Nâng cao ý thức giao thông không nhất thiết phải tăng tiền xử phạt một cách cơ học

một ngày trướcBài gốc

Liên quan đến một số ý kiến đề xuất tăng mức phạt tối đa lên 200 triệu đồng đối với các vi phạm giao thông, TS. Nguyễn Hữu Đức, chuyên gia giao thông cho rằng, mục đích đề xuất tăng mức xử phạt hướng đến là có tác dụng răn đe. Ngoài ra là để khắc phục một số bất cập cần điều chỉnh. Bất cập lớn nhất hiện nay theo đề xuất liên quan đến mức xử phạt tiền. Chẳng hạn trong lĩnh vực giao thông đường bộ, mức phạt tiền tối đa theo luật hiện hành đang là 75 triệu đồng. Tuy nhiên, tình trạng người tham gia giao thông nhờn luật, cố tình vi phạm luật vẫn diễn ra phổ biến. Vì thế cần điều chỉnh, tăng mức phạt tiền tối đa đối với các lĩnh vực liên quan đến an ninh, trật tự. Cụ thể, với lĩnh vực giao thông, đường sắt, đường thủy nội địa, theo đề xuất nâng mức phạt tối đa từ 75 triệu đồng hiện nay lên 150 - 200 triệu đồng.

TS. Nguyễn Hữu Đức, chuyên gia giao thông

TS. Nguyễn Hữu Đức cho rằng: "Cần xem xét mức độ nghiêm trọng hơn hoặc ít nghiêm trọng hơn của hành vi vi phạm, chẳng hạn như lái xe liều lĩnh hoặc lái xe khi say rượu, thường phải chịu mức phạt cao hơn để phản ánh mức độ nguy hại tiềm ẩn. Ngoài ra cần quan tâm đến chi phí điều tra, truy tố và thực thi hành vi vi phạm giao thông cần được cân nhắc khi ấn định mức phạt; Các khoản tiền phạt quá cao có thể ảnh hưởng không cân xứng đến những người có thu nhập thấp, dẫn đến khó khăn về tài chính; Các khoản tiền phạt được coi là không công bằng hoặc quá mức có thể làm xói mòn lòng tin của công chúng vào việc thực thi pháp luật".

So sánh mức tiền phạt với các khu vực pháp lý tương tự khác có thể cung cấp thông tin chi tiết về việc liệu các khoản tiền phạt có hợp lý hay không; Nghiên cứu về hiệu quả của các khoản tiền phạt trong việc ngăn chặn vi phạm có thể giúp xác định xem có cần điều chỉnh hay không. TS. Nguyễn Hữu Đức nêu quan điểm, một hệ thống tiền phạt có cấu trúc tốt có thể bao gồm các mức tiền phạt khác nhau dựa trên mức độ nghiêm trọng của vi phạm. Việc tích lũy điểm cho các vi phạm có thể dẫn đến việc đình chỉ giấy phép hoặc các hình phạt khác. Các yếu tố như lịch sử lái xe của tài xế, địa điểm vi phạm và hoàn cảnh của vụ việc có thể được tính đến.

Những cân nhắc bổ sung như trong một số trường hợp, các hình phạt thay thế như phục vụ cộng đồng hoặc các khóa đào tạo lái xe có thể phù hợp, đặc biệt là đối với những người vi phạm lần đầu. Cùng với đó, công chúng cần được tiếp cận thông tin về tiền phạt giao thông, bao gồm lý do cho số tiền cụ thể và cách sử dụng doanh thu.

"Đánh giá tính đúng đắn của tiền phạt vi phạm giao thông đòi hỏi phải cân bằng cẩn thận giữa tính răn đe, tạo ra doanh thu và tính công bằng. Bằng cách xem xét các yếu tố như mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm, chi phí thực thi, tác động kinh tế và nhận thức của công chúng, các nhà lập pháp có thể xây dựng một hệ thống thúc đẩy hiệu quả an toàn giao thông trong khi vẫn duy trì được lòng tin của công chúng", TS. Nguyễn Hữu Đức nhấn mạnh.

Biện pháp hạn chế vi phạm giao thông không chỉ có phạt tiền

Ông Hồ Đức Minh (Hoàng Mai, Hà Nội) nêu quan điểm: "Nếu tăng mức phạt lên 200 triệu đồng là quá cao. Đây là điều không nên làm vì nhiều người dân sẽ khó khăn nếu lỡ vi phạm luật giao thông. Đề xuất giải pháp đảm bảo tính răn đe mà không phải tăng mức phạt lên 200 triệu đồng cần áp dụng đồng bộ nhiều yếu tố hơn như buộc lao động công ích 1-2 tuần lễ ngoài xử phạt tiền như hiện nay".

Nhiều ý kiến cho rằng, muốn nâng cao an toàn giao thông không chỉ đến từ nỗi sợ mức phạt, mà đến từ nhận thức và trách nhiệm của từng người dân.

Theo ông Minh, hiện nay, Nghị định 168 mới được ban hành đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm thiểu vi phạm giao thông. Sự thay đổi không chỉ nhờ vào các mức phạt mới mà còn là nhờ vào sự thay đổi trong ý thức của người tham gia giao thông. Điều này cho thấy các biện pháp hiện hành, với mức phạt tối đa 75 triệu đồng, đã có tác dụng răn đe nhất định. "Vậy thì liệu việc tăng mức phạt lên đến 200 triệu đồng có thực sự cần thiết?", ông Minh đặt ra câu hỏi.

Lý do khiến nhiều người phản đối đề xuất này là mức thu nhập của người dân hiện nay còn chưa tương xứng, khiến nhiều người thu nhập thấp, mức phạt này có thể trở thành một gánh nặng tài chính không thể vượt qua. Ngoài yếu tố tài chính, việc tăng mức phạt quá cao cũng tiềm ẩn nguy cơ phản tác dụng. Mức phạt khắc nghiệt có thể khiến người dân cảm thấy bất công, dẫn đến những phản ứng tiêu cực và thậm chí là thiếu hợp tác với cơ quan chức năng.

Ông Nguyễn Mạnh Hợp (Thanh Trì, Hà Nội là tài xế xe container đường dài) cho rằng: "Mức phạt hiện tại đã đủ sức nặng để răn đe, và thay vì tăng mức phạt, cần phải đầu tư vào hạ tầng giao thông, cải thiện hệ thống biển báo và tăng cường tuyên truyền giáo dục. Nếu chỉ áp dụng mức phạt quá cao có thể không giải quyết được triệt để vấn đề vi phạm giao thông. Ở một số quốc gia trên thế giới, họ áp dụng mức phạt rất cao vì họ đã xây dựng một hệ thống giao thông hoàn chỉnh, với cơ sở hạ tầng đồng bộ và ý thức giao thông của người dân cao. Thực tế, điều kiện kinh tế và văn hóa giao thông của Việt Nam còn rất khác biệt, và việc áp dụng mức phạt cao như vậy sẽ không phát huy hiệu quả nếu không đồng thời cải thiện các yếu tố khác".

Ông Hợp đề nghị: "Việc nâng mức phạt vi phạm giao thông không nhất thiết phải là cách duy nhất để cải thiện an toàn giao thông. Thay vì chỉ tập trung vào việc tăng tiền phạt, các giải pháp khác như nâng cao nhận thức pháp luật, cải thiện hạ tầng giao thông và tăng cường xử lý các trường hợp vi phạm nghiêm trọng cũng cần được xem xét. Cùng với đó là nâng cao hệ thống giám sát thông qua công nghệ. Mặc dù việc tăng cường xử phạt có thể có tác dụng tức thời, nhưng để xây dựng một văn hóa giao thông bền vững, điều cần thiết là cải thiện ý thức người dân và tạo ra một môi trường giao thông an toàn hơn thông qua các giải pháp dài hạn.

Các chuyên gia lưu ý, mức phạt không phải là tất cả trong việc giáo dục ý thức giao thông. Việc áp dụng mức phạt cao nhưng thiếu sự công bằng và không hợp lý sẽ dẫn đến việc người dân cảm thấy áp lực tài chính, tạo ra sự phản kháng thay vì thay đổi hành vi tích cực. "Nên nhớ rằng, mục đích cuối cùng của việc xử phạt là giáo dục và cải thiện văn hóa giao thông. Trong bối cảnh hiện nay, khi Nghị định 168 đang được thực thi và đã đạt được một số kết quả khả quan, việc tăng mức phạt vi phạm giao thông lên tới 200 triệu đồng chưa phải là giải pháp tối ưu. Các cơ quan chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách giao thông một cách toàn diện, từ việc nâng cao chất lượng hạ tầng, cải thiện công tác giám sát và xử lý vi phạm, cho đến việc tạo dựng một văn hóa giao thông văn minh và có trách nhiệm. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể thực sự giảm thiểu vi phạm giao thông và đảm bảo an toàn cho cộng đồng", các chuyên gia lưu ý.

Cần nâng cao nhận thức pháp luật

TS. Nguyễn Hữu Đức, chuyên gia giao thông cho biết, muốn nâng cao nhận thức pháp luật của người dân cần thực hiện các chiến dịch tuyên truyền rộng rãi về luật giao thông, đặc biệt là các quy định về an toàn giao thông. Tăng cường giáo dục về luật giao thông trong nhà trường và các buổi tập huấn cho người lái xe. Sử dụng các phương tiện truyền thông để phổ biến thông tin về các vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng và các hành vi vi phạm gây nguy hiểm.

Có thể cân nhắc một số giải pháp khác mang tính đồng bộ và nhân văn hơn.

Cùng với đó là cải thiện hạ tầng giao thông bằng cách, xây dựng hệ thống giao thông hiện đại, an toàn và thông thoáng. Làm tốt các công trình giao thông để giảm thiểu nguy cơ tai nạn, đặc biệt là tại các khu vực có nguy cơ cao. Đảm bảo đường đi lại được chiếu sáng tốt và có các biển báo giao thông rõ ràng.

Song song với đó là lực lượng chức năng cần tăng cường xử lý các trường hợp vi phạm nghiêm trọng: "Cần có những biện pháp xử lý nghiêm minh đối với những người vi phạm giao thông nghiêm trọng, gây tai nạn hoặc gây nguy hiểm đến tính mạng của người khác. Sử dụng các công nghệ tiên tiến để phát hiện và xử lý các vi phạm giao thông nhanh chóng và chính xác. Thiết lập hệ thống giám sát giao thông thông minh để quản lý lưu lượng giao thông và phát hiện sớm các tình huống nguy hiểm. Buộc người vi phạm thực hiện lao động công ích hoặc tham gia các chương trình giáo dục về luật giao thông. Khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân tham gia vào việc xây dựng và phát triển văn hóa giao thông an toàn. Việc nâng mức phạt vi phạm giao thông là một trong số nhiều giải pháp cần thiết để cải thiện an toàn giao thông, nhưng không phải là giải pháp duy nhất. Cần có một cách tiếp cận tổng thể, kết hợp nhiều giải pháp khác nhau để đảm bảo hiệu quả và bền vững".

Thay vì tập trung tăng mức phạt lên mức "kỷ lục", có thể cân nhắc một số giải pháp khác

Nhiều ý kiến cho rằng, thay vì tăng phạt một cách cơ học, cần hướng tới một hệ thống xử phạt có tính phân tầng, linh hoạt, đi kèm với giáo dục, giám sát và cải cách thực thi pháp luật. Sự an toàn trên mỗi tuyến đường không chỉ đến từ nỗi sợ mức phạt, mà đến từ nhận thức và trách nhiệm của từng người dân. Có thể cân nhắc một số giải pháp khác mang tính đồng bộ và nhân văn hơn như sau:

Thứ nhất, phân loại rõ hành vi vi phạm và đối tượng vi phạm: Không thể áp dụng một mức phạt quá cao cho mọi hành vi. Các lỗi nhẹ như không xi-nhan, vượt tốc độ vài km/h cần xử lý khác với hành vi nguy hiểm như đua xe, chống người thi hành công vụ, say rượu lái xe...Những hành vi nguy hiểm, gây hậu quả nghiêm trọng như đua xe, lái xe khi say xỉn có thể bị phạt rất nặng, thậm chí áp dụng hình sự.

Thứ hai, áp dụng hình phạt bổ sung, phi tiền tệ: Ví dụ như tước bằng lái dài hạn, lao động công ích, buộc tham gia khóa đào tạo về an toàn giao thông... Điều này giúp người vi phạm ý thức hơn về hành vi của mình. Thậm chí, xử lý hình sự với vi phạm nghiêm trọng là những biện pháp cần thiết.

Thứ ba, tăng cường giáo dục và truyền thông: Phạt chỉ là phần ngọn, quan trọng hơn là thay đổi nhận thức người dân. Cần có chiến dịch giáo dục giao thông từ học đường, từ cộng đồng, nhất là với thanh thiếu niên. Việc thay đổi nhận thức sẽ hiệu quả và bền vững hơn rất nhiều so với việc phạt nặng.

Thứ tư, đầu tư hệ thống giám sát và xử lý vi phạm minh bạch, tự động: Camera, AI giám sát, xử phạt nguội giúp giảm tiếp xúc trực tiếp, minh bạch hóa xử lý và giảm tiêu cực.

Thứ năm, kết hợp chế tài hành chính và chế tài hình sự hợp lý: Với một số hành vi nguy hiểm, gây thiệt hại lớn, cần chuyển hướng sang xử lý hình sự để đảm bảo tính răn đe, thay vì chỉ phạt tiền.

Văn Ngân/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/nang-cao-y-thuc-giao-thong-khong-nhat-thiet-phai-tang-tien-xu-phat-mot-cach-co-hoc-post1202577.vov