Nạn đói ở Dải Gaza, 'Một thảm họa do con người gây ra'

2 giờ trướcBài gốc

1. Ngày 22/8/2025, tại cuộc họp báo do Ủy ban Phân loại Giai đoạn An ninh Lương thực Tích hợp (IPC) tổ chức, đại diện LHQ đã công bố báo cáo xác định rằng khoảng 514 000 người, chiếm gần một phần tư dân số Palestine tại Dải Gaza, đang phải đối mặt với “nạn đói thảm khốc”. Số người này dự kiến sẽ tăng lên tới 641.000 người vào cuối tháng 9. Đây không chỉ là con số, mà là hiện thân của một thảm họa nhân đạo ở mức độ nghiêm trọng nhất trong lịch sử Trung Đông.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vẫn rất kiên quyết với hành động của mình.

Từ khi cuộc xung đột bùng nổ tháng 10/2023 tới nay, Gaza đã trở thành vùng đất bị bao vây nghiêm ngặt. Quân đội Israel thi hành lệnh phong tỏa toàn diện không chỉ với người dân Palestine mà còn với cả những mặt hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, thuốc men và nhiên liệu tại Gaza. Các chiến dịch quân sự đồng thời phá hủy cơ sở hạ tầng bao gồm nhà máy nước, trạm điện, các khu vực canh tác nông nghiệp và những cơ sở chế biến thực phẩm trong khu vực. Báo cáo của IPC cho thấy 98% diện tích đất canh tác ở Gaza đã bị hư hỏng hoặc không thể tiếp cận, nghề đánh bắt cá cũng bị cấm, sản xuất nội địa thì sụp đổ hoàn toàn.

Theo thời gian, quân đội Israel dần chặn lại phần lớn các hoạt động cứu trợ từ bên ngoài khiến cho tình hình càng trở nên phức tạp. Từ giữa tháng 5/2025, số lượng xe cứu trợ thực tế vào Gaza chỉ dừng ở mức 100 xe mỗi ngày (so với 600-700 xe/ngày trong thời kỳ ngừng bắn trước đó 2 tháng) không đủ để đáp ứng nhu cầu khẩn cấp. IPC đã tố cáo Israel “cản trở hệ thống viện trợ một cách có hệ thống” dẫn đến nạn đói.

Chuyên gia viện trợ LHQ, ông Tom Fletcher khẳng định: “Thực sự là một thảm họa mà chúng ta hoàn toàn có thể tránh được nếu được phép. Lương thực chất đầy ở biên giới, nhưng không thể đưa vào do sự cản trở có hệ thống của Israel”. Tổng thư ký LHQ, ông Antonio Guterres đã không ngần ngại khi gọi đây là “một thảm họa do con người gây ra, một bản cáo trạng về đạo đức và là sự thất bại của chính nhân loại”.

2. Hiện tại, miền bắc Gaza (đặc biệt là khu vực bao quanh thành phố Gaza, nơi quân đội Israel phong tỏa gắt gao nhất) đang chịu hậu quả nặng nề nhất. Báo cáo của IPC cho rằng gần 132.000 trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng cấp tính, trong đó có hơn 41.000 ca nặng với nguy cơ tử vong rất cao. Một số chuyên gia độc lập còn báo động về hiện tượng “chết đói”. Quỹ Nhi đồng Liên hợp Quốc (UNICEF) trước đó đã cảnh báo vào đầu năm 2024 có tới 90% trẻ em dưới 2 tuổi tại Gaza chỉ ăn được hai nhóm thực phẩm trở xuống mỗi ngày, và tình trạng suy dinh dưỡng cấp tính liên tục lan rộng. Điều này cho thấy tình trạng thiếu thực phẩm cơ bản đã diễn ra từ lâu.

Tình trạng thiếu lương thực lên đến mức nghiêm trọng ở Gaza thực sự làm chúng ta kinh hoàng.

Các tổ chức nhân đạo hoạt động trong khu vực đều kêu gọi mở cửa biên giới và khôi phục lương thực viện trợ, nhưng đều bị từ chối. Điều này đã gây ra những phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Bộ trưởng Ngoại giao Anh, ông David Lammy gọi tình trạng này là một “sự phẫn nộ về đạo đức hoàn toàn có thể ngăn chặn được”.

Liên minh châu Âu, Australia, Nhật Bản và nhiều chính phủ đã lên án mạnh mẽ các chính sách của Israel, coi đó là vi phạm luật quốc tế và chỉ trích việc sử dụng “nhân đạo làm công cụ chiến tranh” của quân đội nước này. Tổ chức Ân xá Quốc tế gay gắt: “Lịch sử sẽ không bao giờ tha thứ cho chúng ta nếu đứng yên nhìn trẻ em gầy gò chết đói, trong khi thức ăn nằm cách đó chỉ vài dặm nhưng bị Israel chặn lại”.

Mỹ, quốc gia vẫn đứng sau hậu thuẫn cho các hành động quân sự của Israel thời gian qua thì thận trọng hơn khi “hoài nghi nhưng thừa nhận khủng hoảng nghiêm trọng”. Một số nghị sĩ từ cả hai đảng thì lên tiếng mạnh mẽ, kêu gọi chấm dứt hỗ trợ quân sự và nhấn mạnh trách nhiệm đạo đức trong việc bảo vệ dân thường từ chính phủ. Hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene (thuộc đảng Cộng hòa cầm quyền) còn chỉ trích chính sách hiện tại của chính quyền và gọi tình trạng hiện nay là "diệt chủng”, đồng thời phản đối việc dùng tiền thuế của dân Mỹ để hỗ trợ điều mà bà coi là "tội ác chiến tranh".

Phía Israel lập tức bác bỏ toàn bộ báo cáo, gọi đó là “lời nói dối rửa sạch qua các tổ chức có lợi ích”, và khẳng định “không có nạn đói ở Gaza” bằng cách viện dẫn xe viện trợ đã được cho phép nhập vào. Thủ tướng Netanyahu gọi báo cáo là “lời vu khống hiện đại” và khẳng định Israel đang nỗ lực ngăn chặn đói nghèo chứ không chủ định gây ra nó. Tuy nhiên, nhiều bên cho rằng số liệu ông đưa ra mâu thuẫn với thực tế thiếu hụt nghiêm trọng ngoài hiện trường.

Quân đội Israel vẫn tiếp tục tiến công khi chưa đạt được các mục tiêu của mình.

3. Trước thảm họa đang diễn ra cùng lời cảnh báo từ LHQ, chúng ta cũng không thể làm ngơ. Bài học từ những thảm kịch trong quá khứ là thay vì chỉ trích, tố cáo, đổ lỗi, những hành động cần được triển khai ngay, một cách toàn diện. Điều đầu tiên cần làm là phải chấm dứt ngay chính sách ngăn chặn viện trợ, mở cửa biên giới và gửi lượng viện trợ cần thiết tối thiểu nhằm cứu sống dân thường, đặc biệt là trẻ em đang trong giai đoạn nguy hiểm nhất.

Quỹ Nhân đạo Gaza (GHF), do Mỹ và Israel hậu thuẫn được triển khai từ tháng 5/2025 nhưng bị nhiều tổ chức cứu trợ quốc tế từ chối hợp tác do bị cho là thiếu minh bạch cần được cải tổ hoặc hợp tác lại với UN và các tổ chức phi chính phủ quốc tế để đảm bảo tính trung lập và hiệu quả vận chuyển.

Đồng thời, một giải pháp chính trị cần được lên kế hoạch. Các chuyên gia của LHQ đã kêu gọi lập hành lang ngừng bắn ngay lập tức, phối hợp nhân đạo xuyên biên giới để đưa hàng cứu trợ vào mọi ngóc ngách, đồng thời thúc đẩy đàm phán thả con tin tiến đến chấm dứt xung đột. Tổng thư ký Guterres đã hơn một lần đề nghị các bên “lùi bước” để bảo vệ dân thường.

Hình ảnh những đoàn xe viện trợ bị chặn lại ngay tại biên giới.

Nhưng rõ ràng, kêu gọi là không đủ. Để đạt được những mục tiêu đó, cộng đồng quốc tế cần đứng lên hành động. LHQ, EU, Mỹ, các cường quốc lớn phải dùng mọi cơ chế ngoại giao và kinh tế để buộc Israel chấm dứt cản trở viện trợ, nếu không sẽ bị xem là đồng phạm trước tội ác nhân đạo đang diễn ra. Chuyên gia LHQ cũng đề xuất các cơ quan truyền thông cần công khai hơn nữa các báo cáo vi phạm luật quốc tế, khởi động điều tra về tình trạng “sử dụng đói nghèo như vũ khí chiến tranh” đồng thời khám phá con đường pháp lý nhằm bảo vệ dân thường từ đó tạo áp lực tâm lý lên chính phủ Israel. Một số đề xuất khác nhắm trực tiếp đến chính phủ Mỹ và Tổng thống Donald Trump, người có sự thân thiết đặc biệt với ông Netanyahu.

4. Các tổ chức cứu trợ của LHQ đã dự đoán, nếu Israel tiếp tục đóng cửa viện trợ và tấn công vào các khu vực dân cư, nạn đói sẽ lan rộng đến phần lớn dân số Gaza, có thể ảnh hưởng tới hơn 60% dân số, vượt mức 1 triệu người từ nay đến cuối năm. Khi đó, nguy cơ tử vong diện rộng dẫn đến sụp đổ xã hội là điều không thể tránh khỏi. Tuyên bố nạn đói mới đây tại Gaza từ IPC là điều chưa từng có trong lịch sử, đã làm dấy lên làn sóng phản đối từ khắp nơi trên thế giới.

Một loạt quốc gia phương Tây đã bày tỏ sẵn sàng công nhận Nhà nước Palestine như một tín hiệu ngoại giao mạnh mẽ đến chính quyền Israel. Chúng ta có quyền hy vọng, nếu áp lực đủ mạnh, một lối thoát cho vấn đề có thể mở ra. Một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời đi kèm với viện trợ nhân đạo, sự phối hợp giữa các bên liên quan để chuyển hướng hỗ trợ sang hệ thống phân phối hợp lý của LHQ, kèm theo kiểm duyệt minh bạch và giám sát quốc tế là một triển vọng có thể xảy ra nếu các bên đoàn kết phối hợp.

Báo cáo của IPC cho thấy tình trạng thiếu lương thực ở Gaza đã lên đến đỉnh điểm.

Nếu nỗ lực cứu trợ và đàm phán được duy trì với quyết tâm mạnh mẽ, ít nhất tỷ lệ tử vong do nạn đói có thể giảm đáng kể, hệ thống y tế và dinh dưỡng từng bước được hồi phục. Giai đoạn hậu khủng hoảng cần một chiến lược phục hồi dài hơi hơn bao gồm tái thiết nông nghiệp, hỗ trợ trẻ em và phụ nữ mang thai, mở cửa trở lại hệ thống kinh tế và thị trường lương thực. Nhưng đó sẽ còn là một hành trình dài.

Ngay lúc này, cứu đói vẫn là mục tiêu cụ thể nhất. Bản báo cáo của IPC đã nhiều lần nhấn mạnh, thảm họa nhân đạo này hoàn toàn có thể ngăn chặn nếu các bên tham chiến chấp nhận nhượng bộ chính trị và mở rộng đường tiếp cận viện trợ. Lựa chọn còn lại hoàn toàn là của họ.

Tử Uyên

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/su-kien-binh-luan-antg/nan-doi-o-dai-gaza-mot-tham-hoa-do-con-nguoi-gay-ra-i779711/