Nâng cao năng lực tuyến y tế cơ sở để người dân hưởng lợi- Bài 1: Khi y tế cơ sở đến gần dân hơn

5 giờ trướcBài gốc

Từ ngày 1/7/2025, cùng với việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, hệ thống y tế Việt Nam bước vào giai đoạn điều chỉnh tổ chức quy mô lớn trong bối cảnh không còn cấp huyện trung gian, việc điều chỉnh, sắp xếp lại tổ chức, chức năng nhiệm vụ của các trạm y tế xã, phường là yêu cầu cấp thiết để đáp ứng nhu cầu phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh cơ bản cho nhân dân.

Trao quyền và trao trách nhiệm – chuyển động từ cơ sở

Là địa phương tiên phong bỏ trung tâm y tế, chuyển sang mô hình trạm y tế xã, phường công lập trực thuộc UBND xã, phường, việc sắp xếp trạm y tế tuyến xã tại Hà Nội đã được triển khai đồng bộ và sớm tạo hiệu ứng rõ rệt. Toàn thành phố hiện có 126 trạm y tế xã, phường, thị trấn đi vào hoạt động ổn định với hơn 7.600 cán bộ y tế, trong đó có 1.137 bác sĩ. Sở Y tế Hà Nội đã ban hành 25 văn bản hướng dẫn chuyên môn, tổ chức 4 lớp tập huấn cho toàn bộ cán bộ y tế tuyến xã, và thành lập các tổ công tác hỗ trợ trực tiếp tại cơ sở để bảo đảm hoạt động liên tục, không gián đoạn trong giai đoạn chuyển đổi.

Ông Nguyễn Đình Hưng – Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội đánh giá: “Việc chuyển trạm y tế về trực thuộc UBND xã giúp chính quyền địa phương chủ động hơn trong điều hành, huy động nguồn lực và xử lý các vấn đề y tế cộng đồng, đồng thời đưa trách nhiệm chăm sóc sức khỏe người dân về đúng nơi gần dân nhất. Thực tế cho thấy, trong những tháng đầu thực hiện, nhiều trạm y tế đã vượt qua tâm lý e dè ban đầu, chủ động xây dựng kế hoạch phòng chống dịch, tiêm chủng, quản lý bệnh mạn tính và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, người có bệnh nền”.

126 trạm y tế tuyến xã tại Hà Nội đã đi vào vận hành ổn định. Ảnh: Phạm Sỹ

Thực tế, mô hình tổ chức Trạm Y tế xã/phường hiện nay vốn được hình thành từ những năm 1975, với đội ngũ nhân lực mỏng (5–7 người/trạm), chủ yếu làm y tế dự phòng, ít chức năng khám chữa bệnh, chưa thể đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe ban đầu trong giai đoạn mới.

Trong khi đó, nhiều địa bàn đã thay đổi địa giới hành chính, sáp nhập xã/phường, xuất hiện tình trạng “một xã mới có 2–3 Trạm Y tế cũ”, dẫn đến chồng chéo, phân tán nhân lực, cơ sở vật chất xuống cấp, người dân không biết nơi tiếp cận đầu tiên.

Việc sắp xếp lại Trạm Y tế theo mô hình chính quyền 2 cấp giúp giải quyết tận gốc các bất cập trên, tái cơ cấu hệ thống tổ chức theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đồng thời nâng cao năng lực quản lý, kết nối liên thông và chuyển đổi số trong y tế cơ sở.

Ghi nhận thực tế tại nhiều trạm y tế xã tại Hà Nội cho thấy, sau thời gian đầu còn lúng túng, tinh thần và khí thế làm việc ở tuyến xã đã thay đổi: trạm y tế chủ động, chính quyền đồng hành, nhân viên y tế hứng khởi và người dân tin tưởng hơn.

Sinh khí mới ở y tế tuyến xã

Nếu như trước đây, hình ảnh trạm y tế xã thường gắn liền với sự vắng vẻ, ít người lui tới, thì nay, tại nhiều địa phương trên địa bàn Thủ đô, bầu không khí ở tuyến y tế cơ sở đã khác hẳn. Sau khi mô hình chính quyền hai cấp được triển khai, việc trực thuộc trực tiếp UBND xã giúp các trạm y tế “bắt nhịp” nhanh hơn với nhu cầu dân sinh. Y, bác sĩ phấn khởi hơn khi được trao quyền chủ động, còn người dân dần tìm lại thói quen đến khám bệnh, theo dõi sức khỏe ngay tại địa bàn.

Tại xã An Khánh, lượng bệnh nhân tới đây thăm khám đang ngày một gia tăng. Ông Bùi Văn Nghĩa, sinh năm 1946, người dân thôn Yên Lũng, chia sẻ: “Giờ chúng tôi đi khám ngay tại xã, được bác sĩ hướng dẫn tận tình, lại không mất công chờ đợi. Có bệnh nhẹ thì được điều trị, còn nặng thì trạm giới thiệu lên tuyến trên, mọi việc rất thuận lợi.”

Người dân dần tìm lại thói quen tới thăm khám sức khỏe tại y tế tuyến xã. Ảnh: Phạm Sỹ

Bớt chút thời gian chia sẻ với chúng tôi sau nửa ngày liên tục chăm sóc, điều trị sức khỏe cho người dân, bác sĩ Nguyễn Sinh Phùng, Phụ trách phòng Đông Y, Trạm Y tế xã An Khánh kể: “Từ hơn 3 tháng nay, khi thực hiện sắp xếp lại trạm y tế theo mô hình chính quyền 2 cấp, cảm nhận đầu tiên của chúng tôi là bận, bận vì lượng công việc tăng lên rất nhiều, nhưng chính sự bận rộn này lại mang đến những chuyển biến rất tích cực đối với tất cả nhân viên y tế tại trạm y tế. Đối với Trạm Y tế An Khánh, tôi nhận thấy rằng từ khí thế đến ý thức, thái độ, trách nhiệm trong công việc của anh em được nâng lên ở một mức rất cao. Và từ đó, người bệnh ngày một tin tưởng và ngày càng đến nhiều hơn để được chăm sóc sức khỏe”.

Ở xã Quảng Oai, các bác sĩ tại điểm trạm Tây Đằng, thuộc Trạm Y tế xã mới đây đã cấp cứu thành công một ca ngừng tim ở trẻ nhỏ ngay trong khi chờ xe cấp cứu của tuyến trên sau 20 phút kiên trì thực hiện kỹ thuật hồi sinh tim phổi cơ bản. Thành công ấy là kết quả của quá trình tập huấn và chủ động rèn luyện kỹ năng của đội ngũ nhân viên y tế cơ sở.

Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội, sau ba tháng chuyển đổi, số lượt khám, chữa bệnh tại các trạm y tế xã tăng trung bình 25–30% so với cùng kỳ năm trước. Các chương trình tiêm chủng, phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi được triển khai rộng khắp. Tinh thần cán bộ y tế cơ sở phấn khởi hơn, bởi “được giao việc, được tin tưởng và được nhìn nhận như một phần quan trọng của chính quyền địa phương.”

Người dân tới thăm khám tại các trạm y tế xã Hà Nội ngày càng gia tăng. Ảnh: Phạm Sỹ

Từ chủ trương đúng đắn đến niềm tin xã hội

Ngày 21/9/2025, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết 18-NQ/TW đã ký ban hành Kế hoạch số 130/KH-BCĐTKNQ18 về việc sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp Nhà nước và các tổ chức trong hệ thống hành chính Nhà nước.

Ở lĩnh vực y tế, Kế hoạch nhấn mạnh việc thành lập trạm y tế xã, phường, đặc khu trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã và các điểm khám bệnh trên cơ sở các trạm y tế cấp xã trước đây để đáp ứng nhu cầu phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh cơ bản cho nhân dân trên địa bàn.

Nhìn từ những chuyển động rõ nét ở Hà Nội, có thể thấy, việc chuyển trạm y tế xã, phường về trực thuộc UBND cùng cấp không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật trong bộ máy hành chính, mà là một bước đi chiến lược, nhằm thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị: “Lấy y tế cơ sở làm nền tảng, lấy chăm sóc sức khỏe nhân dân làm trung tâm, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo.”

Y tế cơ sở là nền tảng trong chăm sóc sức khỏe nhân dân

Thực tế cũng chứng minh, khi trạm y tế thật sự được quan tâm và đầu tư, người dân sẽ quay lại với tuyến cơ sở. Tỷ lệ khám, chữa bệnh tại trạm y tế tuyến xã tăng lên không chỉ phản ánh chất lượng dịch vụ được cải thiện, mà còn cho thấy sự hồi sinh của niềm tin – điều mà nhiều năm qua đã bị xói mòn bởi tâm lý “chỉ tin bệnh viện tuyến trên”.

Ở góc nhìn rộng hơn, những kết quả bước đầu này đang góp phần cụ thể hóa mục tiêu đến năm 2030 mà Nghị quyết 72 đã đặt ra: mỗi trạm y tế có đủ bác sĩ, đủ trang thiết bị và năng lực chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người dân ngay tại địa bàn.

Thế nhưng, bức tranh y tế cơ sở hôm nay vẫn còn những khoảng trống - không ít trạm y tế vẫn đang hoạt động trong điều kiện thiếu thốn – thiếu bác sĩ, thiếu thiết bị, thiếu kinh phí; nhiều cán bộ y tế cơ sở chưa được hưởng chế độ đãi ngộ tương xứng với cường độ và đặc thù công việc. Trong khi đó, Bộ Y tế hiện nay chưa có Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trạm y tế xã.

Những bất cập ấy không phủ nhận nỗ lực và hiệu quả bước đầu, nhưng lại cho thấy chặng đường củng cố và phát triển y tế cơ sở vẫn còn nhiều việc phải làm – đặc biệt là trong việc đảm bảo nhân lực, tài chính, và mô hình hoạt động ổn định lâu dài.

(còn nữa)

Đức Trân

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/nang-cao-nang-luc-tuyen-y-te-co-so-de-nguoi-dan-huong-loi-bai-1-khi-y-te-co-so-den-gan-dan-hon.html