NASA dùng vệ tinh tí hon giải mã nguyên nhân tiềm ẩn của bão và biến đổi khí hậu

3 giờ trướcBài gốc

Sứ mệnh mở rộng đến tháng 9/2026

Sứ mệnh PREFIRE (Năng lượng bức xạ cực trong Thí nghiệm hồng ngoại xa) của NASA đã được gia hạn đến tháng 9/2026, đồng thời mở rộng phạm vi từ tập trung vùng cực sang giám sát toàn bộ hành tinh. Hai vệ tinh CubeSat, mỗi chiếc chỉ có kích thước tương đương một hộp đựng giày, đang nghiên cứu cách hơi nước, mây và các thành phần khác của hệ thống Trái Đất giữ nhiệt và ngăn nhiệt thoát ra ngoài không gian. Thông tin này hứa hẹn cải thiện khả năng dự báo bão và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Khám phá từ mùa xuân năm 2024

Kể từ khi được phóng lên vào mùa xuân năm 2024, PREFIRE đã tập trung nghiên cứu lượng nhiệt Trái Đất tỏa ra không gian từ Bắc Cực và Nam Cực. Trong khi vùng nhiệt đới hấp thụ phần lớn năng lượng Mặt Trời, gió, bão và các dòng hải lưu lại mang nhiệt lượng đó đến các vùng cực lạnh, nơi ánh sáng Mặt Trời khan hiếm. Tại đây, băng, tuyết và mây giải phóng một phần nhiệt vào không gian dưới dạng bức xạ hồng ngoại xa. Sự chênh lệch giữa nhiệt lượng hấp thụ ở vùng nhiệt đới và nhiệt lượng phát ra tại cực đóng vai trò then chốt trong việc điều chỉnh khí hậu và thời tiết toàn cầu.

Ý tưởng của họa sĩ này mô tả một trong hai vệ tinh PREFIRE CubeSat giống hệt nhau đang quay quanh Trái Đất. NASA đã kéo dài sứ mệnh đến tháng 9 năm 2026 và mở rộng phạm vi hoạt động, chuyển trọng tâm từ các vùng cực của Trái Đất sang toàn bộ hành tinh. Nguồn: NASA/JPL-Caltech

Công nghệ hồng ngoại tiên tiến

Trọng tâm của PREFIRE là hai máy quang phổ kế hiện đại do Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực (JPL) tại Nam California chế tạo. Các thiết bị này có thể phát hiện ánh sáng trong phần hồng ngoại xa của quang phổ điện từ, nhạy gấp 10 lần so với những thiết bị tương tự trước đây. Nhờ đó, các nhà khoa học có thể quan sát chi tiết những quá trình như tan chảy, đóng băng bề mặt băng, sự thay đổi tuyết theo mùa và biến động của mây.

Nhà khoa học Brian Drouin tại JPL cho biết: “Các vệ tinh PREFIRE cho thấy ở những bước sóng dài hơn, lượng bức xạ thoát ra ngoài không gian có thể khác nhau tới 5% giữa các loại băng. Trong khi đó, phép đo ở bước sóng ngắn hơn không cho thấy sự khác biệt này”.

Từ vùng cực đến toàn cầu

Mặc dù dữ liệu ban đầu tập trung ở các vùng cực, nhóm khoa học sẽ mở rộng phân tích trên phạm vi toàn cầu. Nhà nghiên cứu chính Tristan L’Ecuyer (Đại học Wisconsin–Madison) nhấn mạnh: “Chúng tôi có khả năng thu thập dữ liệu toàn thế giới. Việc nghiên cứu kích thước hạt băng trong mây sẽ giúp làm rõ sự trao đổi năng lượng giữa Trái Đất và không gian. Đây là yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành bão và sự di chuyển của mưa trên khắp hành tinh”.

CubeSat kép theo dõi biến động khí hậu nhanh chóng

Hai vệ tinh CubeSat của PREFIRE hoạt động trên quỹ đạo gần cực không đồng bộ, bay qua hai cực cách nhau vài giờ. Cách vận hành này cho phép chụp nhanh cùng một khu vực tại hai thời điểm khác nhau, ghi lại biến động ngắn hạn như ảnh hưởng tức thời của mây đến nhiệt độ bề mặt.

Khởi động và quản lý sứ mệnh

PREFIRE là sứ mệnh tiên phong trong nghiên cứu bức xạ nhiệt từ Trái Đất, đặc biệt ở vùng cực. Hai vệ tinh CubeSat do Blue Canyon Technologies chế tạo, được phóng bằng tên lửa Electron của Rocket Lab USA từ New Zealand vào tháng 5 và tháng 6/2024. Sau khi vào quỹ đạo, dữ liệu được xử lý tại Đại học Wisconsin–Madison, trước khi tích hợp vào các mô hình khí hậu và dự báo thời tiết.

Sứ mệnh do Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực (JPL) của NASA quản lý cho Ban Giám đốc Sứ mệnh Khoa học. PREFIRE được kỳ vọng sẽ nâng cao độ chính xác của dự báo khí hậu, làm sáng tỏ vai trò của các luồng nhiệt ẩn trong việc hình thành bão, lượng mưa và biến động khí hậu dài hạn.

La Khê (Theo SciTechDaily)

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/nasa-dung-ve-tinh-ti-hon-giai-ma-nguyen-nhan-tiem-an-cua-bao-va-bien-doi-khi-hau/20250817082908610