Nâng chuẩn trái phiếu Chính phủ: Nền móng cho thị trường vốn bền vững

5 giờ trướcBài gốc

Công điện số 159/CĐ-TTg ngày 7/9/2025 của Thủ tướng Chính phủ đặt ra mục tiêu mới, đó là đưa TPCP trở thành kênh vốn trung - dài hạn song hành cùng cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp, tạo nền tảng vững chắc cho lộ trình nâng hạng thị trường vốn.

"Nâng chuẩn" TPCP là phần thiết yếu trong tiến trình nâng hạng thị trường vốn.

Chính sách mở đường và bức tranh thị trường thực tế

Trong những năm gần đây, TPCP liên tục mở rộng về quy mô và độ sâu. Nếu năm 2020, khối lượng huy động mới đạt hơn 280 nghìn tỷ đồng, thì năm 2022 đã vượt 400 nghìn tỷ đồng, năm 2024 xấp xỉ 500 nghìn tỷ đồng. Đặc biệt, chỉ trong 8 tháng năm 2025, Bộ Tài chính đã huy động 238,7 nghìn tỷ đồng, tương đương gần một nửa kế hoạch năm. Đến ngày 30/8, dư nợ đạt 2,5 triệu tỷ đồng, bằng 21,8% GDP 2024 - mức tăng trưởng đều đặn so với giai đoạn trước.

Chất lượng phát hành cũng thay đổi. Kỳ hạn bình quân năm 2025 là 9,98 năm, rút ngắn so với trên 11 năm của năm 2024; lãi suất bình quân tăng lên 2,98%/năm, cao hơn 0,46 điểm phần trăm. Đây là những điều chỉnh cho thấy chính sách phát hành linh hoạt hơn, vừa bảo đảm nhu cầu ngân sách, vừa củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong bối cảnh lãi suất quốc tế còn biến động.

Tuy nhiên, cơ cấu nắm giữ chưa cân đối: Bảo hiểm xã hội và doanh nghiệp bảo hiểm chiếm 62,1% lượng TPCP lưu hành; ngân hàng thương mại hơn 37%; trong khi quỹ đầu tư và công ty chứng khoán chưa tới 1%. Điều này phản ánh sự phụ thuộc vào khối ngân hàng - bảo hiểm; còn dòng vốn dài hạn từ quỹ hưu trí, quỹ trái phiếu và nhà đầu tư nước ngoài chưa khai thác đúng tiềm năng.

Công điện số 159/CĐ-TTg đã giao Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu cơ chế đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, khuyến khích sự tham gia của các định chế chuyên nghiệp; đồng thời tăng cường minh bạch thông tin và củng cố hệ thống nhà tạo lập thị trường. Đây được xem là giải pháp trọng tâm để khắc phục lệch pha trong cơ cấu nắm giữ và mở rộng sức hút của TPCP với dòng vốn trong và ngoài nước.

Thanh khoản, minh bạch và vai trò nhà đầu tư tổ chức

Thanh khoản thứ cấp của TPCP đã cải thiện, nhưng vẫn chưa đạt chuẩn khu vực. Trong 8 tháng năm 2025, tổng giá trị giao dịch đạt hơn 2,1 triệu tỷ đồng, tăng gần 17% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, giao dịch outright khoảng 1,45 triệu tỷ đồng, repo đạt 650 nghìn tỷ đồng. Bình quân mỗi phiên, thanh khoản đạt hơn 13.000 tỷ đồng - mức tăng đáng ghi nhận, nhưng vẫn khiêm tốn nếu so với các thị trường phát triển.

TPCP vốn được coi là “tài sản chuẩn không rủi ro”, là cơ sở để định giá trái phiếu doanh nghiệp và lãi suất tín dụng ngân hàng. Vì thế, việc nâng cao minh bạch và thanh khoản ở kênh này không chỉ phục vụ nhu cầu huy động của Chính phủ, mà còn là điều kiện tiên quyết để phát triển toàn bộ thị trường vốn.

Các chuyên gia thuộc các định chế tài chính đã nhiều lần nhấn mạnh, muốn thị trường TPCP hấp dẫn vốn dài hạn, phải tạo điều kiện cho quỹ hưu trí, bảo hiểm và nhà đầu tư nước ngoài tham gia. Điều này chỉ khả thi khi hệ thống nhà tạo lập thị trường vận hành chuyên nghiệp, cơ chế khuyến khích rõ ràng, và dữ liệu phát hành - giao dịch được công bố tập trung, minh bạch. Trong khi đó, theo nhận định của đại diện Công ty Quản lý Quỹ Dragon Capital, chỉ khi chuẩn mực minh bạch được nâng cao và thanh khoản thứ cấp cải thiện, TPCP mới đủ sức trở thành trụ cột bền vững của thị trường vốn.

Trái phiếu Chính phủ xanh và triển vọng nâng hạng thị trường vốn

Một điểm sáng đáng chú ý là kế hoạch thí điểm phát hành TPCP xanh - công cụ huy động vốn cho năng lượng tái tạo, hạ tầng bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu. Đây không chỉ là sản phẩm tài chính mới, mà còn được kỳ vọng mở cánh cửa kết nối thị trường vốn Việt Nam với dòng vốn ESG toàn cầu, vốn đang gia tăng mạnh mẽ.

So với khu vực, Việt Nam đã tiệm cận Malaysia và Thái Lan với quy mô TPCP khoảng 20-25% GDP, nhưng vẫn còn khoảng cách lớn so với Hàn Quốc - nơi tỷ lệ này vượt 200% GDP. Với mức hiện tại 21,8% GDP, Việt Nam có nền tảng tương đồng ASEAN, song để đạt chiều sâu và sức lan tỏa quốc tế, quy mô cần tiếp tục mở rộng. Nếu duy trì tốc độ phát hành 15-20%/năm, TPCP có thể đạt 25% GDP vào năm 2030, góp phần quan trọng cho mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán.

Trong quá trình đánh giá, MSCI hay FTSE Russell không chỉ xem xét cổ phiếu, mà còn xem xét cả cấu trúc toàn bộ thị trường vốn. Một thị trường TPCP minh bạch, thanh khoản cao và có sản phẩm xanh sẽ là lợi thế cạnh tranh lớn. Kinh nghiệm từ Malaysia với Sukuk, Thái Lan với TPCP cho quỹ hưu trí và bảo hiểm, hay Hàn Quốc với quy mô khổng lồ đều cho thấy, phát triển TPCP là yếu tố then chốt để đáp ứng tiêu chí nâng hạng.

Với Việt Nam, “nâng chuẩn” TPCP không chỉ là một cải cách kỹ thuật, mà còn là phần thiết yếu trong tiến trình nâng hạng thị trường vốn. Khi TPCP song hành cùng cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp, thị trường sẽ hình thành 3 trụ cột vững chắc, vừa củng cố ổn định vĩ mô, vừa nâng cao vị thế quốc gia trên bản đồ tài chính quốc tế.

Khi TPCP song hành cùng cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp, thị trường sẽ hình thành 3 trụ cột vững chắc, vừa củng cố ổn định vĩ mô, vừa nâng cao vị thế quốc gia trên bản đồ tài chính quốc tế.

Mai Thư

Nguồn Tài Chính : http://tapchitaichinh.vn/nang-chuan-trai-phieu-chinh-phu-nen-mong-cho-thi-truong-von-ben-vung.html