4: Từ một nhóm thực phẩm đến nhiều nhóm thực phẩm
Khi mới ăn dặm, bé bắt đầu "khám phá" các mùi vị và thực phẩm khác nhau. Mẹ cần kiên nhẫn tập cho bé ăn từng nhóm thực phẩm một để bé làm quen và theo dõi phản ứng của cơ thể. Thường thì bé sẽ cần 5-7 ngày để làm quen với một loại thực phẩm mới. Sau giai đoạn này, mẹ có thể kết hợp nhiều nhóm thực phẩm với nhau để tăng cường dinh dưỡng và làm phong phú vị giác cho bé.
Để đảm bảo bữa ăn của bé luôn đầy đủ chất dinh dưỡng, mẹ nên kết hợp 4 nhóm thực phẩm sau theo tỷ lệ hợp lý:
• Nhóm chất bột đường (gạo, khoai, yến mạch): Cung cấp năng lượng hàng ngày cho bé. Mẹ có thể nghiền cháo, khoai hoặc nấu bột yến mạch để bé làm quen.
• Nhóm chất đạm (thịt, cá, trứng, đậu): Đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển, cung cấp axit amin cần thiết cho sự tăng trưởng và phục hồi tế bào. Mẹ nên cho bé ăn cả đạm động vật và thực vật để bé phát triển khỏe mạnh.
• Nhóm rau củ và trái cây: Cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ, hỗ trợ hệ tiêu hóa của bé. Cần chú ý chế biến đúng cách để không làm mất chất dinh dưỡng.
• Nhóm chất béo (dầu ăn, bơ, phô mai): Cung cấp năng lượng và là dung môi giúp hòa tan các vitamin A, D, E, K. Mẹ có thể trộn một thìa dầu ăn vào thức ăn sau khi nấu chín, hoặc cho bé ăn thêm phô mai, bơ.
Nguyên tắc 5: Không ép bé ăn
Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất là việc ăn dặm phải dựa trên sự tự nguyện của bé. Khi bé "tỏ thái độ" không muốn ăn một loại thực phẩm mới, mẹ không nên ép mà có thể cho bé bú nhiều hơn, sau đó tập làm quen lại từ từ. Việc bị ép ăn sẽ khiến bé hình thành tâm lý tiêu cực, sợ hãi việc ăn uống và trở thành nguyên nhân chính gây ra chứng biếng ăn ở trẻ. Vì vậy, mẹ hãy thật lưu ý để tạo không khí thoải mái, vui vẻ trong mỗi bữa ăn của con.
An Nhiên