Nâng cao sức 'đề kháng' của toàn xã hội đối với hiểm họa ma túy

2 giờ trướcBài gốc

Thách thức từ bên ngoài, khó khăn ở trong nước

Theo báo cáo của Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC), tình hình tội phạm, tệ nạn ma túy trên thế giới và trong khu vực diễn biến phức tạp, ngày càng nghiêm trọng và có xu hướng gia tăng mạnh cả về nguồn cung và nguồn cầu. Về nguồn cung, lượng ma túy sản xuất bình quân hằng năm ước tính lên đến 3.000 tấn các loại, các chất ma túy mới liên tục xuất hiện với hơn 1.180 loại nhằm đối phó với lực lượng chức năng. Về nguồn cầu, hiện có 316 triệu người trên thế giới sử dụng ma túy, trung bình mỗi năm tăng khoảng 3%.

Khu vực Đông Nam Á với “điểm nóng” về ma túy là vùng Tam giác vàng đã trở thành một trong những trung tâm sản xuất và tiêu thụ ma túy lớn nhất thế giới. Sản lượng ma túy tại khu vực đã tăng 30%, trong đó lượng heroin và morphin thu giữ tăng gần 90%; diện tích trồng cây thuốc phiện tăng 28%, cocain tăng 35% so với 10 năm trước.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Long báo cáo về tình hình ma túy hiện nay và một số yêu cầu đặt ra đối với nhiệm vụ triển khai chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030.

Tại khu vực các nước Tiểu vùng sông Mê Kông đã ghi nhận phương thức mới để vận chuyển ma túy qua biên giới như dùng thiết bị bay điều khiển từ xa, thậm chí đào hầm để vận chuyển ma túy qua biên giới. Trung Quốc tiếp tục là nước có nguồn cầu ma túy lớn nhất trong khu vực; việc Trung Quốc đẩy mạnh triệt phá các cơ sở sản xuất ma túy trong nội địa dẫn đến xu hướng dịch chuyển, làm cho tình hình sản xuất, mua bán, vận chuyển trái phép ma túy tổng hợp tại khu vực này gia tăng phức tạp hơn.

Tại Lào và Campuchia, các lực lượng chức năng liên tục phát hiện những vụ mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy và hoạt động sản xuất ma túy tổng hợp với số lượng đặc biệt lớn. Đáng lo ngại, tại một số nước thực hiện chính sách hợp pháp hóa việc sử dụng và lưu hành một số loại ma túy gây áp lực trực tiếp đến công tác đấu tranh phòng, chống ma túy tại Việt Nam.

Tổng số vụ, số đối tượng bị bắt giữ trung bình hằng năm giai đoạn 2020 - 2024 là hơn 20.000 vụ và hơn 31.000 đối tượng với số lượng ma túy thu giữ trung bình hằng năm gần 1.000 kg heroin; hơn 5.000 kg và gần 5 triệu viên ma túy tổng hợp. Chỉ tính riêng 9 tháng năm 2025 đã bắt giữ hơn 19.000 vụ, hơn 37.500 đối tượng phạm tội về ma túy; thu giữ gần 3,4 tấn ma túy và hơn 2 triệu viên ma túy tổng hợp, hơn 243 kg heroin, hơn 971 kg cần sa.

Nguồn ma túy vào nước ta phần lớn từ khu vực Tam giác vàng qua Lào, Campuchia, đã xuất hiện những xưởng sản xuất ma túy tổng hợp quy mô lớn ngay sát biên giới nước ta. Đáng chú ý, lợi dụng chính sách hợp pháp hóa cần sa của một số quốc gia, nhiều người đã cấu kết với các đối tượng mở trang trại trồng cần sa và vận chuyển trái phép về Việt Nam tiêu thụ.

Mới đây nhất, Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy đã bắt giữ đường dây vận chuyển trái phép cần sa từ Thái Lan về Việt Nam thông qua các dịch vụ vận tải logistic, thu giữ hơn 270 kg cần sa. Bên cạnh đó, cũng đã xuất hiện nhiều vụ vận chuyển trái phép chất ma túy từ các nước châu Âu, châu Mỹ về nước ta qua đường hàng không, đường biển… cho thấy tính “toàn cầu hóa” của nguồn cung ma túy.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Long, thời gian gần đây tái xuất hiện trở lại tình trạng sản xuất ma túy trong nước với quy mô lớn. Điển hình, tháng 3/2025, các lực lượng chức năng của Bộ Công an đã phát hiện và triệt phá thành công đường dây sản xuất trái phép ma túy tổng hợp quy mô công nghiệp do các đối tượng nước ngoài cầm đầu tại Khánh Hòa, thu giữ 1,4 tấn ma túy tổng hợp và gần 80 tấn hóa chất, tiền chất, máy móc, thiết bị dùng để sản xuất ma túy.

Lực lượng chức năng cũng đã phát hiện các đường dây sản xuất, chiết xuất khí cười quy mô lớn tại nhiều địa phương với tính chất rất tinh vi, phức tạp và đặc biệt nghiêm trọng. Từ 1/7 đến nay, cả nước đã đấu tranh gần 400 vụ, 2.000 đối tượng, trong đó, tổ chức sử dụng tại cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT: 116 vụ; Tổ chức sử dụng tại nhà riêng, căn hộ chung cư: 180 vụ; Tổ chức sử dụng tại địa điểm khác: 81 vụ. Từ ngày 1/7/2025 đến nay, sau khi Tội sử dụng trái phép chất ma túy của Bộ Luật hình sự có hiệu lực thi hành, toàn quốc đã xử lý hơn 1 nghìn đối tượng.

Trung bình hàng năm giai đoạn 2020 - 2024, số người nghiện, người sử dụng, người bị quản lý sau cai trong cả nước là: 237.698 người. Chỉ tính riêng 9 tháng năm 2025, toàn quốc có khoảng 300 nghìn người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy và người bị quản lý sau cai nghiện ma túy (chiếm 0,3% dân số cả nước), trong đó có gần 50 nghìn người nghiện trong cơ sở cai nghiện, hơn 100 nghìn người trong các cơ sở giam giữ, gần 150 nghìn người nghiện, sử dụng, quản lý sau cai nghiện ở ngoài cộng đồng chiếm gần 50%. Mặt khác, số người nghiện ma túy có xu hướng gia tăng 10% trung bình hàng năm trong thời gian gần đây, tiềm ẩn nguy cơ rất cao phát sinh tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật. Trên thực tế số người nghiện chưa được phát hiện, quản lý còn rất cao, có thể gấp 2 -3 lần hiện nay.

Bên cạnh địa điểm tổ chức sử dụng là các quán bar, vũ trường, karaoke…, các đối tượng đang có xu hướng tìm kiếm những địa điểm mang tính riêng tư, bảo mật cao hơn như: căn hộ chung cư, home stay, khu nghỉ dưỡng, resort cao cấp… gây nhiều khó khăn cho công tác phòng ngừa, đấu tranh của các lực lượng chức năng.

Tỷ lệ sử dụng ma túy tổng hợp tăng nhanh (chiếm khoảng 60-70% số người nghiện, người sử dụng trái phép ma túy) tập trung vào độ tuổi thanh thiếu niên (15 - 35 tuổi) tại các khu đô thị lớn. Các loại ma túy tổng hợp được sử dụng ngày càng đa dạng về chủng loại, hình thức bắt mắt thu hút sự tò mò, khám phá của giới trẻ, đồng thời nhằm ngụy trang đối phó với sự kiểm soát của cơ quan chức năng, núp bóng dưới dạng thực phẩm chức năng, đồ uống, thuốc lá điện tử… rao bán trên không gian mạng.

Số vụ vi phạm pháp luật do người nghiện, người sử dụng ma túy gây ra trung bình hằng năm giai đoạn 2020 - 2024 là: 26.542 vụ/38.521 đối tượng. Chỉ tính riêng 9 tháng năm 2025 là: 12.690 vụ/23.268 đối tượng. Từ đầu năm 2025 đến nay, toàn quốc đã xảy ra 27 vụ án xâm phạm trật tự xã hội do các đối tượng loạn thần “ngáo đá” gây ra, đặc biệt nhiều trường hợp do đối tượng sử dụng ma túy gây ra các vụ thảm sát, giết nhiều người với hành vi man rợ… gây tâm lý hoang mang, lo lắng, bức xúc trong nhân dân. Nhiều người sử dụng ma túy tổng hợp trong thời gian dài dẫn đến rối loạn tâm thần, mất kiểm soát hành vi gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội.

Ma túy gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, gây rối loạn tâm thần chiếm hơn 70% trong số các trường hợp; Tiêm, chích ma túy, dùng chung bơm kim tiêm không tiệt trùng dẫn đến lây nhiễm viêm gan vi rút B, C, đặc biệt là lây nhiễm HIV (người sử dụng ma túy tổng hợp có nguy cơ lây nhiễm HIV cao gấp 8 lần những người không sử dụng), làm giảm tuổi thọ người nghiện, người sử dụng ma túy, gây gánh nặng bệnh tật cho cá nhân người nghiện, người sử dụng ma túy cũng như hệ thống y tế.

Chung tay giải quyết những thách thức

Thống kê, hiện toàn quốc có 77 cơ sở cai nghiện, phân bổ tại 34/34 tỉnh, thành. Nhìn chung hầu hết các cơ sở cai nghiện hiện nay được xây dựng từ lâu, hiện đã xuống cấp, với tổng công suất tiếp nhận trên toàn quốc là 36.623 người. Số người hiện đang cai nghiện tại cơ sở là: 49.735 người, vượt quá công suất cho phép gấp 1,5 lần. Dự kiến nhu cầu công suất đến năm 2030 của các cơ sở cai nghiện đạt trên 80 nghìn người, tăng gần gấp 2 lần hiện nay. Do vậy, nhiều địa phương có tình trạng cơ sở cai nghiện quá tải, cơ sở vật chất xuống cấp trầm trọng, dẫn đến tâm lý không hợp tác, thậm chí chống đối.

Phần lớn các cơ sở cai nghiện ma túy hiện nay chưa đáp ứng đủ trang thiết bị tối thiểu theo quy định, đặc biệt là trang thiết bị phục vụ cho công tác khám, điều trị, cai nghiện ma túy, cụ thể: có 35% cơ sở còn thiếu trang thiết bị phục vụ cho việc thực hiện quy trình cai nghiện, 47% cơ sở còn thiếu trang thiết bị phục vụ cho sinh hoạt của người cai nghiện, 80% cơ sở thiếu trang thiết bị phục vụ cho việc bảo vệ, quản lý người cai nghiện, 58% cơ sở còn thiếu trang thiết bị dùng chung của cơ sở cai nghiện.

Hệ thống an ninh chưa đảm bảo, còn thiếu các khu chức năng quan trọng như khu cắt cơn, giải độc, khu cách ly bệnh truyền nhiễm… Trận bão số 10 vừa qua, một số cơ sở cai nghiện các tỉnh miền Trung cũng bị ảnh hưởng, ngập lụt khu ở, khu bếp cho người nghiện, điều kiện sinh hoạt khó khăn. Nhiều cơ sở không có thiết bị giám sát bằng camera, hoặc có nhưng không đáp ứng đủ yêu cầu, cán bộ mỏng, không thể giám sát 24/7 với 100% người cai nghiện, dẫn đến những vụ việc mất ANTT.

Các đại biểu tham dự hội nghị tại hội trường Chính phủ.

Số người được cai nghiện trung bình hằng năm giai đoạn 2020 - 2024 là: 65.986 người. Chỉ tính riêng 9 tháng năm 2025 là: 67.296 (trong đó đã hoàn thành cai nghiện: 18.264; số người hiện đang trong cơ sở cai nghiện: 49.050 người).

Thực trạng nguồn nhân lực thực hiện công tác cai nghiện hiện nay vẫn còn thiếu cả về số lượng và chất lượng. Các vấn đề pháp lý về công tác cai nghiện và quản lý người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy còn bất cập, nhiều nội dung khó triển khai trong thực tiễn.

Trước tình hình và thực trạng trên, Bộ Công an đề nghị các cấp ủy Đảng và chính quyền từ Trung ương đến địa phương cần quán triệt cho đội ngũ cán bộ, đảng viên nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác phòng, chống ma túy đối với bảo đảm an ninh trật tự, bảo vệ sức khỏe, tính mạng, cuộc sống bình yên, hạnh phúc của mọi người dân, phục vụ phát triển kinh tế xã hội toàn diện, bền vững ở mỗi địa phương và của cả đất nước. Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp trong công tác phòng, chống ma túy.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Long cũng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm, chỉ đạo phân bổ hợp lý các nguồn kinh phí cấp cho công tác phòng, chống ma túy theo quy định, đồng thời tăng cường bố trí nguồn lực của địa phương để hỗ trợ cho công tác này; ưu tiên bố trí quỹ đất và nguồn kinh phí để sửa chữa, nâng cấp, xây mới các cơ sở cai nghiện ma túy đáp ứng nhu cầu công tác cai nghiện của địa phương, bảo đảm việc sử dụng nguồn lực, kinh phí của Chương trình đạt các mục tiêu đề ra.

Tăng cường tổ chức tuyên truyền, phổ biến sâu rộng đến cấp ủy, chính quyền các cấp, các tầng lớp nhân dân về Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030; theo đó, phải thường xuyên quan tâm làm tốt công tác tuyên truyền cho nhân dân, nhất là các đối tượng có nguy cơ cao thấy được “hiểm họa ma túy” để nâng cao sức “đề kháng” của toàn xã hội đối với ma túy trong tình hình hiện nay.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Long, mỗi cán bộ, đảng viên phải gương mẫu chấp hành và vận động gia đình, người thân chấp hành nghiêm quy định của pháp luật về phòng, chống và kiểm soát ma túy; tuyên truyền nâng cao ý thức toàn dân trong phòng, chống ma túy; kiên trì xây dựng văn hóa bài trừ ma túy trong toàn xã hội để từng người dân, từng gia đình, từng thôn xóm, tổ dân cư, khu phố lên án, không chấp nhận ma túy, không chứa chấp ma túy, phát hiện tố giác với cơ quan chức năng quản lý người nghiện, người sử dụng ma túy và bắt giữ, xử lý các đối tượng phạm tội về ma túy; từng bước đẩy lùi ma túy ra khỏi đời sống xã hội.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Long cũng đề nghị tiếp tục hoàn thiện pháp luật về phòng, chống ma túy, trọng tâm là sửa đổi Luật Phòng, chống ma túy theo hướng ứng dụng khoa học công nghệ trong giám sát, quản lý người nghiện, điều trị nghiện, người đang cai nghiện tại gia đình, cộng đồng và người sử dụng trái phép chất ma túy bảo đảm quản lý chặt chẽ, hiệu quả các diện đối tượng này.

Báo CAND tiếp tục thông tin về hội nghị quan trọng này.

Hoàng Phong

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/thoi-su/nang-cao-suc-de-khang-cua-toan-xa-hoi-doi-voi-hiem-hoa-ma-tuy-i784028/