HTX Thương mại - Dịch vụ Thành Công (Đắk Lắk) dù quản lý khu chợ có diện tích hơn 7.000 m2 nhưng tình hình kinh doanh thời gian gần đây rất ảm đạm.
Lượng khách chỉ còn 40-50%
Doanh thu của một số tiểu thương, thành viên tại HTX có khi chỉ dừng ở mức 30-40% so với trước thời điểm dịch bệnh Covid-19. Hiện nhiều thành viên cũng mở cửa kiot bán hàng nhưng chủ yếu là trong tình trạng cầm cự giữ chân khách cũ còn rất khó có khách mới vì khách mới hiện chủ yếu mua bán theo hình thức online.
Tương tự, theo các ngành chức năng, nhiều chợ truyền thống vốn kinh doanh phát triển một thời ở phía Nam như chợ Bình Tây, chợ Bến Thành, chợ Bà Chiểu, chợ Tân Định… hay ở miền Bắc như chợ Khâm Thiên, chợ Vồi, Chợ Đồng Xuân… những năm gần đây lượng khách cũng sụt giảm không nhỏ. Có chợ, lượng khách chỉ còn khoảng 40-50% so với trước.
Việc giảm khách của chợ truyền thống được đánh giá phần nhiều là do sự phát triển của hệ thống cửa hàng tiện lợi, siêu thị cũng như thói quen mua sắm online phát triển.
Với thói quen khuyến mãi sập sàn, hình thức bán hàng online, trong đó có các phiên livestream do nhiều người có tầm ảnh hưởng đã tạo ra cho người tiêu dùng thói quen chờ đợi những phiên giảm giá và kéo theo đó là cảnh ế ẩm của các tiểu thương, chợ truyền thống.
Nhu cầu khám phá chợ truyền thống của giới trẻ vẫn rất cao.
Sự ế ẩm của cửa hàng, chợ truyền thống là điều đã nhìn thấy rõ. Nhưng xét về mặt tiêu dùng thì cửa hàng truyền thống, chợ dân sinh vẫn được coi là xương sống của nền kinh tế.
Bởi theo thống kê của Hiệp Hội các Nhà bán lẻ Việt Nam, cả nước vẫn có đến 9.000 chợ truyền thống và 1,4 triệu cửa hàng tạp hóa, chiếm đến trên 70% thị phần của ngành bán lẻ. Các chợ truyền thống vẫn chiếm đến 60% lượng hàng tiêu thụ hàng ngày của người dân
Không đâu xa, ngay tại Hà Nội, với 540 chợ truyền thống vẫn đảm nhận khoảng 50% nhu cầu mua sắm của người dân các quận nội thành và ở khu vực ngoại thành là khoảng 70%. Ngay như các chợ lớn ở Hà Nội hiện nay đều do HTX quản lý như chợ Láng Hạ (HTX Láng Hạ), chợ Trung Văn (HTX Thống Nhất), chợ Nành do HTX Dịch vụ tổng hợp Ninh Hiệp quản lý.
Theo đại diện các HTX, chợ truyền thống vắng bóng khách hàng là điều đã xảy ra tại nhiều địa phương. Đi liền với đó là không ít tiểu thương, thành viên HTX, người lao động bị mất việc, khó kinh doanh. Đây không chỉ là yếu tố kinh tế mà còn làm mất đi bản sắc văn hóa truyền thống của người Việt. Bởi chợ truyền thống không chỉ để mua bán mà còn là nơi gắn kết cộng đồng.
Vực dậy chợ truyền thống thế nào?
Do đó, để vực dậy chợ truyền thống, ngoài vấn đề nâng cao giá trị hàng Việt thì việc giữ gìn giá trị truyền thống cũng cần được quan tâm lúc này.
Theo giới chuyên gia, hiện đã có những ứng dụng tích điểm dành cho người mua hàng ở những cửa hàng bán trực tiếp ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Các tiểu thương, HTX quản lý chợ có thể áp dụng cách này để giữ chân khách, khuyến khích họ quay lại chợ, đồng thời thời giúp các tiểu thương, thành viên HTX chợ truyền thống nâng cao thu nhập.
Các tiểu thương, thành viên HTX cũng cần tận dụng mạng xã hội để chủ động quảng bá gian hàng, sản phẩm của minh để thu hút, tiếp cận khách hàng. Nhất là những HTX đã liên kết được với những HTX sản xuất thực phẩm theo chuỗi, từ đó, giảm áp lực phụ thuộc vào hình thức mua bán qua các livestream.
“Theo tôi thấy, hàng Việt Nam và các cửa hàng, chợ truyền thống vẫn xứng đáng được tôn vinh, giữ gìn. Người Việt Nam cũng xứng đáng được mua sắm trong một thị trường minh bạch, công bằng và giàu giá trị văn hóa như chợ truyền thống”, ông Nguyễn Khắc Tâm, Giám đốc HTX Bến Thủy (Nghệ An) cho biết.
Việc chủ động thích ứng trong thời đại công nghệ là điều không thể bỏ qua, nhưng nếu nghiên cứu kỹ thị trường có thể thấy nhu cầu trải nghiệm, review, khám phá chợ truyền thống của giới trẻ, khách du lịch trong và ngoài nước vẫn rất lớn. Và hiện nhiều chợ truyền thống vẫn ăn nên làm ra nhờ lượng khách này.
Điểm nhấn ở những chợ này chính là những mô hình chuyên buôn bán về một lĩnh vực nào đó như chợ thực phẩm, bán đồ ăn vặt, chợ hoa, chợ rau củ, chợ trái cây, thậm chí cả chợ thuốc tây.
Nhìn từ Hải Phòng có thể thấy, nhiều chợ truyền thống như chợ Cát Bi, chợ Cố Đạo, chợ Lương Văn Can, chợ Lạch Tray, chợ Núi đèo… đều thu hút lượng lớn khách hàng là người địa phương và những nơi khác đến trải nghiệm, mua sắm… Những chợ này đều được mệnh danh là thiên đường ăn uống, thiên đường ăn vặt hay con đường ẩm thực sôi động.
Tuy cùng phát triển về mặt ẩm thực nhưng mỗi chợ lại xây dựng được nét đặc trưng riêng. như chợ Cát Bi chuyên hàng ăn vặt, chợ Lương Văn Can chuyên ẩm thực đường phố… Đi liền với đó, lãnh đạo TP Hải Phòng đã có cơ chế riêng về vận tải kết hợp với ngành du lịch để xây dựng mô hình Food Tour Hải Phòng – một điểm nhấn du lịch của thành phố hoa phượng đỏ.
Do đó để kéo được chợ truyền thống phát triển hoặc trở về thời hoàng kim, giới chuyên gia cho rằng các địa phương cần có giải pháp kéo khách du lịch về với chợ, để tiểu thương, thành viên HTX chợ truyền thống tiếp cận với lượng khách du lịch, đặc biệt là khách nước ngoài. Do đó, cần có sự kết hợp với ngành du lịch để có những giải pháp, hoạt động quảng bá hướng đến việc phát triển du lịch gắn với tham quan-trải nghiệm các chợ chuyên ngành, khi đó các chợ truyền thống mới có cơ hội hồi sinh.
Bên cạnh đó, nhiều chợ truyền thống chưa thu hút được người mua có thể không phải từ áp lực cạnh tranh với hình thức mua bán online mà do cơ sở hạ tầng xuống cấp, mất an toàn, hay do cách ứng xử chưa văn minh với khách. Do đó, chuyên gia Vũ Vinh Phú cho rằng nâng cấp chợ truyền thống theo hướng văn minh, an toàn cũng như có cơ chế hỗ trợ các chủ đầu tư là HTX, doanh nghiệp là cần thiết để tạo thuận lợi trong nâng cấp chợ truyền thống.
Huyền Trang